Mô hình sản xuất tôm - lúa quản lý cộng đồng là một trong những giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, nhằm nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống cho người dân vùng ven biển tỉnh Kiên Giang.
Kiên Giang là địa phương có diện tích canh tác tôm - lúa lớn nhất vùng ĐBSCL. Mô hình canh tác tôm - lúa rất thích hợp với vùng đất nhiễm mặn theo mùa và ổn định hơn về mặt kinh tế và sinh thái so với mô hình chuyên lúa.
Thời gian qua, từ sự hỗ trợ của Dự án Chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững ĐBSCL (MD-ICRSL), Kiên Giang đã triển khai mô hình sản xuất tôm sú - lúa quản lý cộng đồng tại xã Vân Khánh Tây (huyện An Minh) và xã Tây Yên A (huyện An Biên) với diện tích trên 116ha.
Tham gia mô hình, các hộ dân được Dự án hỗ trợ lúa giống, phân bón, tôm giống, thức ăn giai đoạn ương, giai đoạn nuôi, chất diệt cá tạp, chế phẩm vi sinh, thuốc diệt khuẩn, vitamine, máy sụt khí oxy, nhiệt kế, test pH, oxy, test nhanh vi khuẩn… để thực hiện chuyển đổi từ canh tác 2 vụ lúa sang luân canh 1 vụ lúa và 1 vụ tôm.
Mô hình tôm - lúa quản lý cộng đồng có thể triển khai rộng ra nhiều địa phương ở ĐBSCL.
Để triển khai các mô hình, địa phương đã quan tâm, nhận thấy vai trò, hiệu quả của việc liên kết sản xuất thông qua các tổ nhóm, đồng thời tạo điều kiện để hộ dân được tham gia, thành lập các tổ nhóm. Hiện trên địa bàn huyện An Biên và An Minh có khoảng 266 tổ hợp tác, hợp tác xã đang hoạt động. Số lượng cán bộ kỹ thuật địa phương đủ đáp ứng nhu cầu, giúp tổ nhóm dễ tiếp cận thông tin kỹ thuật nhờ sự hỗ trợ của dự án.
Đánh giá chung của mô hình tôm - lúa đang triển khai ở 2 huyện nói trên cho thấy, sau khi triển khai năng suất tôm đã tăng từ 250 kg/ha lên 357 kg/ha (tăng 107kg/ha, tương ứng mức tăng 38%). Năng suất lúa bình quân từ 4,29 tấn/ha lên 4,62 tấn/ha (tăng 330kg/ha, tương ứng 7,6%). Lợi nhuận khi thực hiện mô hình cũng tăng từ 40,2 triệu đồng/ha, lên 55,7 triệu đồng/ha (tăng 15,4 triệu đồng/ha, tương ứng 38%).
Thực tế, nuôi tôm trong ruộng lúa chủ yếu sử dụng thức ăn tự nhiên, chi phí thức ăn thấp, ít dịch bệnh. Sản xuất lúa hoàn toàn không sử dụng phân bón và thuốc hóa học. Do sản phẩm sạch cho nên tôm - lúa sau thu hoạch có đầu ra với giá ổn định ở mức cao.
Mặt khác, một lợi ích không kém phần quan trọng trong canh tác luân canh tôm - lúa là sử dụng tài nguyên nước hợp lý theo từng thời điểm và từng mùa trong năm, thích ứng với điều kiện tự nhiên, thời tiết, khí tượng - thủy văn của địa phương. Mô hình luân canh tôm - lúa cũng giải quyết vấn đề ô nhiểm nguồn nước, thoái hóa vùng nuôi tôm, giảm thiểu rủi do dịch bệnh, từ đó giúp nghề nuôi tôm phát triển bền vững.
Tiếp sức thêm cho ĐBSCL
Hiện ĐBSCL nói chung và vùng Bán đảo Cà Mau gồm Cà Mau, Kiên Giang, Bạc Liêu nói riêng đang phải đối mặt với nhiều thách thức do tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu như hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở…
Trước những thách thức đe dọa đến sự phát triển về vùng của ĐBSCL, đặc biệt là sinh kế của hàng triệu người dân đang bị ảnh hưởng, tiếp nối những thành công từ Dự án MD-ICRSL, vừa qua Bộ NN&PTNT và Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức hội thảo về đề xuất Dự án Chống chịu khí hậu và chuyển đổi tổng hợp vùng Đồng bằng sông Cửu Long (WB11).
Kiên Giang là địa phương đang phát triển mạnh mô hình tôm - lúa, do hiệu quả cao.
Theo tổng hợp đề xuất của Ban quản lý Trung ương các Dự án thủy lợi (CPO thủy lợi), Dự án WB 11 với mục tiêu tăng cường tính chống chịu khí hậu và nâng cao sinh kế tại 9 tỉnh vùng ĐBSCL, gồm: Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Hậu Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp, Bến Tre, Trà Vinh và Tiền Giang. Mới đây nhất, tỉnh An Giang cũng có nguyện vọng được tham gia dự án.
Dự án sẽ tập trung thực hiện các giải pháp công trình và phi công trình, nhằm giải quyết vấn đề, cải thiện, phát triển chuỗi ngành hàng chủ lực, nâng cao thu nhập cho người dân. Đồng thời, chuyển đổi mô hình phát triển từ phân tán, nhỏ lẻ sang tập trung, phát triển cụm ngành kinh tế nông nghiệp gắn kết với các khu đô thị hóa, công nghiệp hóa và du lịch, từ đó tạo ra việc làm, thu nhập cao hơn cho người lao động.
Dự án WB 11 dự kiến có 3 hợp phần: Hợp phần 1 sẽ tăng cường thể chế và các hệ thống thông tin; Hợp phần 2 đi vào đầu tư hạ tầng chống chịu khí hậu cấp vùng; Hợp phần 3 là thúc đẩy đa dạng sinh kế và kinh tế nông thôn thích ứng biến đổi khí hậu.
Về tiến độ triển khai Dự án WB 11, Bộ NN&PTNT yêu cầu các đơn vị chức năng của Bộ nỗ lực để tháng 12/2023 sẽ có những dự án thành phần đầu tiên trình lãnh đạo Ngân hàng Thế giới.
Bình Minh
Xem thêm bình luận