Hiện nay, mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) được xem là giải pháp tối ưu trong sản xuất lúa hàng hóa tập trung và chất lượng. Mô hình này hình thành những vùng chuyên canh, tạo sức cạnh tranh của hàng hóa và chủ động ứng phó với dịch bệnh. Song, năm 2017, toàn tỉnh chỉ xây dựng được 14 CĐML với diện tích hơn 7.500ha, sản lượng được bao tiêu chiếm khoảng 13% tổng sản lượng lúa trong tỉnh.
Nông dân huyện Phước Long thu hoạch lúa trên cánh đồng mẫu lớn. Ảnh: L.D
Toàn tỉnh có 183.000ha sản xuất lúa với tổng sản lượng 1 triệu tấn lúa/năm. Cây lúa được xem là nguồn thu nhập chính của nông dân. Tuy nhiên, phần lớn nông dân sản xuất nhỏ lẻ, chưa áp dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất (làm cho chi phí tăng cao), chất lượng sản phẩm không đồng đều. Từ đó chưa tạo được niềm tin để doanh nghiệp mạnh dạn ký kết hợp đồng với nông dân trong xây dựng vùng nguyên liệu, cung ứng vật tư đầu vào và bao tiêu sản phẩm.
Bên cạnh đó, một số nông dân chưa tiếp cận với phương thức sản xuất mới, vẫn còn chạy theo năng suất. Không ít bà con gieo sạ nhiều loại giống lúa trong một vụ, sử dụng giống phẩm cấp thấp, gieo sạ quá dày, bón lượng phân đạm cao, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không tuân thủ nguyên tắc “4 đúng”, sử dụng nước lãng phí, chưa áp dụng biện pháp giảm tỷ lệ thất thoát trong và sau thu hoạch… Hậu quả là hệ sinh thái đồng ruộng có chiều hướng suy thoái, mất cân bằng, dẫn đến sản xuất thiếu tính an toàn và chưa bền vững…
Thực tiễn đã chứng minh, việc xây dựng mô hình CĐML sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Cụ thể, xây dựng CĐML (sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP) sẽ góp phần xây dựng thương hiệu cho hạt gạo đạt tiêu chuẩn đặc sản, đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Cùng với đó sẽ đơn giản hóa chuỗi sản xuất và cung ứng hàng hóa, tạo mối liên kết giữa nông dân - doanh nghiệp trong việc đầu tư đầu vào và tiêu thụ sản phẩm đầu ra, xây dựng vùng nguyên liệu hàng hóa có thị trường ổn định, người sản xuất trực tiếp là đối tác cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Qua đó, giảm dần các khâu trung gian, giúp nông dân tăng thêm lợi nhuận.
Sự gắn kết giữa doanh nghiệp và nông dân còn đảm bảo việc thụ hưởng lợi ích giữa các bên. Trong đó, nông dân được hưởng lợi từ các dịch vụ sản xuất, chất lượng vật tư nông nghiệp đầu vào, cơ giới hóa các khâu trong sản xuất, vốn sản xuất, góp phần gia tăng năng suất, chất lượng và giá trị hạt gạo, gia tăng tính cạnh tranh và lợi nhuận.
Đặc biệt, việc tham gia CĐML còn góp phần đào tạo tầng lớp nông dân có trình độ kỹ thuật, có tay nghề và trình độ canh tác cao, tạo sự gắn kết mạnh mẽ hơn trong mối liên kết “4 nhà”. Qua đó, hình thành quan hệ sản xuất mới, tạo sự liên kết cho phát triển bền vững, chủ động hội nhập và sản xuất hàng hóa lớn, chất lượng cao.
Để phát triển và nhân rộng mô hình CĐML, các ngành chức năng, các địa phương cần đẩy mạnh việc vận động nông dân tham gia CĐML, thành lập các tổ hợp tác - hợp tác xã nông nghiệp, đầu tư hạ tầng thủy lợi, giúp nông dân gắn kết với doanh nghiệp.
Hai Lúa
Xem thêm bình luận