Liên kết trong sản xuất, tiêu thụ nông sản cho nông dân được xem là một hướng đi mang tính đột phá của ngành Nông nghiệp tỉnh. Việc các doanh nghiệp bao tiêu nông sản cho nông dân thông qua các tổ hợp tác (THT), hợp tác xã (HTX) góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và tăng thu nhập cho nông dân. Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn, vướng mắc trong việc liên kết và cần sớm tháo gỡ.
Chế biến tôm nguyên liệu ở doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản (TX. Giá Rai). Ảnh: M.Đ
Công ty Hải Nguyên (xã Vĩnh Trạch Đông, TP. Bạc Liêu) thu hoạch tôm nuôi. Ảnh: C.L
Nông dân huyện Vĩnh Lợi thu hoạch lúa bằng máy gặt đập liên hợp. Ảnh: M.Đ
Liên kết bao tiêu nông sản
Vụ đông xuân, toàn tỉnh có 16.195ha lúa được các doanh nghiệp bao tiêu (với sản lượng 105.260 tấn lúa). Trong đó, có 40 đơn vị tham gia bao tiêu như: Công ty Cổ phần Quốc tế Gia, Công ty Hiếu Nhân, Công ty Thuận Minh, HTX Hữu Nghị, HTX Vĩnh Cường (huyện Hòa Bình)…
Theo anh Trịnh Văn Cường, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Vĩnh Cường: “Ngoài việc thu mua lúa Nàng Hoa 9 cho nông dân, HTX còn hỗ trợ và bao tiêu lúa của nông dân các huyện: Hòa Bình, Phước Long, Vĩnh Lợi. HTX Vĩnh Cường đã đầu tư và bao tiêu sản phẩm đầu vào cũng như đầu ra cho nông dân trong tỉnh với diện tích gần 2.200ha lúa; bao tiêu cho nông dân ở tỉnh An Giang và Đồng Tháp mỗi tỉnh khoảng 2.000ha lúa. Thời gian tới, HTX sẽ mở rộng ký kết hợp đồng bao tiêu, thu mua lúa ở một số tỉnh trong khu vực ĐBSCL”.
Về lĩnh vực thủy sản, Công ty Cổ phần tôm miền Nam ký kết với HTX Thành Đạt (xã Long Điền, huyện Đông Hải) bao tiêu 42ha tôm nuôi. Công ty TNHH MTV Chế biến thủy hải sản xuất nhập khẩu Thiên Phú ký hợp đồng với HTX Đồng Tiến và THT Tiền Phong tiếp tục thực hiện bao tiêu diện tích nuôi tôm sú (theo tiêu chuẩn Global GAP/ASC) với diện tích 352ha của 204 hộ dân (xã Định Thành, huyện Đông Hải). Đồng thời, ký kết bao tiêu sản phẩm cho THT nuôi trồng thủy sản ấp Thuận Điền (xã Long Điền Tây, huyện Đông Hải) 197,5ha và THT nuôi trồng thủy sản Long Điền Đông (huyện Đông Hải) với mô hình tôm - rừng gồm 496ha.
Vẫn còn “tự sản, tự tiêu”
Những năm qua, các ngành chức năng tỉnh đã kêu gọi, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi liên kết tiêu thụ nông sản thông qua hợp đồng. Thế nhưng, đến nay việc sản xuất, tiêu thụ nông sản của nông dân trên địa bàn tỉnh vẫn còn theo kiểu “tự sản, tự tiêu”. Hiện, doanh nghiệp hợp đồng bao tiêu sản phẩm chỉ chiếm khoảng 20% trên tổng diện tích sản xuất. Một số hợp đồng sản xuất, bao tiêu sản phẩm do nông dân và doanh nghiệp ký kết bị phá vỡ khi thị trường có những biến động bất lợi cho một trong hai phía.
Ông T.Q.T (nông dân xã Châu Thới, huyện Vĩnh Lợi) kể: “Vụ hè thu năm 2017, tôi ký hợp đồng bán lúa cho một công ty. Song, khi lúa sắp đến ngày cắt thì gặp mấy cơn mưa làm lúa bị sập. Hôm đó người của công ty cùng tôi ra thăm đồng và họ cũng chẳng nói gì. Tới hôm cắt lúa thì tôi liên hệ và họ nói bảo tôi đợi. Tôi đợi 2 ngày mà cũng chẳng thấy họ đến nên tôi phải thu hoạch rồi tìm thương lái để bán. Vụ đó gia đình tôi lỗ vốn”.
Theo một số doanh nghiệp, khi tham gia vào chuỗi liên kết, doanh nghiệp muốn có nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng cao nhằm đáp ứng yêu cầu tiêu thụ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nông dân tự ý phá vỡ hợp đồng, gây tổn thất cho doanh nghiệp.
Ông Trịnh Văn Cường, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Vĩnh Cường bày tỏ: “HTX ký kết bao tiêu đầu ra cho bà con, nhưng đồng thời HTX cũng phải “chạy” kiếm đối tác để tiêu thụ. Việc một số bà con phá vỡ hợp đồng gây ảnh hưởng đến hoạt động của HTX cũng như ảnh hưởng đến lợi ích của bà con”. Cũng theo ông Cường, một số hộ nông dân (được HTX bao tiêu thu mua lúa) bán lúa cho thương lái vào ban đêm để tránh HTX phát hiện.
Để tạo mối liên kết bền vững, thiết nghĩ, ngoài xác định rõ trách nhiệm của các bên tham gia, người sản xuất cũng phải chia sẻ khó khăn cùng doanh nghiệp, phải giữ chữ tín. Về phía các doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm, quan tâm đến quyền, lợi ích của người sản xuất; đồng thời xây dựng chiến lược từ sản xuất đến kinh doanh, đảm bảo thị trường tiêu thụ ổn định. Ngoài ra, Nhà nước, nhà khoa học cũng cần nâng cao hơn nữa vai trò định hướng, tư vấn kỹ thuật và hỗ trợ xây dựng thương hiệu cho nông sản. Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ từng bước giải quyết những bất cập trong liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản hiện nay, góp phần phát triển nền nông nghiệp hiệu quả và bền vững.
Minh Chí
Theo ông Lương Ngọc Lân, Giám đốc Sở NN&PTNT, tuy diện tích nông sản được bao tiêu chưa nhiều so với tổng diện tích sản xuất, song hàng năm diện tích được doanh nghiệp bao tiêu đều tăng lên.
Ngành Nông nghiệp tỉnh đang tiếp tục kêu gọi các công ty, doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị sản xuất, thực hiện liên kết sản xuất để doanh nghiệp và nông dân đều có lợi...”.
Xem thêm bình luận