Đảm bảo quyền và lợi ích của đối tượng yếu thế

Trong những năm qua, công tác phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý (TGPL) luôn được tỉnh Cà Mau chú trọng, triển khai đạt nhiều kết quả tích cực. Qua đó, kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL, góp phần giữ vững an ninh trật tự và trật tự, an toàn xã hội tại cơ sở.

Nổi bật là triển khai chương trình phối hợp người thực hiện TGPL trực tại Toà án nhân dân (TAND). Theo đánh giá của Sở Tư pháp, thông qua hoạt động phối hợp đã tạo điều kiện thuận lợi cho người được TGPL tiếp cận sớm với TGPL, được giải thích và thực hiện quyền yêu cầu cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí kịp thời trong tố tụng, với số vụ việc được TGPL ngày càng tăng, năm sau cao hơn năm trước. Cùng với đó, nâng cao vai trò của TGPL trong các hoạt động liên quan đến tố tụng và góp phần cùng cơ quan tiến hành tố tụng trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.

Ông Trần Hoàng Lộc , Phó giám đốc Sở Tư pháp, trao Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh tặng các tập thể và cá nhân có thành tích trong phối hợp thực hiện TGP, tại Hội nghị sơ kết công tác phối hợp người thực hiện TGPL trực tại TAND, tổ chức phiên tòa trực tuyến và trực TGPL trong điều tra hình sự trên địa bàn tỉnh, chiều 28/5.

Nâng cao chất lượng giải quyết vụ án

Ông Trần Hoàng Lộc, Phó giám đốc Sở Tư pháp, cho biết, thực hiện Chương trình phối hợp số 04/CTPH-STP-TAND ngày 12/8/2022 của Sở Tư pháp và TAND tỉnh về người thực hiện TGPL trực tại TAND, Trung tâm TGPL nhà nước đã phối hợp TAND huyện và TP Cà Mau bố trí trợ giúp viên pháp lý, viên chức trực tại 9/9 TAND cấp huyện, trong đó có 8 đơn vị bố trí nơi làm việc tiếp nhận yêu cầu TGPL chung với Tổ Hành chính tư pháp của Tòa và 1 đơn vị được bố trí phòng làm việc riêng. Đồng thời, thực hiện niêm yết danh sách, số điện thoại của người trực tại TAND, thủ tục yêu cầu TGPL, danh sách trợ giúp viên pháp lý, luật sư thực hiện TGPL, địa chỉ tiếp nhận vụ việc yêu cầu TGPL. Kết quả, người thực hiện TGPL trực tại Tòa án đã tiếp nhận, thụ lý 1.146 vụ việc, với 1.146 lượt người.

Ông Phạm Việt Trung, Phó chánh án TAND TP Cà Mau, cho biết, từ năm 2022-2024, TAND thành phố phối hợp với Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh đã thực hiện TGPL 49 vụ việc trong lĩnh vực hình sự và dân sự. Việc cấp giấy chứng nhận người bảo vệ, người bào chữa tham gia tố tụng đều được thực hiện kịp thời, đầy đủ khi Trung tâm TGPL cử trợ giúp viên, luật sư là cộng tác viên tham gia tố tụng; tạo thuận lợi cho người thực hiện TGPL thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các đối tượng thuộc diện TGPL.

Theo ông Trung đánh giá, từ sự phối hợp chặt chẽ mà chất lượng vụ việc TGPL ngày càng được nâng lên, được nhiều cơ quan tiến hành tố tụng tại các địa phương ghi nhận, đánh giá cao.

Bên cạnh đó, hoạt động phối hợp TGPL trong tố tụng và tham gia tố tụng đã có nhiều chuyển biến; hoạt động truyền thông về công tác TGPL có nhiều đổi mới, góp phần tuyên truyền rộng rãi đến người dân để biết và thực hiện quyền được TGPL theo quy định.

“Trợ giúp viên pháp lý với vai trò là người trực tại TAND, bằng các hoạt động của mình trong quá trình làm việc, cùng với sự tận tâm, nhiệt huyết, trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp đã góp phần bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng được TGPL; góp phần nâng cao trách nhiệm và chất lượng giải quyết vụ án của các cơ quan tố tụng các cấp”, ông Trung chia sẻ.

Thực tiễn cho thấy, qua quá trình thụ lý, giải quyết các vụ án và quá trình tham gia tố tụng, các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh đánh giá cao vai trò của trợ giúp viên pháp lý trực tại TAND. Qua các vụ án có trợ giúp viên pháp lý tham gia giúp người dân tin tưởng vào cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, vụ án được giải quyết nhanh chóng, hạn chế vụ án bị trả hồ sơ, bản án bị kháng cáo, kháng nghị.

Ngoài ra, góp phần nâng cao chất lượng giải quyết vụ án, không để xảy ra các trường hợp oan sai; nhiều vụ án phức tạp, kéo dài nhưng có trợ giúp viên pháp lý tham gia tư vấn pháp luật, hòa giải, các đương sự đã thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết vụ án, đảm bảo quyền lợi tốt nhất của các đối tượng TGPL theo quy định của pháp luật.

Từ các hoạt động phối hợp, trong đó có phối hợp người thực hiện TGPL trực tại TAND, đã tạo điều kiện thuận lợi cho người được TGPL tiếp cận sớm với TGPL để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. (ảnh minh họa)

Chú trọng công tác tuyên truyền

Ông Trung cũng nhìn nhận, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phối hợp thực hiện TGPL còn những khó khăn, hạn chế. Điều cần quan tâm đó là số vụ việc, số người được TGPL chưa nhiều, số lượng vụ việc tiếp nhận qua trực tại trụ sở Tòa án còn hạn chế do các đối tượng được TGPL chưa hiểu hết quy định, chưa thật tin tưởng về công tác TGPL miễn phí nên không yêu cầu được trợ giúp.

Cùng quan điểm, ông Lộc cho biết, mặc dù chúng ta đã có số liệu báo cáo, song con số này chưa thật sự bao quát hết số vụ việc phát sinh trên thực tiễn có liên quan đến đối tượng được TGPL. Có thế xuất phát từ nhiều lý do, trong đó không thể tránh khỏi việc người dân chưa thật sự hiểu hết về vai trò, ý nghĩa của TGPL.

Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội khóa XIV ban hành ngày 20/6/2017 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2018. Sự ra đời của đạo luật này thể hiện sự nhất quán trong chính sách của Đảng và Nhà nước đối với việc cung cấp các dịch vụ pháp lý miễn phí cho công dân, đặc biệt là các đối tượng yếu thế trong xã hội, góp phần đảm bảo quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật; góp phần thực hiện mục tiêu cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Để Luật thật sự phát huy hiệu quả trên thực tiễn, ông Lộc cho rằng cần đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin tuyên truyền để mọi người dân hiểu hơn về TGPL, các đối tượng yếu thế sử dụng TGPL để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân.

Trong phối hợp liên ngành về TGPL, để các hoạt động phối hợp đạt hiệu quả hơn, địa phương cần xây dựng kế hoạch lắp đặt thay thế bảng thông tin, tờ thông tin về TGPL, hộp tin TGPL; niêm yết danh sách, số điện thoại của người trực, số điện thoại của người hỗ trợ trực, số điện thoại trực của Trung tâm TGPL Nhà nước, thủ tục yêu cầu TGPL, danh sách trợ giúp viên pháp lý, luật sư thực hiện TGPL, địa chỉ tiếp nhận vụ việc yêu cầu TGPL ở các xã, phường sau khi sáp nhập.

Cần nâng cao trách nhiệm phối hợp của các ngành, trách nhiệm của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong việc thông tin, giải thích về quyền được TGPL cho đương sự trong các vụ, việc, nhất là các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, hôn nhân gia đình; kịp thời cung cấp thông tin, giám sát, thống kê, báo cáo của từng ngành trong từng khâu trong việc bảo đảm thực hiện các nội dung phối hợp.

“Cơ quan tiến hành tố tụng và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng quan tâm hơn nữa việc thông báo, thông tin về người được TGPL đến Trung tâm TGPL Nhà nước; đồng thời thông tin, phản ánh chất lượng tham gia tố tụng của các trợ giúp viên pháp lý, luật sư thực hiện TGPL”, ông Lộc nói thêm./.

Văn Đum - Hoàng Vũ