Vật tư nông nghiệp kém chất lượng: Nông dân gánh chịu

Đánh giá về công tác quản lý vật tư nông nghiệp (VTNT), ngành Nông nghiệp tỉnh không khỏi bức xúc. Bởi, cứ hễ kiểm tra các cơ sở kinh doanh VTNT là phát hiện vi phạm. Biết thế, nhưng muốn quản lý tốt lĩnh vực này thì không phải là chuyện dễ khi vẫn còn quá nhiều quy định bất cập.

Thay nhau bán hàng kém chất lượng

Mỗi năm, nông dân Bạc Liêu cần một lượng lớn VTNN để phục vụ sản xuất. Lợi dụng nhu cầu này, không ít gian thương đã làm giả, làm nhái VTNN như phân bón, thuốc thú y, hóa chất nuôi trồng thủy sản, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV)...

Sợ mua nhầm thuốc BVTV kém chất lượng, nhiều nông dân tiếp tục sử dụng những dòng thuốc BVTV từ những năm trước. Ảnh: P.Đ

Theo Thanh tra Sở NN&PTNT, từ đầu năm 2014 đến nay, qua kiểm tra 81 cơ sở kinh doanh VTNN, thủy sản, thì đã có 65 cơ sở vi phạm. Phần lớn là các hình thức vi phạm như: chất lượng hàng hóa không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật; thuốc thú y, thuốc BVTV, thức ăn chăn nuôi hết hạn sử dụng; sản phẩm xử lý cải tạo môi trường dùng trong nuôi trồng thủy sản không có trong danh mục…

Nông dân Đặng Út Mười sử dụng một loại phân bón mới được đại lý tiếp thị. Ảnh: Đ.P

Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm Ông Võ Thanh Hải, Chánh Thanh tra Sở NN&PTNT cho biết, để từng bước giảm dần hàng hóa, VTNN kém chất lượng, ngành Nông nghiệp tỉnh sẽ tăng cường và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, mở các lớp tập huấn cho các hộ kinh doanh và nông dân. Đồng thời sẽ thành lập đoàn kiểm tra kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Thanh tra Sở NN&PTNT đẩy mạnh thực hiện Quyết định 888 của Bộ NN&PTNT, tiến hành thanh tra diện rộng về thức ăn bổ sung, chế phẩm sinh học, hóa chất xử lý môi trường trong nuôi trồng thủy sản. Bà con nông dân cần lưu ý phải mua những sản phẩm nằm trong danh mục, xem lại các chỉ tiêu, chỉ số của sản phẩm trước khi mua. Thường xuyên tham gia các lớp tập huấn để cập nhật thông tin khoa học về các sản phẩm VTNN. Tuyệt đối không ham rẻ mà mua và sử dụng những mặt hàng không rõ nguồn gốc...

Trong số 41 mẫu VTNN mà Thanh tra Sở NN&PTNT lấy xét nghiệm (bao gồm thuốc thú y, sản phẩm xử lý cải tạo môi trường, phân bón), đã có 13 mẫu không đạt yêu cầu. Từ đó cho thấy, chỉ vì chạy theo lợi nhuận mà nhiều đại lý đã nhẫn tâm bán hàng kém chất lượng cho nông dân. Nguyên nhân sâu xa vẫn là sự lệ thuộc của nông dân vào các đại lý khi có hơn 90% nông dân phải mua phân bón, thuốc BTVT, thức ăn, thuốc thú y thủy sản theo kiểu “ăn trước trả sau”, vì nếu không mua thì nông dân phải thanh toán nợ cũ!...

Vào thời điểm này, vụ lúa hè thu đã gần 2 tháng tuổi. Đây là giai đoạn mà nông dân phải sử dụng một lượng lớn phân bón và thuốc BVTV để phòng trị sâu bệnh. Do vậy, giá VTNN liên tiếp tăng cao.

Anh Đặng Út Mười (xã Châu Thới, huyện Vĩnh Lợi) nói: “Giá phân bón, thuốc BVTV không thấy giảm, vụ nào cũng tăng giá. Còn chất lượng thì nông dân không thể biết được đâu là thật, đâu là giả. Chỉ khi mang về sử dụng trên cây lúa, thấy không hiệu quả thì mới biết là mình mua phải hàng dỏm. Để đảm bảo an toàn, nhiều nông dân thường sử dụng những dòng sản phẩm quen thuộc. Nhưng khổ nỗi, nếu sử dụng liên tục nhiều vụ thì sâu bệnh dễ bị kháng thuốc! Vụ mùa này, tôi thấy đại lý giới thiệu một loại phân bón mới nên mua dùng thử, cũng chưa biết hiệu quả ra sao”.

Với cách mua và sử dụng thuốc BVTV theo kiểu “5 ăn, 5 thua” như vậy, mức độ rủi ro của nông dân rất cao. Nhiều người phải chịu cảnh “tiền mất tật mang” do sử dụng những mặt hàng VTNN kém chất lượng.

nhiều bất cập trong quản lý

Theo ngành Nông nghiệp tỉnh, khó khăn trong quản lý chất lượng hiện nay là ý thức kinh doanh của các đại lý VTNN không tuân thủ các quy trình, thủ tục đăng ký kinh doanh, nắm bắt các loại hàng hóa trong danh mục của Bộ NN&PTNT, cố tình bán hàng kém chất lượng… Bên cạnh đó, nhiều đại lý đã tự ý mở các chi nhánh nhỏ hơn ở các vùng nông thôn, phát triển đội ngũ nhân viên bán hàng lưu động (bằng xe gắn máy) về các vùng sâu, vùng xa. Thông thường, những sản phẩm VTNN được tiếp thị bằng hình thức này sẽ có tên gần giống với những dòng sản phẩm lớn, nhưng giá bán rẻ hơn và tất nhiên chất lượng rất kém.

Ngoài khó khăn trên, còn phải kể đến những bất cập trong quy định về việc quản lý các mặt hàng VTNN. Theo Thông tư 14 của Bộ NN&PTNN, UBND cấp xã được tổ chức kiểm tra, đánh giá, phân loại đối với các cơ sở kinh doanh VTNN và sản phẩm nông - lâm - thủy sản đóng trên địa bàn cấp xã (do cấp huyện cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh). Song, thực hiện công tác này không phải là chuyện dễ khi trình độ, năng lực của cán bộ cấp xã còn hạn chế.

Ông Nguyễn Văn Hưởng, Phó Trưởng phòng Kinh tế TP. Bạc Liêu cho rằng: “Dù cán bộ nông nghiệp cấp xã có được tập huấn thì cũng không thể đủ trình độ chuyên môn để kiểm tra đánh giá, phân loại đối với các cơ sở kinh doanh VTNN và sản phẩm nông - lâm - thủy sản. Ví dụ như: chỉ riêng nhóm chế phẩm sinh học trong nuôi trồng thủy sản, đã có đến hàng trăm sản phẩm. Như vậy, cán bộ nông nghiệp ở cấp xã chưa chắc gì đã biết hết, chứ nói gì đến thẩm định chất lượng. Để thực hiện được việc này, thiết nghĩ, cần bổ sung cán bộ có trình độ chuyên môn và cần phải có sự phối hợp chặt chẽ với cấp huyện, thành phố”.

Việc phân cấp quản lý để kiểm soát chặt hơn về chất lượng là cần thiết. Song, nếu phân cấp quá nhỏ trong khi trình độ chuyên môn của cán bộ không đảm bảo thì sẽ gây cản trở hoạt động kinh doanh, thậm chí nhũng nhiễu doanh nghiệp, mà hiệu quả quản lý lại không cao. Ông Trần Quốc Hội, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông - lâm sản và thủy sản tỉnh, cho biết: “Vừa qua, Sở NN&PTNN kiến nghị với Bộ NN&PTNN chỉ tiến hành phân cấp quản lý kiểm tra, đánh giá phân loại đối với các cơ sở kinh doanh VTNN và sản phẩm nông - lâm - thủy sản tới cấp huyện và bỏ cấp xã”.

Phạm Đoàn