Mâu thuẫn lúa - tôm ở An Xuyên

(CMO) Ở xã An Xuyên, một số hộ dân tự ý phá đập đưa nước mặn vào vùng quy hoạch trồng lúa để nuôi tôm gây mâu thuẫn nặng nề trong nội bộ người dân. Mỗi người mỗi lý lẽ nghe qua có vẻ hợp lý nhưng lại đối lập nên nảy sinh mâu thuẫn là đương nhiên. Đã ngót hơn 2 năm trời, chính quyền địa phương vẫn chưa quyết liệt vào cuộc nên tình trạng này vẫn cứ tiếp diễn, mâu thuẫn lúa – tôm ngày càng căng thẳng.

Ông Lê Văn Cường, Trưởng ấp Tân Dân, xã An Xuyên, TP. Cà Mau cho biết, ấp hiện có 282 hộ dân đang sản xuất trên diện tích 129 ha. Đây là vùng từ xưa đến nay chuyên sản xuất lúa 2 vụ. Tháng 6/2013, UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch đây là vùng nước ngọt hóa. Vì thế, đã có rất nhiều đợt khảo sát, sên vét lại kinh nội đồng để tháo úng, xổ phèn nhằm mục đích phục vụ việc trồng lúa. Nhờ vậy, những năm 2014 và 2015, nông dân trúng đậm, trung bình 1 công đất thu về gần 20 bao lúa/vụ (trên 6 tấn/ha). Nhưng giờ nước mặn tràn ngập, nông dân khó lòng tiếp tục trồng lúa.

Vơi tình làng nghĩa xóm

Chuyện mâu thuẫn giữa người trồng lúa và người nuôi tôm ở ấp Tân Dân bắt đầu từ tháng 2/2016 (27 Tết Bính Thân) khi người dân tự ý phá đập (giáp với ấp Tân Thời, xã An Xuyên) để cho nước mặn vào nuôi tôm. Sau khi nhận được thông tin, chính quyền địa phương xúc tiến đắp lại đập. Do nước mặn đã xâm nhập vào hầu hết cánh đồng nên quá trình khắc phục kéo dài cả tháng trời ròng rã.

Với bờ vuông tôm mỏng manh thế này, việc thẩm thấu nước mặn sang vùng trồng lúa là không thể tránh khỏi.

Ông Lê Văn Cường kể: “Tết năm đó anh em tụi tôi ăn Tết ngoài đồng luôn. Người này thay phiên người kia canh ngày, canh đêm đợi tới khi bơm hết nước mặn ra khỏi cánh đồng mới thôi. Nhưng cho dù có bơm ra hết thì đất cũng đã nhiễm mặn, vụ hè thu năm đó người dân làm gần như thất trắng, đợi tới vụ sau mới khá hơn”.

Cứ ngỡ câu chuyện bửa đập đã kết thúc, nhưng đầu năm 2017 cho đến nay, 9 hộ dân trong ấp Tân Dân, xã An Xuyên lại tiếp tục đưa nước mặn vô để nuôi tôm. Ông Cường cho biết thêm, những người này đều có điều kiện kinh tế, gia đình khá giả và nhiều đất. “Chúng tôi đã nhiều lần họp dân trong ấp, tỉ lệ đồng ý trồng lúa là hơn 70% nhưng giờ đang phải lao đao do những người nuôi tôm chiếm phần lớn diện tích đất”.

Anh Phan Văn Thắng, người trồng lúa ở ấp Tân Dân, xã An Xuyên cho biết: “Kinh tế chủ yếu của gia đình tôi là trồng lúa và đi máy gặt thuê. Có 4 công làm lúa coi như không sợ đói, còn làm thuê thì tích cóp để dành. Nhưng bây giờ tôi sạ lúa bao nhiêu là chết hết bấy nhiêu vì hộ giáp ranh đất với gia đình tôi cứ ngang nhiên lấy nước mặn vào nuôi tôm. Mà mặt nước trong vuông tôm lại cao hơn mặt nước ruộng nhà tôi nên nước mặt cứ tràn qua”.

Quá bức xúc gì vấn đề trên nên anh Thắng đã nhiều lần khiếu nại lên UBND xã An Xuyên nhưng mỗi lần ký bản cam kết xong thì hộ giáp ranh không những không chấp hành mà còn bơm nước mặn cao thêm chút nữa. Anh Hiếu tiếp tục làm đơn trình ra UBND thành phố, nhưng anh không rành thủ tục đành mang đơn về. Anh ngao ngán nói, bỏ luôn mấy công đất mấy tháng rồi không buồn ra xem nó thế nào.

Mỗi người mỗi lý

Theo chân anh Hồ Đại Châu, Chi hội trưởng nông dân ấp Tân Dân vào thực tế vùng nuôi tôm thì lại khác. Thực tế, đa số bà con ở đây đồng tình chuyển dịch sang nuôi tôm. Chỉ có một số hộ ít đất và nằm ở “giữa ruột”, không có đường nước mới phản đối mà thôi.

Anh Châu cho biết, nguyên nhân sâu xa của việc người dân bùng phát đưa nước mặn vào đồng ruộng xuất phát từ việc san lấp mặt bằng, xây dựng Trung tâm văn hóa xã An Xuyên vô tình bị nhiễm mặn. Các hộ dân lân cận không thể trồng lúa nên xin chuyển dịch sang nuôi tôm. Sau khi khảo sát và kiểm tra, ngành chức năng đồng ý cho 21 hộ dân trong ấp Tân Dân được nuôi tôm với cam kết không ảnh hưởng đến các hộ trồng lúa. Và từ đó, thấy người nuôi tôm nhanh chóng phất lên mà nhàn nhã, một số bà con tự phát lấy nước mặn vô nuôi tôm.

Bà Nguyễn Thị Bảy, ấp Tân Dân, tâm sự: “Lúc trước tôi mê làm ruộng lắm. Mỗi ngày, tôi đều ra thăm đồng coi lúa có sâu bệnh không để kịp thời phòng trị. Nhưng làm lúa thì cực khổ mà không có lợi nhuận bao nhiêu, năm trước tôi còn thiếu mấy chục triệu đồng tiền phân, thuốc. Tôi thấy bà con bên ấp Tân Thời làm vuông trúng lớn nên quyết định lấy nước mặn vô nuôi thử. Hiện tôi có tổng cộng 21 công đất nuôi tôm, trung bình mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng”.

“Làm vuông một năm thu nhập gấp 3 - 4 lần lúc trồng lúa mà nhàn nhã hơn thì hà cớ gì đinh ninh tính chuyện trồng lúa”, bà Bảy phân trần.

Từ khi chuyển qua làm vuông, thu nhập của ông Biện Văn Lơ tăng lên gấp 4 – 5 lần.

Vẻ mặt không giấu được sự hoan hỉ khi trên chiếc xuồng ba lá chở đầy cá tôm, ông Biện Văn Lơ, 1 trong 9 hộ nuôi tôm “tiêu biểu” của ấp này, cho biết: “So với trồng lúa thì nuôi tôm khỏe hơn nhiều. Ngủ tới sáng, tôi có thể bỏ túi mấy triệu bạc như chơi. Thế mà tôi không hiểu vì sao những người làm ruộng họ không chịu chuyển dịch sang nuôi tôm”.

Niềm hân hoan của người 9 hộ nhưng là nỗi u sầu của gần 200 hộ trong ấp Tân Dân, xã An Xuyên. Vụ vừa qua, toàn bộ cánh đồng lúa 192 ha chỉ còn không đến 2 ha lúa sống sót. Xót của, người nông dân chỉ biết cam chịu trong khi chính quyền địa phương vẫn cứ nhắm mắt làm ngơ. Chuyện ai đúng ai sai chưa thể phân giải, nhưng qua ghi nhận, tâm tư, nguyện vọng của bà con nơi đây rõ ràng mâu thuẫn hết sức căng thẳng giữa người nuôi tôm và trồng lúa.

Ông Lê Văn Cường cho biết thêm: “Hôm tiếp xúc cử tri tại xã An Xuyên, chúng tôi có kiến nghị lên HĐND TP. Cà Mau và HĐND tỉnh, có cả Chủ tịch UBND TP. Cà Mau dự nhưng vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng. Chúng tôi đề nghị lãnh đạo thành phố, tỉnh tỏ rõ thái độ dứt khoát cho chuyển dịch sản xuất hay không để chấm dứt thực trạng này”.

Ngọc Trầm