Truyền hình
Từ lâu, việc điều tiết nước phục vụ sản xuất nông nghiệp trên vùng Bắc Quốc lộ 1A phụ thuộc hoàn toàn vào hệ thống cống ngăn mặn - giữ ngọt. Những năm gần đây, dù đã được đầu tư xây dựng kiên cố nhưng nhiều cống vẫn chưa phát huy hết hiệu quả, nhất là khâu ngăn mặn và lấy nước ngọt. Ngoài ra, một số vùng vẫn còn nhiều cống đắp bằng đất cần được đầu tư kiên cố để đảm bảo sản xuất lâu dài cho người dân.
Một cống đất ở xã Ninh Quới (huyện Hồng Dân). Ảnh: P.Đ
Chưa bao giờ nông dân Bạc Liêu phải đối mặt với những khó khăn trong sản xuất như hiện nay. Nhu cầu điều tiết nước để đảm bảo sản xuất của người dân ngày càng lớn, đặc biệt là trong khâu chống khô hạn và tháo ngập úng. Vậy mà nhiều nơi hệ thống cống ngăn mặn - giữ ngọt lại không thể phát huy hết hiệu quả.
Đơn cử như huyện Hồng Dân luôn gặp khó trong vấn đề lấy nước ngọt. Theo ông Nguyễn Trung Hiếu, Phó trưởng phòng NN&PTNT huyện: “Trong 29 cống của huyện, hầu hết được xây dựng là cống 1 chiều. Nhược điểm là khó lấy nước ngọt khi mực nước ngọt ngoài sông cao hơn phía bên trong cống. Điều này có nghĩa là cống chỉ có thể giữ nước, tháo nước mà không thể lấy nước”.
Ngoài ra, nhiều khu vực trồng lúa của nông dân hằng năm vẫn phải đối mặt với tình trạng cống bị rò rỉ nước mặn. Khi mực nước ngọt bên trong thấp hơn mực nước mặn bên ngoài cống, thì hiện tượng rò rỉ phía dưới lòng cống xảy ra. Anh Trần Ngọc Thi (xã Ninh Quới A, huyện Hồng Dân) cho biết: “Khu vực này nằm gần cửa cống (giáp với kênh xáng Phụng Hiệp) nên đến mùa khô là người trồng lúa rất lo. Mỗi năm khi nước ngọt trên kênh cạn thì nước mặn rò rỉ vào. Nếu nông dân bơm phải nước mặn vào ruộng thì nguy cơ lúa chết rất cao. Vừa qua, do bà con ở đây xuống giống không theo khuyến cáo của ngành Nông nghiệp nên bị thiệt hại rất nhiều”.
Lâu nay, “bài toán” tranh chấp mặn - ngọt ở Bạc Liêu vẫn chưa có được “lời giải” thỏa đáng. Giờ đây, biến đổi khí hậu làm cho việc điều tiết nước ngày càng khó khăn hơn. Vậy mà, nhiều nơi những chiếc cống đất còn tồn tại, như cống Ông Điệu, cống Sóc Sải và cống Ông Giới (xã Ninh Quới, huyện Hồng Dân). Nói là cống, nhưng thực tế đây chỉ là những con đập ngăn mặn, giữ ngọt được làm từ cây gỗ và đất. Theo nhiều người dân, trước đây nước mặn ở khu vực này không lên cao, nhưng năm qua, hạn mặn đã xâm lấn đến các cống đất. Giải pháp duy nhất vẫn là đắp cao đập và gia cố để không bị rò rỉ nước mặn. Song, để giữ ngọt bền vững thì việc xây dựng đập kiên cố là rất cần thiết.
Bạc Liêu là một tỉnh nông nghiệp, vì vậy cần nhiều công trình cống, đập có tuổi thọ cao. Việc xuống cấp của các công trình này cũng ảnh hưởng đến việc điều tiết nước và đe dọa đến những cánh đồng lúa cần nước ngọt. Và năm 2015, chúng ta đã từng đối mặt với sự cố vỡ cửa đập ngăn mặn (làm bằng chất liệu composite) ở thị trấn Phước Long (huyện Phước Long)…
Thiết nghĩ, đã đến lúc ngành quản lý cần có những biện pháp kiểm tra, gia cố, kết hợp với sửa chữa những công trình cống đập lâu năm. Đồng thời, khi đầu tư xây dựng các cống ngăn mặn - giữ ngọt thì việc đảm bảo điều tiết nước và chống sự cố là hết sức quan trọng.
Phạm Đoàn
Xem thêm bình luận