Công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn: Bắt đầu từ mô hình Cánh đồng mẫu lớn

Thời gian qua Bạc Liêu đã có nhiều chính sách đầu tư, hỗ trợ sản xuất cũng như trong công tác khuyến nông chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho nông dân… Điển hình là việc đầu tư xây dựng mô hình Cánh đồng mẫu lớn (CĐML) cho các địa phương, từ đó năng suất và chất lượng lúa nâng lên đáng kể.

Bà Hồng Kim Thư - Phó chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh (thứ ba từ phải sang) hướng dẫn nông dân cách phát hiện bệnh trên lúa. Ảnh: M.Đ

Hiệu quả từ xây dựng mô hình CĐML

Vụ lúa đông xuân 2012 - 2013, Bạc Liêu đã triển khai 7 điểm thực hiện trên địa bàn 5 huyện, quy mô mỗi điểm từ hơn 50 - 200ha, tổng diện tích thực hiện hơn 850ha với 712 hộ tham gia. Chi phí sản xuất bình quân 22 triệu đồng/ha, giảm 2,6 đồng/ha; năng suất lúa bình quân 7 tấn/ha, tăng gần 0,2 tấn/ha; lợi nhuận 14,8 triệu đồng/ha, cao hơn so với ruộng đối chứng 3 triệu đồng/ha. Đây là năm đầu tiên mà ngành Nông nghiệp thực hiện mô hình CĐML với quy mô, diện tích lớn. Nông dân tham gia mô hình tuân thủ quy trình sản xuất đạt kết quả rất cao.

Đến năm 2014, tỉnh đã hỗ trợ xây dựng 2 mô hình CĐML hoàn chỉnh ở huyện Giá Rai và Vĩnh Lợi với diện tích gần 440ha, có 308 nông dân tham gia. Mô hình được Nhà nươc đầu tư hỗ trợ một phần chi phí về giống lúa xác nhận, vật tư nông nghiệp liên tiếp 3 vụ và hướng dẫn sản xuất theo quy trình “3 giảm - 3 tăng”, “1 phải - 5 giảm”, phòng trừ sâu bệnh theo phương pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), hướng dẫn ghi nhật ký đồng ruộng theo mẫu “Sổ tay ghi chép tình hình sản xuất lúa theo hướng VietGAP”.

Điển hình như hộ ông Lộ Hồng Ân (phường Láng Tròn, thị xã Giá Rai) - một trong những hộ tham gia mô hình CĐML có năng suất lúa cao nhất với gần 7,5 tấn/ha. Ông Ân phấn khởi cho biết: “Trong số hơn 4ha đất sản xuất lúa của tôi thì đã có 3ha tham gia mô hình CĐML. Khi tham gia mô hình, năng suất lúa tăng liên tục, đồng thời giảm chi phí đầu tư, tăng lợi nhuận gần 6 triệu đồng/ha/vụ”.

Nông dân các địa phương tham quan mô hình Cánh đồng mẫu lớn ở xã Vĩnh Hưng (huyện Vĩnh Lợi). Ảnh: M.Đ

Mô hình CĐML đã làm thay đổi nhận thức của nông dân và mang lại nhiều hiệu quả trong sản xuất. Hiệu quả kỹ thuật ruộng mô hình so với ruộng đối chứng, nông dân sử dụng lượng giống gieo sạ bình quân 125kg/ha, giảm 43kg/ha. Tổng lượng phân sử dụng trong sản xuất cả vụ 434kg/ha, giảm hơn 57kg/ha. Tổng số lần phun thuốc trừ sâu bệnh 9 lần/vụ, giảm 2 lần/vụ… Nguyên nhân giảm là do nông dân gieo sạ theo lịch né rầy và phun thuốc theo nguyên tắc 4 đúng. Đa số nông dân thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp nên giảm được thất thoát.

Ngoài ra, mô hình CĐML còn giúp nông dân giảm dùng thuốc bảo vệ thực vật ở vụ sau; có 90% ruộng mô hình sử dụng thuốc trừ rầy vi sinh và 80% số hộ giảm sử dụng phân urea làm gia tăng chất lượng lúa gạo. Từ đó, góp phần làm ổn định hệ sinh thái đồng ruộng, gia tăng hệ sinh vật và thiên địch có ích trên đồng ruộng, bảo vệ môi trường nông thôn. Bà Hồng Kim Thư - Phó chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh cho biết: “Rút kinh nghiệm từ hai mô hình CĐML ở huyện Vĩnh Lợi và thị xã Giá Rai, năm 2015, tỉnh giao mỗi huyện, thị xây dựng từ 1 - 2 mô hình CĐML”.

Theo Cục Trồng trọt Bộ NN&PTNT, áp dụng kỹ thuật san phẳng mặt ruộng bằng laser sẽ giúp giảm lượng nước tưới tới 50%, giảm 70% công lao động, tăng diện tích đất hữu hiệu thêm 5 - 7% và năng suất sẽ tăng thêm 0,5 tấn/ha. Đồng thời áp dụng quy trình canh tác tốt đã làm tăng giá trị hạt lúa, tăng hiệu quả kinh tế, bảo vệ tốt môi trường sinh thái một cách bền vững.

Nhân rộng và hướng đến “cánh đồng lớn”

Sau khi mô hình CĐML thành công, ngành Nông nghiệp bắt đầu nhân rộng mô hình và tính đến việc xây dựng “cánh đồng lớn”. Từ hiệu quả của mô hình, huyện Vĩnh Lợi tiếp tục nhân rộng mô hình ra các xã. Cụ thể, vụ lúa thu đông năm 2015 này huyện tiếp tục duy trì mô hình CĐML ở xã Vĩnh Hưng với diện tích 221ha và nhân rộng 110ha ở xã Châu Thới.

Tương tự, ông Trương Hữu Mến - Trưởng phòng NN&PTNT thị xã Giá Rai cho biết: “Giá Rai sẽ duy trì mô hình CĐML ở phường Láng Tròn và nhân rộng ra các xã Phong Thạnh Đông và Phong Tân. Dự kiến mô hình sẽ triển khai thực hiện trong vụ lúa đông xuân, mỗi CĐML có diện tích từ 150 - 200ha”.

Hiện tỉnh chỉ đạo các huyện, thị tiếp tục đầu tư, xây dựng nhiều vùng sản xuất lúa với quy mô lớn vài trăm héc-ta trở lên, chọn 2 - 3 giống chủ lực, có sự liên kết bốn nhà. Theo đó, các địa phương kêu gọi doanh nghiệp liên kết với nông dân qua hình thức doanh nghiệp cung ứng vật tư đầu vào và bao tiêu đầu ra - đây là mối liên kết quan trọng nhất trong liên kết bốn nhà. Đồng thời, lưu ý xây dựng CĐML và ghi chép sổ tay sản xuất lúa theo hướng VietGAP cho lúa Một bụi đỏ trên đất nuôi tôm theo hướng sản xuất sạch, an toàn, được chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP để tạo dựng thương hiệu và phát triển thị trường nông sản giá trị cao. Hướng đến xây dựng cánh đồng lớn - vùng lúa nguyên liệu hàng hóa ổn định; hình thành liên kết cộng đồng nhân dân, sản xuất 1 - 2 giống lúa. Xây dựng thương hiệu đạt tiêu chuẩn gạo đặc sản và đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Tạo mối liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp trong việc đầu tư đầu vào và tiêu thụ sản phẩm đầu ra...

Từ hiệu quả thực hiện mô hình CĐML cho thấy, đây là một trong những giải pháp cơ bản, hữu hiệu để xây dựng một nền nông nghiệp sạch và bền vững trong tương lai.

Minh Châu