(CMO) Kinh tế biển đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Chính vì vậy, việc Uỷ ban Châu Âu (EC) rút thẻ vàng đối với sản phẩm thuỷ sản khai thác của Việt Nam xuất khẩu vào EU đã ảnh ưởng trực tiếp đến lợi ích kinh tế của tỉnh, của ngư dân Cà Mau.
Bài 2: Toàn lực khắc phục "thẻ vàng"
Thời gian qua, tỉnh có nhiều nỗ lực trong việc triển khai thực hiện các quy định về chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) của EC như: từng bước hoàn thiện về thể chế pháp lý, tổ chức điều tra nguồn lợi hải sản để quy hoạch đội tàu cá, hoàn thiện hệ thống thông tin giám sát tàu cá, tăng cường lực lượng thực thi pháp luật trên biển... nhằm đáp ứng đầy đủ các quy định của IUU.
Ý thức ngư dân chưa cao
 |
| Lực lượng kiểm ngư tuần tra kiểm soát tình hình tàu cá đánh bắt trên biển. |
Cùng với cả nước, Cà Mau đang đối mặt với thực trạng khai thác thuỷ sản theo kiểu tận diệt trên các vùng biển, các phương tiện khai thác hải sản sai nội dung ghi trong giấy phép khai thác về vùng khai thác đã và đang có chiều hướng gia tăng. Tình hình tàu cá khai thác hải sản trái phép trên vùng biển các nước diễn ra phức tạp. Năm 2017, lực lượng thanh tra chuyên ngành thuỷ sản của tỉnh đã phối hợp với các đơn vị có liên quan tiến hành thanh tra các hoạt động trên vùng biển Tây Nam Bộ và vùng biển của tỉnh, kết quả đã phát hiện 323 trường hợp tàu cá vi phạm, thu phạt trên 4 tỷ đồng. 20 phương tiện/110 thuyền viên khai thác trái phép trên vùng biển các nước bị phát hiện, xử lý.
Dù công tác thanh tra, kiểm tra đạt hiệu quả hơn nhiều so với những năm trước đây, nhưng tình hình vi phạm của ngư dân vẫn diễn biến phức tạp. Ông Diệp Hoàng Ân, Phó Chánh Thanh tra Sở NN&PTNT, cho biết: “Ngành chức năng thực hiện công tác thanh tra, xử lý. Tuy nhiên, lực lượng thanh tra chuyên ngành thuỷ sản không được duy trì hoạt động thường xuyên trên biển do nguồn kinh phí hạn hẹp. Mặc dù công tác tuyên truyền được đẩy mạnh nhưng tình hình khai thác trái phép của ngư dân trên vùng biển các nước vẫn diễn ra, một số ngư dân vì lợi ích trước mắt cố tình vi phạm”. Bên cạnh việc vi phạm vùng biển nước ngoài, vấn đề truy xuất nguồn gốc sản phẩm cũng gặp khó. Đa số các tàu cá khai thác xa bờ đều bán sản phẩm trên biển cho các phương tiện thu mua, các phương tiện khai thác gần bờ thì bán cho vựa thu mua tại địa phương hoặc các chợ nên việc kiểm soát tàu rời bến, lên bến tại cảng chưa thực hiện được do các phương tiện thu mua và khai thác đa số khi vào bờ đều không cập cảng. Ông Trần Minh Hoàng, phụ trách khu neo đậu bến cá Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân, cho biết: “Thực tế đa số tàu cá khi vào bờ đều lên cá cho vựa chứ ít vào cảng cá. Chúng ta chưa có chế tài buộc chủ tàu phải lên cá tại cảng”.
Thực tế việc kiểm soát tàu ra biển khai thác đến khi vào bờ từ trước đến nay do lực lượng biên phòng quản lý, các cảng cá trong tỉnh chỉ nắm những phương tiện có cập cảng để lên sản phẩm chứ không nắm toàn bộ các phương tiện trong tỉnh. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập trong việc ghi nhật ký khai thác của ngư dân. Hiện chúng ta còn thiếu những công cụ và chế tài để thiết lập, kiểm soát cơ sở dữ liệu tàu thuyền, sản lượng khai thác, loài thuỷ sản khai thác...
Trước thực trạng trên, để triển khai các giải pháp cấp bách nhằm tháo gỡ cảnh báo của EC về IUU, giữ uy tín thương hiệu thuỷ sản Việt Nam, tỉnh Cà Mau đã dốc toàn lực chỉ đạo, triển khai các kế hoạch tăng cường quản lý, ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá và ngư dân tỉnh Cà Mau khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Cả hệ thống chính trị vào cuộc
 |
| Ngư dân Sông Đốc phơi cá sau chuyến ra khơi. Ảnh: THANH QUANG |
Sở NN&PTNT đề nghị và được UBND tỉnh thống nhất kế hoạch thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá theo hướng dẫn của Uỷ ban Châu Âu. Ông Diệp Hoàng Ân cho biết: “Việc tuần tra, kiểm soát xử lý vi phạm pháp luật thuỷ sản trên các vùng biển nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý đối với các trường hợp vi phạm. Ngành chức năng ưu tiên tập trung kiểm tra đối với các tàu làm nghề khai thác có nguy cơ thực hiện hoạt động khai thác thuỷ sản trái phép như nghề lưới kéo, sử dụng xung điện, chất nổ, các nghề xâm phạm đến môi trường và nguồn lợi hải sản. Ngăn chặn việc khai thác sai nội dung ghi trong giấy phép khai thác thuỷ sản về vùng khai thác. Đồng thời, từng bước thực hiện giám sát đối với các tàu cá đang hoạt động trên biển”. Bên cạnh đó, ban quản lý các cảng cá thực hiện hoạt động kiểm tra, đối chiếu các thông tin khai báo về hành trình, vùng biển, ngư trường khai thác.
Nhiều địa phương tích cực thực hiện Chỉ thị số 11-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về các nhiệm vụ và giải pháp cấp bách tăng cường quản lý, ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá và ngư dân tỉnh Cà Mau khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Ông Lê Phong, Chủ tịch UBND huyện Trần Văn Thời, thông tin, tình trạng tàu cá xâm phạm vùng biển nước ngoài vẫn còn diễn biến phức tạp dù huyện đã tăng cường các biện pháp tuyên truyền, xử lý. Để siết chặt quản lý, Huyện uỷ, UBND huyện chỉ đạo, yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp chính quyền, các đoàn thể chính trị - xã hội trên địa bàn huyện, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong cộng đồng ngư dân về ý thức chấp hành các quy định của pháp luật Việt Nam và các nước lân cận trong khai thác hải sản. Quản lý chặt địa bàn có tàu cá khai thác hải sản xa bờ, kiểm soát chặt chẽ tàu cá, thuyền trưởng, thuyền viên khi xuất nhập biển; kiên quyết cấm ra khơi đối với tàu cá không có hoặc có ngư cụ không đúng với đăng ký, đăng kiểm”.
Hiện các địa phương đang tích cực rà soát các phương tiện thường xuyên khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài; kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý phạt hành chính ở mức cao nhất đối với chủ tàu vi phạm. Buộc các chủ tàu, thuyền trưởng tàu khai thác xa bờ ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài. Ông Trần Quốc Yên, Phó Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Phú Tân, cho biết: “Huyện đã có kế hoạch triển khai với nhiều giải pháp, trong đó đặc biệt chú trọng công tác tuyên truyền, buộc ngư dân ký cam kết không khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài, quản lý chặt việc ghi nhật ký khai thác của ngư dân... nhằm nâng cao nhận thức của bà con trong khai thác thuỷ sản phải tuân thủ pháp luật".
Ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, cho biết: “Tỉnh đã triển khai nhiều kế hoạch, chỉ thị nhằm tăng cường quản lý, ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá và ngư dân tỉnh Cà Mau khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Sở NN&PTNT có kế hoạch cụ thể nhằm khắc phục thẻ vàng. Trong đó có kế hoạch chuyên đề truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của ngư dân. Phân tích rõ cho họ hiểu vì sao phải tuân thủ các quy định về IUU, cũng như những tác hại khi sản phẩm khai thác của tỉnh không thể xuất khẩu sang thị trường Châu Âu. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích kinh tế của ngư dân, bởi khi ấy sản phẩm họ làm ra không thể bán được”.
Ông Châu Công Bằng cũng cho biết: “Không chỉ hành vi khai thác bất hợp pháp vùng biển nước ngoài mà những hoạt động khai thác trái pháp luật trên vùng biển trong nước cũng bị cấm. Tất cả các sản phẩm trao đổi thương mại với EC, bao gồm các sản phẩm được chế biến phải có giấy chứng nhận khai thác được phê chuẩn, nếu không sẽ bị từ chối nhập khẩu”.
Việc phê chuẩn trên chứng minh rằng sản phẩm khai thác tuân thủ theo các điều luật áp dụng, các biện pháp quản lý và bảo tồn quốc tế. Mục đích của quy trình cấp giấy chứng nhận khai thác bao gồm: đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm trong tất cả các giai đoạn sản xuất, từ khai thác đến marketing, bao gồm chế biến và vận chuyển; cho phép nước treo cờ có thể quản lý tốt hơn hoạt động khai thác của các tàu cá và hỗ trợ việc tuân thủ những quy định về quản lý và bảo tồn; cung cấp căn cứ pháp lý cho sự hợp tác giữa nước treo cờ và nước chế biến, nước chào bán và nước quản lý thông tin.
Ông Châu Công Bằng cũng cho biết thêm: “Việc triển khai các giải pháp trên không chỉ nhằm khắc phục thẻ vàng, mà về lâu dài đây là điều kiện để chúng ta định hướng, phát triển nghề khai thác biển trở nên hiện đại, phù hợp với các quy chuẩn quốc tế, giúp kinh tế biển phát triển hiệu quả, bền vững hơn”./.
Đặng Duẩn
Xem thêm bình luận