(CMO) Liên kết theo chuỗi giá trị là giải pháp hữu hiệu và duy nhất hiện nay để đưa nông dân sản xuất lúa thoát khỏi điệp khúc bao đời nay là “được mùa mất giá”. Tuy nhiên, hoạt động liên kết này thời gian qua phát triển vẫn còn chậm và thật sự chưa bền vững.
 |
| Đẩy mạnh cơ giới hoá trong thu hoạch là một trong những giải pháp để nâng cao giá trị sản phẩm lúa của tỉnh. |
Nhằm thực hiện hoàn thành mục tiêu đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp giai đoạn 2014-2020 đề ra, năm 2016, trên địa bàn tỉnh đã bắt đầu hình thành và phát triển liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Và sau hơn 3 năm triển khai bước đầu mang lại một số thành công nhất định.
Định hình chuỗi liên kết giá trị
Chuỗi liên kết sản xuất xây dựng nhãn hiệu gạo sạch Minh Tâm là một điển hình trong số đó. Ông Tạ Minh Kha, Giám đốc HTX Minh Tâm, chia sẻ, ý tưởng sản xuất lúa an toàn để cho ra thị trường gạo sạch Minh Tâm bắt đầu từ năm 2014. Tuy nhiên, phải đến vụ hè thu năm 2018 mới bắt đầu triển khai thực hiện được.
Qua công tác kiểm nghiệm và chứng nhận của các cơ quan chuyên môn cho thấy gạo sạch Minh Tâm có hạt đồng đều, màu trắng tự nhiên, đủ dinh dưỡng. Đặc biệt, không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, không sử dụng hoá chất tạo mùi thơm, chất tẩy trắng, chất bảo quản. “Gạo sạch làm từ tâm của doanh nghiệp không chỉ khẩu hiệu mà chính là nguyên tắc tiên quyết của HTX", ông Kha khẳng định.
Chia sẻ những bí quyết tạo nên thành công bước đầu, ông Kha cho biết thêm, đầu tiên phải chọn những nông dân có tâm huyết, nhiệt tình. Đồng thời, hợp đồng tiêu thụ phải đảm bảo cao hơn giá thị trường tại thời điểm từ 200-300 đồng/kg. Ngoài ra, HTX còn hỗ trợ nông dân tham gia vào chuỗi kỹ thuật lúa giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật… bình quân khoảng 1 triệu đồng/công. Từ cách làm này mà hiện nay HTX có 200 nông dân ở các xã: Khánh Bình Tây, Khánh Bình Tây Bắc, Khánh Hưng và Khánh Hải, huyện Trần Văn Thời tham gia.
Không chỉ vậy, trong vụ sản xuất lúa - tôm vừa qua, HTX lúa - tôm Trí Lực - Thới Bình đã liên kết được 4 doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu lúa - tôm đặc sản, an toàn 500 ha. Theo đó, các doanh nghiệp bao tiêu thu mua khoảng 2 ngàn tấn lúa với giá thành 7.200 đồng/kg, cao hơn thị trường từ 400-500 đồng/kg. Ngoài ra, đã tiến hành thí điểm và có 8,5 ha với 7 hộ dân thực hiện mô hình lúa - tôm hữu cơ tại xã Trí Lực, Tân Lộc Bắc, huyện Thới Bình được tổ chức Control Union chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ USDA (Mỹ), EU (châu Âu). Từ đó, doanh nghiệp thu mua với giá rất cao là 7.750 đồng/kg.
Có thể thấy, việc hình thành liên kết chuỗi giá trị ngành hàng lúa trên địa bàn tỉnh đã có những bước đi căn cơ và bài bản hơn. Tuy nhiên, nếu nhìn trên tổng quan, tổng diện tích vùng chuyên lúa và vùng lúa - tôm của tỉnh thì con số này còn quá nhỏ. Doanh nghiệp tham gia chuỗi liên kết với diện tích chỉ khoảng 3 ngàn héc-ta, tức chỉ chiếm khoảng 2,5%.
Tổ chức lại sản xuất
Đánh giá về hoạt động liên kết chuỗi thời gian qua, Phó giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Văn Tranh nhìn nhận, bên cạnh tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu vốn, trình độ học vấn thấp, thiếu kinh nghiệm, đặc biệt là năng lực quản lý kinh tế hộ, kinh tế tập thể còn thấp… thì một trong những nguyên nhân khiến hoạt động liên kết chuỗi giá trị còn ít và thiếu bền vững chính là thiếu cơ chế chính sách để thúc đẩy, khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh liên kết; Cơ giới hoá trong khâu thu hoạch lúa - tôm còn rất khó khăn...
 |
| Công tác bảo quản cần đặc biệt quan tâm để hạn chế thất thoát và đảm bảo chất lượng sau thu hoạch. |
Theo kế hoạch của ngành nông nghiệp, trong năm 2019 này tổ chức xây dựng 4 chuỗi liên kết sản xuất ngành hàng lúa chất lượng cao. Cụ thể, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ lúa cao sản với quy mô 10 ngàn héc-ta cho vùng chuyên canh lúa 2 vụ; 5 ngàn héc-ta chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ lúa - tôm đặc sản, trong đó có 200 ha lúa hữu cơ theo tiêu chuẩn quốc tế và xây dựng chuỗi sản xuất tiêu thụ 1 ngàn héc-ta cho vùng sản xuất lúa mùa địa phương.
Để hoàn thành mục tiêu trên cũng như để chuỗi liên kết ngày một bền chặt hơn, ông Kha cho rằng, các cơ quan chuyên môn tiếp tục hỗ trợ HTX, doanh nghiệp phát triển gạo sạch và xây dựng đăng ký nhãn hiệu. Đồng thời, hỗ trợ HTX, doanh nghiệp trong tiếp cận vốn vay để mở rộng vùng sản xuất bao tiêu sản phẩm cho người dân.
Về góc độ quản lý chuyên ngành, ông Tranh cho biết, giải pháp quan trọng hơn cả mà đơn vị đã và đang đẩy nhanh tiến độ thực hiện là tổ chức lại sản xuất. Theo đó, sau khi rà soát sẽ tổ chức quy hoạch lại các vùng sản xuất chuyên canh, tập trung theo hình thức trang trại, HTX để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong thực hiện liên kết chuỗi giá trị. Đồng thời, đẩy nhanh chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất; Phát triển nhãn hiệu chứng nhận, xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường tiêu thụ lúa gạo; Hỗ trợ doanh nghiệp khai thác, phát triển nhãn hiệu chứng nhận và được bảo hộ...
Để hoạt động liên kết chuỗi giá trị thành công, bên cạnh sự vào cuộc của các cơ quan quản lý chuyên ngành, doanh nghiệp, nhà khoa học thì chính nông dân giữ vai trò hết sức quan trọng. Nông dân cần phải nhận thức được việc loại bỏ tập quán sản xuất nhỏ lẻ, thói quen lạm dụng chất hoá học… Đồng thời, tham gia liên kết chuỗi giá trị là giải pháp giúp nâng cao hiệu quả trong sản xuất, tránh rơi vào tình cảnh “được mùa mất giá”./.
Nguyễn Phú
Xem thêm bình luận