(CMO) “Tái định cư”, cụm từ vừa quen nhưng lại khá lạ với người dân trên địa bàn tỉnh. Quen bởi nó đã xuất hiện quá nhiều và quá lâu, lạ do đến nay toàn tỉnh chưa thật sự có khu tái định canh, định cư nào được xem là hoàn chỉnh, là hình mẫu.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 8 dự án bố trí ổn định dân di cư tự do. Theo các quyết định phê duyệt quy hoạch của UBND tỉnh thì khi hoàn thành 8 dự án này sẽ bố trí được khoảng 3.583 hộ. Trong đó có 2.081 hộ dân di cư tự do, còn lại là hộ vùng thiên tai. Tuy nhiên, sau nhiều năm triển khai đến nay chỉ bố trí được khoảng 879 hộ, với 464 hộ dân di cư tự do.
Dự án đầu tư xây dựng công trình Khu tái định cư rừng phòng hộ biển Tây, huyện Phú Tân là một điển hình. Dự án được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1341/QĐ-UBND ngày 6/8/2009, gồm 3 điểm dân cư là vàm kênh Cái Cám, vàm kênh Mỹ Bình và vàm kênh Công Nghiệp. Theo đó, thời gian hoàn thành dự án vào năm 2012. Khi hoàn thành sẽ bố trí 564 hộ, thế nhưng đến nay chỉ bố trí được khoảng 200 hộ do còn thiếu vốn để thực hiện hoàn thiện hạ tầng dự án.
Cùng thời điểm năm 2009, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1043/QĐ-UBND ngày 23/6/2009, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình Khu tái định cư rừng phòng hộ biển Tây trên địa bàn huyện U Minh.
Theo đó, dự án này gồm 2 điểm dân cư là điểm dân cư vàm kênh Hương Mai và điểm dân cư vàm kênh Tiểu Dừa. Thời gian hoàn thành cũng khoảng năm 2012 và năng lực bố trí dân cư trong quyết định phê duyệt là 436 hộ. Tuy nhiên, đến nay chỉ mới tiến hành xây dựng được điểm dân cư Hương Mai và bố trí được thực tế khoảng 184 hộ. Không chỉ thiếu mà hạ tầng khu dân cư Hương Mai hiện vẫn còn rất nhiều hạn chế.
Hay tiêu biểu nhất là dự án đầu tư xây dựng hạ tầng Khu tái định cư và sắp xếp dân cư khu vực Xẻo Quao, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời. Dự án được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1023/QĐ-UBND ngày 31/12/2002 và được điều chỉnh tại Quyết định 835/QD-UBND ngày 7/6/2013. Đây được xem là dự án có tuổi thọ khá lâu đời nhưng vẫn chưa thể hoàn thiện được sứ mệnh khi mới bố trí được 281 hộ dân trong tổng số 506 hộ theo quyết định phê duyệt. Tổng vốn đầu tư của dự án khoảng 69,7 tỷ đồng, thế nhưng đến nay chỉ mới đầu tư được khoảng 24,3 tỷ đồng.
 |
| Đào tạo, chuyển đổi ngành nghề là giải pháp cần được tăng cường để giúp người dân sau khi vào tái định cư có cuộc sống ổn định. |
Đó là những khu tái định cư tiêu biểu trong tổng số 8 dự án mà tỉnh đã triển khai thời gian qua. Một thực trạng chung là do không đủ vốn nên gần như không dự án nào được đầu tư hoàn thiện kết cấu hạ tầng phục vụ đời sống của người dân. Trong khi đó, đời sống của đại đa số bộ phận dân tái định cư, nhất là dân di cư tự do, là thiếu vốn, không đất sản xuất lại không có nghề nghiệp ổn định nên viễn cảnh vào khu tái định cư sau đó không lâu đã bán nền hay bỏ đi nơi khác cứ lặp đi lặp lại nhiều nơi và diễn ra nhiều năm.
Một thực tế cần nhìn nhận là công tác quản lý dân cư, quản lý hộ tịch, hộ khẩu..., nhất là các địa phương ở khu vực rừng phòng hộ ven biển còn rất nhiều hạn chế. Dân đến không kịp thời phát hiện và xử lý khiến tình trạng dân di cư tự do vào rừng phòng hộ, cửa sông, cửa biển... để sinh sống cứ thay đổi liên tục. Đồng thời, khi phát hiện, việc xử phạt, cưỡng chế các hộ vi phạm này rất khó, vì hầu hết là hộ nghèo, hộ dân tộc du canh du cư.
Từ thực tế trên, nhu cầu vốn để thực hiện các dự án tái định cư của tỉnh luôn ở mức khá cao. Theo báo cáo rà soát của Sở NN&PTNT, hiện toàn tỉnh cần khoảng 289 tỷ đồng (vốn ngân sách Trung ương 259 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương 30 tỷ đồng) để thực hiện hoàn thành các khu tái định cư dở dang thời gian qua.
Ngoài ra, tỉnh còn phát sinh thêm nhu cầu thực hiện 2 dự án cấp bách đã đề xuất đưa vào quy hoạch cần thiết phải đầu tư để bố trí các hộ dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai, sạt lở... kết hợp với dân di cư tự do. Tổng vốn các dự án này khoảng 90 tỷ đồng để bố trí khoảng 486 hộ vùng thiên tai ấp Rạch Tàu Đông, xã Đất Mũi và 270 hộ vùng thiên tai xã Tân Tiến, huyện Đầm Dơi.
Theo Sở NN&PTNT, trước mắt sẽ tập trung nguồn lực đầu tư các khu dân cư ven biển, trong đó ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng thiết yếu để đủ điều kiện bố trí các hộ dân như: San lấp mặt bằng, đường giao thông khu tái định cư, hệ thống điện, hệ thống cấp nước... để bố trí dân cư ven biển thuộc đối tượng nguy cơ thiên tai cao, đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản cho bà con, giúp người dân sớm ổn định cuộc sống, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Ngoài ra, một giải pháp được xem là có tính chất quyết định đến sự ổn định sau bố trí tái định cư được Sở NN&PTNT đưa ra là tăng cường công tác đào tạo nghề, chuyển đổi nghề cho các hộ sau khi tái định cư. Tranh thủ các nguồn vốn để hỗ trợ các mô hình, dự án cho các hộ trong khu tái định cư. Hướng dẫn, định hướng các hộ thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã sản xuất, dịch vụ... Bên cạnh đó, tăng cường công tác thông tin, tìm kiếm thị trường, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm cho hộ dân vùng dự án bố trí dân cư... giúp họ ổn định cuộc sống nơi ở mới./.
Nguyễn Phú
Xem thêm bình luận