Huyền thoại con đường tiền tệ

Gắn liền với cuộc kháng chiến thần thánh và những chiến thắng vĩ đại của dân tộc, nhiều người hay nhắc những con đường huyền thoại như: “đường mòn Hồ Chí Minh”, “đường Hồ Chí Minh trên biển”… Thế nhưng, ít người lại biết còn có một con đường quan trọng khác góp phần không nhỏ vào thắng lợi trong sự nghiệp thống nhất đất nước - đó là con đường tiền tệ với nhiều câu chuyện về hoạt động tài chính của ngành Ngân hàng trong chiến tranh.

Ngành Ngân hàng ký kết hợp tác đầu tư cho thực hiện tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp khu vực ĐBSCL. Ảnh: Kim Trung

Từ năm 1945 - 1954, được gọi là giai đoạn ngân hàng không khóa, khi ngành Ngân hàng thực hiện các nhiệm vụ của mình mà không có trụ sở. Tất cả tiền bạc đều gửi nhân dân giữ hộ, khi cần mới lấy lại, không bao giờ thiếu hụt một xu, một cắc, khi thiếu tiền thì viết giấy vay của nhân dân, hẹn kháng chiến thành công sẽ trả... Những đồng tiền Cụ Hồ vẫn như những dòng máu hồng, được nhân dân tin tưởng mến yêu, chảy vào khắp mọi miền vùng tự do cũng như vùng địch tạm chiếm để góp phần giúp người dân tăng gia sản xuất, góp nguồn lực tài chính phục vụ cách mạng.

Giai đoạn 1954 - 1975, chứng kiến những câu chuyện kỳ lạ về đồng đô la (USD) trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Lúc đó, chúng ta gặp vô vàn khó khăn trong nhiệm vụ nhận viện trợ, chế biến tiền và phân phối tiền, dùng tiền mua vũ khí chuyển cho chiến trường miền Nam. Cũng từ đó, một đường dây bí mật, một con đường huyền thoại được hình thành để vận chuyển các khoản ngoại tệ chi viện cho chiến trường miền Nam. Cho tới ngày nay, nhiều người vẫn chưa thể hiểu nổi, làm sao chỉ với số lượng người ít ỏi, mọi thứ máy móc đều lạc hậu, quá trình vận chuyển thô sơ… mà hàng trăm triệu USD của bạn bè quốc tế viện trợ cho nhân dân Việt Nam vẫn kịp thời vượt qua bom đạn, qua sự kiểm soát gắt gao của địch để đến các chiến trường ác liệt nhất ở miền Nam, phục vụ cuộc kháng chiến giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chính trị và Trung ương Cục miền Nam mang bí số B29 (Trung ương), C32 (bộ phận kho quỹ của Ban Kinh tài thuộc Trung ương Cục) và B6 (Ban Tài chính đặc biệt với các phiên hiệu: B68, D270, N2683…) đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hiểm nguy trong bom đạn cũng như sự kiểm soát gắt gao của địch để chi viện cho chiến trường. Từ những phương thức vận chuyển tiền mặt (AM) hết sức thô sơ, tốn kém, sau đó các cán bộ, chiến sĩ ngành Ngân hàng đã chuyển đổi sang phương thức chuyển khoản (FM). Phương thức này giúp việc vận chuyển tiền từ quỹ đặc biệt ở Hà Nội vào Nam đã rút từ 30 ngày xuống còn 6 ngày, và sau đó chỉ còn 30 phút.

Bên cạnh đó, còn có một “đường dây” bí mật làm nhiệm vụ đổi ngoại tệ và tiếp nhận các nguồn viện trợ của bạn bè quốc tế. Sau 10 năm làm nhiệm vụ, đến tháng 4/1975, các cán bộ, chiến sĩ ngành Ngân hàng chi viện cho chiến trường miền Nam khoảng 1 tỷ USD, hàng tỷ đồng Sài Gòn và hàng trăm triệu tiền Campuchia, tiền kíp Lào, tiền bath Thái Lan... Tất cả số tiền viện trợ ấy đều được vận chuyển, bảo quản an toàn, cấp phát theo quy định, không thiếu một xu.

Theo đánh giá của nguyên Chủ tịch nước - Nguyễn Minh Triết: “Những đóng góp của cán bộ, chiến sĩ ngành Ngân hàng rất âm thầm, lặng lẽ, bởi mọi thứ luôn nằm trong tình trạng tuyệt đối bí mật. Thế nhưng, lại đóng góp rất quan trọng, góp nên thành công của sự nghiệp giải phóng miền Nam lịch sử năm 1975”. Cũng chính thành tích này, Đảng và Nhà nước đã tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho các đơn vị B29, N2683 và C32 như những ghi nhận đối với sự cống hiến của thế hệ cán bộ ngân hàng trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Sau giải phóng, “con đường tiền tệ” vẫn được tiếp tục. Không còn chiến tranh, không còn bom rơi, đạn nổ, song hoạt động ngân hàng cũng không kém phần khó khăn, gian khổ. Tuy nhiên, tiếp nối truyền thống hào hùng của cha ông và ý chí dũng cảm, kiên cường, sáng tạo, các thế hệ cán bộ ngành Ngân hàng đã lập được nhiều thành tích vẻ vang, góp phần đưa Việt Nam từ một nước lạc hậu, nghèo nàn sau chiến tranh trở thành một nước có thu nhập trung bình và phát triển ngang tầm với các nước trong khu vực, hội nhập ngày càng sâu rộng với thế giới.

Đặc biệt, từ năm 2011 đến nay, bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, ngành Ngân hàng đã nỗ lực vượt qua khó khăn do những tác động tiêu cực từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và những khó khăn nội tại tích tụ từ nhiều năm qua. Từ đó duy trì được sự ổn định của thị trường tiền tệ, giảm nhanh mặt bằng lãi suất, ổn định tỷ giá và tăng nhanh dự trữ ngoại hối nhà nước. Thị trường vàng được quản lý chặt chẽ, các ngân hàng yếu kém và nợ xấu được xử lý một cách căn bản. Những kết quả này đã góp phần quyết định ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, tháo gỡ những khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh; thúc đẩy tăng trưởng và bảo đảm an sinh xã hội, góp phần quan trọng trong việc nâng cao xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam trên trường quốc tế. Bên cạnh đó, ngành Ngân hàng đã triển khai tín dụng chính sách đúng hướng và đi đầu trong công tác an sinh xã hội, góp phần vào thành công của công cuộc xóa đói giảm nghèo bền vững của nước ta. Kết quả này còn góp phần nâng cao niềm tin của nhân dân đối với hệ thống ngân hàng sau giai đoạn khó khăn và tái cơ cấu để vững bước trên con đường hội nhập và phát triển đất nước trong thời gian tới.

Thanh Bình

(Bài viết có sử dụng tài liệu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam)