ĐT: 0939.923988
Thứ hai, 17-3-25 11:36:25
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Thay đổi để phát triển bền vững ngành hàng chủ lực - Bài 2: Vào chặng đường "địa hình"

Báo Cà Mau Vài năm gần đây, 2 ngành hàng chủ lực của tỉnh đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức. Ðường đua trên thị trường của tôm, cua Cà Mau đang bước vào chặng “vượt địa hình” do biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, sự cạnh tranh khốc liệt về giá cả của các quốc gia trong khu vực và quốc tế...

Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành hàng tôm, cua tại Cà Mau đang phải đối diện với không ít tồn tại, hạn chế. Tổ chức sản xuất còn manh mún, liên kết hợp tác sản xuất chậm phát triển và chưa bền vững; sản xuất phụ thuộc nhiều vào thời tiết, biến đổi khí hậu; tình hình dịch bệnh luôn tiềm ẩn, diễn biến phức tạp; kết cấu hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho phát triển sản xuất chưa đáp ứng được yêu cầu về chuyển đổi và xây dựng vùng sản xuất tập trung quy mô lớn... Ðây là những tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra nhiều năm qua nhưng đến nay vẫn chưa thể khắc phục.

Chông chênh trong sản xuất

Tại Hội thảo chuyên đề “Ðổi mới sáng tạo trong nuôi trồng thuỷ sản và giải pháp công nghệ đối với ngành tôm, cua tỉnh Cà Mau”, tổ chức vào tháng 7/2024, phóng viên Báo Cà Mau gặp gỡ và trao đổi cùng Tiến sĩ Phạm Thu Hiền, chuyên gia cao cấp của Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Khối thịnh vượng chung của Australia (CSIRO). Tiến sĩ Phạm Thu Hiền nhận định, ngành tôm, cua Cà Mau đang phải đối diện với nhiều thách thức. Khó khăn đến từ biến đổi khí hậu, yêu cầu ngày càng khắt khe hơn của thị trường nhập khẩu trên thế giới. Bên cạnh đó, còn có các khó khăn liên quan đến cạnh tranh trên thị trường, làm thế nào để tăng năng suất, giảm giá thành, tăng tỷ lệ sống của tôm nuôi.

Sản xuất nhỏ lẻ, phụ thuộc nhiều vào thời tiết, do đó khi biến đổi khí hậu tác động mỗi lúc một nghiêm trọng hơn thì nghề nuôi của người dân khó có thể tránh khỏi bị tác động. Ðiều này càng thấy rõ hơn đối với con cua trong khoảng 3 năm trở lại đây, tình trạng cua chết xảy ra liên tục mỗi khi thời tiết chuyển mùa.

Toàn tỉnh có khoảng 252.000 ha nuôi cua với hình thức chủ yếu là kết hợp trong vuông tôm. Những năm gần đây, tình trạng cua chết đã gây ra không ít khó khăn cho người dân.

Toàn tỉnh có khoảng 252.000 ha nuôi cua với hình thức chủ yếu là kết hợp trong vuông tôm. Những năm gần đây, tình trạng cua chết đã gây ra không ít khó khăn cho người dân.

Anh Nguyễn Hải Âu, ấp Thuận Long, xã Tân Tiến, huyện Ðầm Dơi, chia sẻ: “3 năm gần đây, khi đầu mùa mưa và vào mùa nắng nóng, năm nào cũng xảy ra tình trạng cua chết. Từ thu nhập 1-2 triệu đồng một ngày khi vào con nước, có thời điểm tụt xuống còn chưa được 200 ngàn đồng”.

Bắt đầu từ năm 2020, tình trạng cua nuôi trên địa bàn tỉnh chết rải rác, gây thiệt hại cho người dân, nhất là tại các huyện Năm Căn, Ngọc Hiển, Ðầm Dơi, Phú Tân và Cái Nước. Theo thống kê, năm 2021 diện tích cua bệnh toàn tỉnh hơn 20.000 ha, thiệt hại trung bình từ 15-20%. Năm 2022, cua chết gây thiệt hại với tỷ lệ cao hơn, cụ thể như huyện Năm Căn thiệt hại từ 30-100%; Ngọc Hiển từ 50-100%; Cái Nước từ 20-100%; Ðầm Dơi từ 10-70%... Bước sang năm 2023, toàn tỉnh có hơn 12.000 ha cua nuôi của người dân chết, với mức độ thiệt hại từ 20-60%. Năm 2024, tình trạng cua chết vẫn tiếp tục được ghi nhận.

Tham gia đề tài khảo sát và nghiên cứu mầm bệnh trên cua nuôi của tỉnh Cà Mau, PGS.TS Trần Thị Tuyết Hoa, Phó hiệu trưởng Trường Thuỷ sản, thuộc Trường Ðại học Cần Thơ, chỉ ra: “Bệnh trên cua xảy ra tập trung trong khoảng thời gian từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau, mang tính lặp lại và liên tiếp từ năm 2020 cho đến nay. Dấu hiệu bệnh lý ghi nhận giống nhau ở các vùng nuôi và qua các năm. Bước đầu đã xác định một số nguyên nhân gây cua chết, nhưng hiện nay chưa có giải pháp phòng, trị bệnh”.

Cua được xác định là vật nuôi mang lại giá trị kinh tế cao, nên khi xảy ra tình trạng cua chết đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân. Bên cạnh những nguyên nhân khách quan đến từ thời tiết thì chính hình thức tổ chức sản xuất nhỏ lẻ đang là nguyên nhân khiến nhiều sản phẩm chủ lực của tỉnh, trong đó đặc biệt là tôm, cua phải đối mặt thêm nhiều khó khăn đến từ giá thành, chi phí đầu vào, rào cản thị trường...

Chuỗi giá trị chưa thông

Liên kết xây dựng chuỗi giá trị trong sản xuất được xem là xu hướng tất yếu cho thời kỳ hội nhập hiện nay. Thời gian qua, trên địa bàn tỉnh đã có nhiều doanh nghiệp tham gia liên kết để xây dựng vùng sản xuất theo hướng sinh thái, hữu cơ đạt các chứng nhận trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa được như mong đợi khi chuỗi liên kết này rất dễ bị đứt gãy khi thị trường biến động.

Với 7 loại chứng nhận quốc tế khác nhau đã đạt được, Công ty TNHH Xã hội chuỗi tôm rừng Minh Phú là đơn vị thường xuyên liên kết với người dân trong tổ chức sản xuất. Ông Lâm Thái Xuyên, Giám đốc công ty, cho rằng, chuỗi giá trị ngành tôm Cà Mau vận hành chưa được trơn tru, nhịp nhàng, các mắt xích trong chuỗi này như liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp hay giữa các doanh nghiệp với nhau trong cung cấp vật tư đầu vào, con giống, thuốc, thức ăn còn lỏng lẻo, dễ bị phá vỡ. Sự lỏng lẻo xuất phát bởi mức độ hài hoà lợi ích trong chuỗi chưa cao, lợi nhuận tập trung nhiều cho nhà cung ứng, bán hàng.

Ðây cũng chính là nguyên nhân khiến chi phí sản xuất tôm của Cà Mau cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Theo chia sẻ của một số doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thuỷ sản trên địa bàn tỉnh, giá sản phẩm tôm trong tỉnh hiện nay cao hơn một số nước, nhất là Ấn Ðộ và Ecuador. Có thời điểm tôm cùng kích cỡ nhưng giá trong tỉnh cao hơn gần 1 USD so với Ấn Ðộ và Ecuador.

Mặc dù vậy, người nuôi tôm vẫn cho rằng giá thành hiện nay gần như bà con còn lợi nhuận rất “mỏng”. Ông Trương Hoàng Ða, ấp Hiệp Thành, xã Tân Ðức, huyện Ðầm Dơi, chia sẻ, trong vụ nuôi trước, lần đầu tiên trong gần 7 năm qua 2 ao tôm của gia đình thu hoạch hơn 14 tấn loại 35 con/kg. Tuy nhiên, sau khi trừ hết chi phí, số lợi nhuận còn lại của cả 2 ao cũng chỉ hơn 300 triệu đồng, do tất cả các chi phí, nhất là thức ăn và thuốc thuỷ sản, đều tăng. Với khoảng lợi nhuận này tái đầu tư lại là hết, do đó, nếu vụ kế tiếp thành công thì còn đỡ, mà lỡ thất bại xem như thâm nợ.

Giá tôm thương phẩm giảm mạnh, khiến người nuôi tôm gặp không ít khó khăn.

Giá tôm thương phẩm giảm mạnh, khiến người nuôi tôm gặp không ít khó khăn.

Ðối với con cua, sự liên kết trong sản xuất hiện nay có thể nói là chưa có gì. Với sản lượng khoảng 25 ngàn tấn mỗi năm, thời gian qua người dân tiêu thụ chủ yếu thông qua hình thức thương lái thu gom về giao lại cho các đại lý phân phối. Hiện chỉ có Công ty Cổ phần Quốc tế Logistics Hoàng Hà, TP Hồ Chí Minh đã hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm với một số hợp tác xã và đại lý thu mua. Thị trường xuất khẩu cua chủ yếu sang Trung Quốc, Singapore, Ðài Loan, Nhật Bản, Dubai, Thái Lan... Do phần lớn tiêu thụ tại Trung Quốc, nên khi thị trường này hạn chế hoặc tạm thời không nhập khẩu thì giá cua tại Cà Mau giảm thấp.

Tôm sú và cua Cà Mau đã phát triển thành thương hiệu được nhiều khách hàng trong nước và thế giới biết đến. Nhưng tác động của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, sự cạnh tranh khốc liệt về giá cả của các quốc gia trong khu vực và quốc tế, thị trường nhập khẩu thuỷ sản yêu cầu khắt khe hơn, hạ tầng sản xuất chưa đáp ứng yêu cầu thích ứng với biến đổi khí hậu...đang là những thách thức lớn cần được tháo gỡ trong thời gian tới. Theo đó, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là chìa khoá để hoàn thành nhiệm vụ này.


Trên cơ sở tình hình bệnh và kết quả nghiên cứu của Trường Thuỷ sản, Trường Ðại học Cần Thơ cho thấy, trong hệ thống nuôi cua thương phẩm của tỉnh Cà Mau đang có sự tồn tại của nhiều mầm bệnh nguy hiểm như: vi rút, vi khuẩn và ký sinh trùng. Ðây là những nguyên nhân gây ra tình trạng cua chết như đã qua và nhiều thiệt hại về kinh tế cho người dân.


 

Nguyễn Phú - Chí Diện

Bài cuối: Chìa khoá mở rào

 

Cà Mau hướng tới “thủ phủ” năng lượng xanh

Cà Mau đang từng bước khẳng định vị thế trung tâm năng lượng tái tạo của Việt Nam, không chỉ phát triển điện gió, điện mặt trời mà còn hướng tới sản xuất hydrogen, amoniac xanh và khai thác thị trường tín chỉ carbon. Với lợi thế rừng ngập mặn rộng lớn của khu vực, tỉnh có tiềm năng to lớn trong việc giảm phát thải, góp phần hiện thực hoá mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 (Netzero) vào năm 2050. Ðồng hành cùng cam kết mạnh mẽ của Việt Nam tại COP26 và lộ trình loại bỏ nhiệt điện than, Cà Mau đang vươn lên thành điểm sáng trong chiến lược tăng trưởng xanh, hướng tới “thủ phủ” năng lượng sạch bền vững.

Chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển - Gỡ khó hiện tại, khơi mở tương lai - Bài cuối: Không thể chậm trễ hơn

Gắn với chiến lược phát triển kinh tế biển, tỉnh Cà Mau đã cụ thể hoá các định hướng, chỉ đạo của Trung ương và địa phương với những giải pháp toàn diện, đồng bộ, hướng đến mục tiêu từng bước giảm dần cường lực khai thác, hạn chế các nghề ảnh hưởng lớn đến môi trường, nguồn lợi, hệ sinh thái biển; hướng đến phục hồi và cân bằng nguồn lợi thuỷ sản trong tự nhiên; góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất và phát triển sinh kế cho cộng đồng ngư dân ven biển.

Chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển - Gỡ khó hiện tại, khơi mở tương lai - Bài 2: Gian nan tìm sinh kế mới

Ðể giải quyết căn cơ, bền vững sinh kế cho hàng chục ngàn lao động không phải là vấn đề dễ dàng của bất kỳ địa phương nào. Bức tranh tổng thể đời sống cư dân ven biển ở địa phương cho thấy, vấn đề chuyển đổi ngành nghề cho người dân là yêu cầu cấp bách và cần được đánh giá thấu đáo, toàn diện, đặc biệt là nhìn thẳng vào những kết quả và cả những hạn chế trong thực tiễn triển khai thực hiện.

Cái Tàu - Ngọn nguồn thương nhớ!

Ðịa danh Cái Tàu ở U Minh Hạ gợi biết bao nỗi nhớ niềm thương với những ai gắn bó và cả sự háo hức tò mò với những người chưa đến. Cũng như nhiều địa danh lâu đời khác ở Cà Mau, Cái Tàu không chỉ là một cái tên, mà còn ẩn chứa trong lòng biết bao vỉa tầng trầm tích văn hoá, lịch sử gắn với biết bao thế hệ con người đã làm nên hồn cốt, bản sắc độc đáo của một vùng đất địa linh, nhân kiệt với bề dày lịch sử hàng trăm năm.

Chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển - Gỡ khó hiện tại, khơi mở tương lai

Là địa phương duy nhất ở Việt Nam có 3 mặt giáp biển, ngư trường rộng lớn, sản lượng khai thác luôn ở mức trên 200 ngàn tấn/năm, Cà Mau xác định kinh tế biển là một trong những trụ cột nền tảng và mũi nhọn đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Toàn tỉnh hiện có hơn 40 ngàn lao động gắn với nghề biển, tuy nhiên, đời sống của cư dân ven biển gặp nhiều khó khăn, thiếu tính bền vững, dễ tổn thương khi đối diện với hàng loạt thách thức từ biến đổi khí hậu, nguồn lợi thuỷ hải sản cạn kiệt, yêu cầu tái cấu trúc nghề biển trong bối cảnh mới... Dù đã nhận diện rõ vấn đề cấp bách của địa phương là chuyển đổi ngành nghề phù hợp, tạo sinh kế và hướng phát triển bền vững cho cư dân ven biển, thế nhưng hơn chục năm qua, công việc cấp bách này vẫn loay hoay ở mức... thí điểm.

Cháy - hệ luỵ khôn lường - Bài cuối: Ngăn chặn từ gốc

Những vụ hoả hoạn liên tiếp đã thiêu rụi tài sản, để lại hậu quả nặng nề về kinh tế cho nhiều gia đình. Nguy cơ cháy nổ vẫn rình rập, từ khu dân cư, trường học, bệnh viện đến các khu chợ sầm uất, nếu công tác phòng ngừa không được siết chặt ngay từ gốc. Thực tế cho thấy, các mô hình phòng cháy chữa cháy (PCCC) cộng đồng đang phát huy hiệu quả, nhưng để tạo ra sự thay đổi bền vững, những giải pháp này cần được nhân rộng, đi đôi với chế tài thực thi nghiêm túc. Chỉ khi mỗi người xem PCCC là trách nhiệm của chính mình, thì nguy cơ và những thảm kịch do cháy gây ra mới thực sự được đẩy lùi.

Cháy - hệ luỵ khôn lường

Lửa vừa là nguồn năng lượng cần thiết trong đời sống, vừa là “kẻ huỷ diệt” thầm lặng. Chỉ một tia lửa nhỏ, do một khoảnh khắc bất cẩn, cũng có thể thiêu rụi mọi thứ, biến tài sản, kể cả tính mạng thành tro bụi. Những vụ cháy không chỉ gây thiệt hại về vật chất mà còn cướp đi những điều vô giá, một mái ấm bình yên, những ước mơ chưa kịp thực hiện; cùng nỗi ám ảnh tinh thần nặng nề cho người trong cuộc...

Bài học cuộc sống từ hồi ký “Gánh gánh… gồng gồng… ” của Xuân Phượng

Hồi đầu tháng 1/2025, quyển hồi ký “Khắc đi… Khắc đến” của nữ đạo diễn 96 tuổi Nguyễn Thị Xuân Phượng được trao giải Mai Vàng ở hạng mục tác phẩm văn học. Ra mắt tháng 9/2024, chỉ sau 2 tháng phát hành, sách đã tái bản lần thứ 3 với tổng lượng in 4 ngàn bản.

Vẫn âm ỉ hòn than U Minh

Cuối năm 2024, tôi có một chuyến về nguồn nhiều mong mỏi. Cái nơi đến chứa chan, ấp ủ nhiều kỷ niệm, lẫn những ray rứt khôn nguôi. Ðội hình gồm có Nguyễn Bé, nguyên Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Ðỗ Kiến Quốc, nguyên Giám đốc Ðài Phát thanh - Truyền hình Cà Mau; Nhà văn Phan Trung Nghĩa, nguyên Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Bạc Liêu. Phải kể thêm rằng hôm đó còn có cô Hồng Vân, Báo Cà Mau tháp tùng. Trừ Hồng Vân ra, cả ba đứa giờ đã về hưu, bọn tôi hui hút có nhau từ thời làm Báo Minh Hải. Giờ ba thằng rủ nhau về xã Khánh Bình Ðông, Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau. Nơi đây là xứ sở của nhà trào phúng dân gian Ba Phi và là địa phận của rừng U Minh xưa.

Tết Ất Tỵ năm ấy

Ðêm cuối năm, ngồi nhà cũng biết các nước Ðông Nam Á họ đón Tết ra sao, cũng được xem bắn pháo hoa, được tận mắt nhìn Chủ tịch nước đọc thư chúc Tết. Thời 4.0 là thế. Lại nhớ, lại thương ông bà, cha mẹ, thương những bậc tiền nhân ngày ấy, cả xóm tôi chỉ có một cái radio, mà phải canh lính, lén bắt để được nghe Bác Hồ đọc thư chúc Tết.