Bạc Liêu là tỉnh ven biển nằm trong vùng trọng điểm sản xuất lúa gạo và thủy sản của cả nước. Địa phương đã và đang có nhiều bước đi hiệu quả trong phát triển nông nghiệp bền vững, đặc biệt là thông qua mô hình canh tác thông minh như tôm - lúa, giúp thích ứng với điều kiện tự nhiên đang biến đổi nhanh chóng.
Ông Nguyễn Văn Dự (ấp Châu Điền, Xã Long Điền Đông A, huyện Đông Hải) theo dõi sự phát triển của tôm nuôi theo quy trình của dự án. Ảnh: M.Đ
MÔ HÌNH THÍCH ỨNG VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Từ năm 2023 đến nay, Bạc Liêu đã triển khai Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu (BĐKH) của hệ sinh thái nông nghiệp và cộng đồng địa phương tại khu vực ven biển tỉnh Bạc Liêu”, do Quỹ UBS Optimus Foundation UK thông qua Tổ chức WWF hỗ trợ. Dự án được thực hiện trên tổng diện tích 107,5ha thuộc 10 tổ hợp tác, hợp tác xã tại các địa phương: TX. Giá Rai, huyện Đông Hải, huyện Phước Long và huyện Hồng Dân, với gần 3.000 người hưởng lợi. Dự án ưu tiên triển khai mô hình luân canh tôm - lúa, vốn là một hình thức canh tác đặc trưng lâu đời của người dân Bạc Liêu. Đây là mô hình sử dụng diện tích canh tác luân canh nuôi tôm nước lợ và trồng lúa, nhằm giúp đất “nghỉ ngơi”, tăng khả năng tự làm sạch, hạn chế phát sinh dịch bệnh và đặc biệt là tiết kiệm nguồn nước - một yếu tố đang trở nên quý giá trong bối cảnh BĐKH làm gia tăng hạn hán và xâm nhập mặn.
Các hộ tham gia dự án được tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ con giống chất lượng (tôm sú gia hóa), vật tư đầu vào như khoáng, vi sinh, bộ test môi trường, từ đó giúp họ canh tác hiệu quả và bền vững hơn. 100% hộ dân trong dự án đều đạt lãi, năng suất tôm tăng, tình trạng dịch bệnh giảm rõ rệt nhờ tuân thủ quy trình kỹ thuật, nhất là khâu quản lý môi trường nước và sử dụng tôm giống sạch bệnh. Theo đó, năng suất tôm nuôi tăng lên theo từng năm, cụ thể như: năm 2023 dự án triển khai mô hình 27,5ha với 13 hộ, năng suất tôm trung bình 127,6kg/ha, cao hơn 2,47 lần so với diện tích đối chứng; năm 2024, dự án triển khai 60ha với 30 hộ, năng suất tôm trung bình 186,1kg/ha, cao hơn 1,99 lần so với diện tích đối chứng; năm 2025, mô hình có 20ha với 18 hộ, năng suất tôm trung bình 236,5kg/ha.
Ông Nguyễn Thành Góp (ấp Châu Điền, xã Long Điền Đông A, huyện Đông Hải) chia sẻ: “Trước đây tôi canh tác theo mô hình truyền thống, hiệu quả giảm sút do dịch bệnh và ô nhiễm môi trường. Từ khi tham gia dự án, năng suất tôm nuôi của gia đình tôi tăng lên đáng kể”. Nhờ sự hỗ trợ từ Tổ chức WWF và ngành chuyên môn, ông đã thay đổi phương thức nuôi, tuân thủ quy trình kỹ thuật và đã có vụ tôm đầu tiên đạt sản lượng 430kg, thu về gần 70 triệu đồng chỉ với 1ha.
Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Tổ chức WWF và Trường đại học Cần Thơ kiểm tra tôm nuôi trong dự án.
HƯỚNG TỚI NỀN NÔNG NGHIỆP XANH
Dự án của Tổ chức WWF đã và đang mở ra cơ hội cho nông dân tham gia chuỗi giá trị bền vững. Nhiều mô hình đang hướng tới các tiêu chuẩn chứng nhận quốc tế như ASC hoặc sản phẩm hữu cơ, tạo điều kiện mở rộng thị trường xuất khẩu, nâng cao giá trị sản phẩm.
Hiện nay, Bạc Liêu đang triển khai kế hoạch tham gia Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030”. Đây là chiến lược mang tính toàn diện nhằm tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng hiện đại, thích ứng với BĐKH và nâng cao giá trị nông sản. Ngoài mô hình tôm - lúa, tỉnh còn chú trọng phát triển các mô hình thân thiện với môi trường như nuôi tôm sinh thái, tôm - rừng. Điều này không chỉ bảo vệ môi trường tự nhiên, mà còn mang lại thu nhập bền vững cho người dân sống ven rừng, từ đó giảm áp lực phá rừng và bảo vệ đa dạng sinh học.
Ông Nguyễn Trung Hiếu - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng: “Dự án của Tổ chức WWF đã bám sát nhóm mục tiêu, nhu cầu của người dân. Từng bước nâng cao hiệu quả sản xuất trước tác động của BĐKH, tạo thu nhập, nâng cao đời sống cho thành viên các hợp tác xã. Do đó, rất mong Tổ chức WWF, các viện, trường quan tâm nghiên cứu để nâng cao hiệu quả sản xuất mô hình tôm - lúa, tôm - rừng và kinh nghiệm triển khai Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030”. Đặc biệt là phát triển thương hiệu nông sản theo hướng chất lượng cao, an toàn thực phẩm…
Mô hình tôm - lúa, tôm - rừng nếu được nhân rộng sẽ trở thành “lá chắn xanh” hữu hiệu giúp chống chọi tốt hơn với BĐKH, nước biển dâng, hạn mặn, bảo vệ sinh kế cho hàng ngàn hộ dân. Dự án đã nâng cao năng suất tôm lên 120 - 150%, mở rộng thêm 60ha rừng phòng hộ, sẽ là cơ sở vững chắc để hình thành chính sách nông nghiệp thích ứng với BĐKH. Trong khi đó, các mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến và tôm - rừng hiện vẫn có tiềm năng lớn nhưng chưa phát huy tối đa hiệu quả. Do đó, việc đầu tư cải tiến kỹ thuật, hỗ trợ giống, nâng cao năng lực cho người dân vẫn là ưu tiên trong giai đoạn tới.
Mô hình tôm - lúa tại Bạc Liêu là mô hình canh tác thông minh, bền vững trong điều kiện BĐKH. Không chỉ giúp người dân tăng thu nhập, cải thiện sinh kế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, hệ sinh thái tự nhiên và phát triển nông nghiệp theo hướng xanh, sạch, ít phát thải. Để nhân rộng thành công mô hình này, tỉnh cần tiếp tục đầu tư hạ tầng thủy lợi, tăng cường chuyển giao khoa học - kỹ thuật, mở rộng quy mô liên kết sản xuất và xây dựng chuỗi giá trị gia tăng. Qua đó, đóng góp vào nỗ lực chung của toàn vùng ĐBSCL trong ứng phó với BĐKH và phát triển bền vững.
MINH ĐẠT
Xem thêm bình luận