ĐT: 0939.923988
Thứ tư, 30-4-25 13:48:10
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Khắc khoải làng nghề

Báo Cà Mau Ðất Cà Mau đã sản sinh ra những làng nghề gắn liền với các mặt hàng thủ công mỹ nghệ vang danh khắp chốn như: chiếu Tân Thành, Tân Duyệt; đan đát Thới Bình, rượu Tân Lộc, tôm khô Rạch Gốc… Thật may mắn vì một số sản phẩm này đã xây dựng được thương hiệu, trở thành hàng hoá mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, một số làng nghề đã dần mai một, cảm giác bùi ngùi tiếc nhớ là không thể tránh khỏi.

Ðất Cà Mau đã sản sinh ra những làng nghề gắn liền với các mặt hàng thủ công mỹ nghệ vang danh khắp chốn như: chiếu Tân Thành, Tân Duyệt; đan đát Thới Bình, rượu Tân Lộc, tôm khô Rạch Gốc… Thật may mắn vì một số sản phẩm này đã xây dựng được thương hiệu, trở thành hàng hoá mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, một số làng nghề đã dần mai một, cảm giác bùi ngùi tiếc nhớ là không thể tránh khỏi.

Nghề đan đát của Thới Bình một thời là niềm tự hào, là nguồn sống của biết bao người dân. Giờ đây, khi trở lại ấp Lê Hoàng Thá, xã Tân Bằng, nơi được coi là cái nôi của nghề đan đát, những dấu tích còn lại hết sức mờ nhạt.

Chủ tịch UBND xã Tân Bằng Lê Hoàng Phương cho biết: “Hợp tác xã đan đát Trúc Xanh của địa phương vừa giải thể. Nghề đan đát giờ còn ít người làm, chỉ làm theo kiểu cầm chừng, nhiều người tiếc nuối, nhưng đó là xu thế phát triển tất yếu…”.

Qua rồi thời hoàng kim

Lần đầu tiên về ấp Lê Hoàng Thá cách đây hơn 4 năm, chúng tôi vẫn cảm nhận được nhịp sống của người dân còn gần thật gần với cây trúc, tấm mê bồ, cái rổ. Lúc ấy, ông Bảy Vĩnh (Nguyễn Văn Vĩnh), Chủ nhiệm Hợp tác xã Trúc Xanh, còn khẳng định: “Ai bỏ nghề thì bỏ, còn gia đình tôi sẽ quyết tâm theo đến cùng”.

Bà Nguyễn Thị Thu cho biết: “Tiếc nghề nên quyết tâm giữ vườn trúc, nhờ vậy mà thu nhập từ đan đát khá ổn định”.          Ảnh: PHẠM NGUYÊN

Nghề đan đát Thới Bình khởi phát từ thời ông bà nội của ông Bảy Vĩnh, ông cũng là người dành trọn đời cho cây trúc, cho những sản phẩm đan đát, cho “nồi cơm” của mấy trăm gia đình xã Tân Bằng. Bây giờ, khi ông Bảy Vĩnh qua đời, thím Bảy Vĩnh (bà Lê Thị Tuyết) ngao ngán: “Ổng mất rồi, tôi buồn quá bỏ nghề luôn. Con cái cũng không ai theo, hợp tác xã cũng giải thể rồi…”.

Ông Phương thông tin: “Nghề đan đát một thời đã mang lại nguồn sống chủ yếu cho người dân. Hầu hết diện tích đất vườn, bờ thửa trước đây bà con đều trồng trúc. Mặt hàng đan đát Tân Bằng không chỉ bán trong và ngoài tỉnh mà còn sang tận Campuchia. Hợp tác xã đan đát hình thành mở ra hy vọng đổi đời của người làm nghề, nhưng rồi mọi thứ lại thay đổi quá nhanh”.

Từ năm 2000, khi chuyển dịch sang nuôi tôm, cây trúc dần bị phá, người dân nghiêng hẳn về phía con tôm và nghề đan đát dần tàn lụi. Thím Bảy Vĩnh bộc bạch: “Cũng phải thôi, con tôm có giá trị kinh tế cao hơn, làm vuông cũng đỡ cực nhọc, người ta dần bỏ nghề hết”.

Hợp tác xã Trúc Xanh sau một thời gian “cầm cự” cũng đến lúc phải kết thúc vai trò của mình. Thím Bảy Vĩnh tiếc nuối: “Nè, mấy chú coi, giấy quyết định thành lập đây, con dấu đây, giờ đâu còn gì nữa”. Thím Bảy Vĩnh nhớ về một thời: “Quanh năm suốt tháng bà con rộn ràng bên vườn trúc, tấm mê bồ, từ con nít đến người lớn, bất kể gái trai, bàn tay đều thoăn thoắt để làm thành những mặt hàng vừa chất lượng, vừa đẹp mắt”. “Nhớ nhất là những lúc cuối năm, nhà nhà, người người đốt đèn đêm để làm cho xong đợt hàng cuối để ăn Tết”, thím Bảy Vĩnh bồi hồi.

Anh Nguyễn Hoàng Mỹ, một trong những chủ vựa mê bồ lớn nhất vùng Tân Bằng, bộc bạch: “Hồi đó dân ở đây sống bằng nghề đan đát mà. Lúc cao điểm, mỗi tháng tôi xuất hàng qua Campuchia 3, 4 lần. Mỗi chuyến như vậy đầy ắp 2 ghe 40 tấn”.

Người Tân Bằng từ tấm mê bồ mà cuộc sống ổn định, nhiều gia đình vươn lên khá giả. Nhưng anh Mỹ cũng thừa nhận: “Giờ khó mà trở lại được như xưa, vườn trúc phá hết, lớp trẻ thì không muốn theo nghề. Tôi còn gắn bó đến giờ là vì còn hơn chục hộ sống chết với nghề và biết ơn những sản phẩm đan đát đã cho tôi cuộc sống ổn định như hôm nay”.

Vẫn còn cơ hội

Ấp Lê Hoàng Thá gần 250 hộ, giờ chỉ còn khoảng 15 hộ giữ nghề đan đát. Ông Ðoàn Minh Hiện, Trưởng ấp, cho biết: “Khi nước mặn vào, vườn trúc bị phá, với lại cây trúc trồng cũng không còn chất lượng và năng suất như trước, bà con dần bỏ nghề hết”.

Lớp trẻ lớn lên thì thấy nghề cực nhọc, ít có tương lai nên cũng chẳng mặn mà. Căn nhà rộng thênh thang của thím Bảy Vĩnh cất ra để đan đát giờ bỏ trống không. 4 năm trước, chúng tôi chụp hình cô con gái út của thím Bảy Vĩnh hoàn thành tấm mê bồ (sử dụng trong bài viết), giờ em tâm sự: “Cha mất, tụi em cũng không còn làm nghề, nhìn cũng nhớ lắm chứ, nhưng biết làm sao được!”. Em ngồi mần rổ cá phi để làm mắm, phía bên kia sông là những bụi trúc còi cọc trân mình trên đất mặn.

Bà Nguyễn Thị Thu, một trong số ít người còn làm nghề, chia sẻ: “Nhớ nghề quá thì làm thôi con, với lại nhà dì quyết tâm giữ vườn trúc, giá mê bồ cũng tàm tạm nên thu nhập ổn định. Thấy người ta bỏ gần hết, mình cũng cảm thấy buồn lắm”.

Hoá ra chuyện nhà bà Thu giữ vườn trúc lại là một chuyện rất đúng đắn. Khi lựa chọn con tôm, người Tân Bằng mong muốn làm giàu nhanh chóng, nhưng sau đó liên tiếp là những mùa vụ bấp bênh, lo âu. Dân Tân Bằng lại hồi nhớ về những năm tháng sống bình yên, ổn định với cây trúc, tấm mê bồ. Bà Thu cho rằng: “Tại trúc bây giờ không còn, dân phải mua nguyên liệu nên lãi thấp, bà con không làm. Nếu như khôi phục được vườn trúc thì nghề này vẫn còn cơ hội để phát triển”.

Chị Nguyễn Như Thuỷ, chủ vựa mê bồ, cung cấp thông tin rất thú vị: “Một số nhà bây giờ bắt đầu trồng lại trúc, muốn trở lại với nghề. Có lẽ người ta đã tính toán kỹ và nhận ra rằng, giữ được nghề truyền thống vẫn có thể phát triển kinh tế”.

Từ nghề cũ, có lúc tưởng chừng đã mai một, giờ lại mở ra một lựa chọn tích cực cho người dân Tân Bằng. Cùng với vụ lúa -  tôm, nghề đan đát hoàn toàn có thể làm trỗi dậy sức sống của một làng quê trù phú trên đường xây dựng cuộc sống mới.

Ông Lê Hoàng Phương thông tin thêm: “Ấp Lê Hoàng Thá giờ còn 10 hộ nghèo, đời sống tương đối ổn định. Bà con đã mạnh dạn nuôi tôm càng xanh, hiệu quả rất cao. Riêng nghề đan đát, hộ nào còn gắn bó thì phải tính đến nguồn nguyên liệu, như vậy mới bền vững. Bản thân tôi cũng từng gắn bó với nghề đan đát, nên lúc nào cũng mong giữ lại được nghề truyền thống của cha ông”.

Làng nghề không chỉ là chuyện mưu sinh, đó còn là nét đẹp văn hoá riêng có của vùng nông thôn mà Nhà văn Sơn Nam từng ví von là “văn minh miệt vườn”. Ðừng để những làng nghề lần lượt mai một vì biết đâu đó có thể là một lựa chọn đúng đắn để phát triển quê hương./.

Phóng sự của Phạm Nguyên

Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều - Bài cuối: Ðổi mới phương pháp dạy và học

Việc Bộ Giáo dục và Ðào tạo (GD&ÐT) siết chặt quản lý dạy thêm, học thêm theo Thông tư số 29/2024/TT-BGDÐT quy định về dạy thêm, học thêm (Thông tư 29) đã nhận được sự đồng thuận của xã hội. Bởi chính phụ huynh, học sinh và cả các thầy cô giáo nhận ra đã đến lúc cần thay đổi tư duy giáo dục theo hướng mở.

Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều - Bài 2: Chia nhau trách nhiệm

Ðể siết chặt vấn đề dạy thêm - học thêm, nếu chỉ dựa vào nỗ lực của ngành giáo dục là chưa đủ, mà còn đòi hỏi sự nhìn nhận đúng và sự giám sát của phụ huynh, của xã hội.

Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều

Thông tư 29/2024/TT-BGDÐT ngày 30/12/2024 của Bộ Giáo dục và Ðào tạo (Thông tư 29) quy định về dạy thêm, học thêm chính thức có hiệu lực từ ngày 14/2/2025. Câu hỏi đặt ra là việc quản lý sau đó như thế nào để không có việc “nóng” kiểm tra thời gian đầu, còn sau lại đâu vào đó? Giáo viên, phụ huynh và học sinh các cấp sẽ “sống” cùng với thông tư như thế nào? Bên cạnh đó, các cơ sở dạy thêm trên địa bàn tỉnh Cà Mau cũng đang oằn mình để đón thêm lượng học viên quá tải...

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh - Bài cuối: Nền móng vững chắc cho Cà Mau vươn xa

Chủ trương sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, một quyết sách chiến lược của Chính phủ hướng đến bộ máy hành chính tinh gọn đã mang đến những thay đổi sâu rộng trong quản lý đô thị trên cả nước. Tại Cà Mau, bối cảnh mới này đòi hỏi sự đánh giá lại về quỹ đạo phát triển của các khu vực đô thị, đặc biệt là những nơi đã nỗ lực xây dựng các tiêu chí đô thị văn minh. Tới đây, các danh xưng hành chính có thể thay đổi, nền tảng hạ tầng, kinh tế và xã hội đã được kiến tạo vẫn là tài sản vô giá, làm nền móng vững chắc, định hình tương lai phát triển của Cà Mau sau này.

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh - Bài 2: Bước chuyển mình của đô thị hoá nông thôn

Khác với sự trỗi dậy mạnh mẽ của các đô thị động lực, như TP Cà Mau, Sông Ðốc và Năm Căn, những làng quê, nơi mà quá trình đô thị hoá đang diễn ra một cách lặng lẽ lại trở thành nơi lý tưởng, đáng sống, ước mơ của nhiều người. Cà Mau, từ một bức tranh tưởng chừng đơn điệu, với ruộng lúa, ao tôm, cánh đồng hoa màu và những con rạch hiền hoà, nay khoác lên mình diện mạo mới, hiện đại hơn, thuận tiện hơn, nhưng vẫn giữ được bản sắc miền Tây sông nước.

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh - Bài 3: Giải mã “điểm nghẽn” để khơi thông tiềm năng

Tốc độ đô thị hoá của Cà Mau tăng trung bình 1,3%/năm, phản ánh sức hút và tiềm năng nội tại. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa tương xứng với tiềm lực vốn có và còn cách biệt so với khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Quá trình đô thị hoá tại Cà Mau vẫn đang đối diện với những nút thắt cần tháo gỡ.

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh

Tỉnh Cà Mau đang kiến tạo một nền tảng vững chắc để đô thị hoá trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội. Ðến cuối năm 2024, tỷ lệ đô thị hoá của tỉnh đạt 33,04%, với 22 đô thị, cao hơn mức trung bình của đồng bằng sông Cửu Long (32,0%) và vượt một số tỉnh lân cận, như Vĩnh Long (28,7%), Hậu Giang (30,5%)... Với TP Cà Mau, Năm Căn và Sông Ðốc làm tam giác động lực, tỉnh không chỉ mở rộng không gian đô thị mà còn tạo sức bật kinh tế toàn diện. Không chạy theo đô thị hoá ồ ạt, tỉnh tập trung xây dựng nền tảng hạ tầng vững chắc, phát huy lợi thế kinh tế biển, logistics và dịch vụ thương mại để trở thành điểm sáng mới của vùng Tây Nam Bộ.

Khởi nghiệp “xanh” - Xu hướng phát triển bền vững - Bài cuối: Khơi thông dòng chảy

Khởi nghiệp dựa vào tài nguyên thiên nhiên, tiềm năng tài nguyên bản địa của địa phương là một lợi thế. Tuy nhiên, nó cũng có nhiều thách thức cho hoạt động khởi nghiệp nói chung và khởi nghiệp “xanh” nói riêng của tỉnh. Ðể nâng tầm khởi nghiệp “xanh”, Cà Mau đang cần những chính sách hỗ trợ từ Chính phủ. Ðịa phương cũng cần chú trọng hơn đến phát triển kinh tế bền vững và hỗ trợ các mô hình khởi nghiệp “xanh”, cũng như các chính sách ưu đãi, hỗ trợ, đào tạo, phát triển cơ sở hạ tầng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Khởi nghiệp “xanh” - Xu hướng phát triển bền vững - Bài 2: "Ghi điểm" trên "sân nhà"

Khởi nghiệp “xanh” tại Cà Mau mang đến động lực, truyền cảm hứng từ những câu chuyện thực tế của những bạn trẻ đầy nhiệt huyết, mạnh dạn tận dụng sân nhà để phát huy giá trị sản phẩm kinh doanh, gợi mở nhiều cơ hội trong tiến trình khởi nghiệp.

Khởi nghiệp “xanh” - Xu hướng phát triển bền vững

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã trở thành xu thế chung của nhiều quốc gia trên thế giới. Ở nước ta, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là chủ trương lớn của Ðảng. Nghị quyết 52/NQ-TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị đã xác định rõ vai trò của khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, trong đó doanh nghiệp là trọng tâm của quá trình đổi mới sáng tạo quốc gia.