ĐT: 0939.923988
Thứ hai, 4-12-23 23:09:03

Nghệ thuật cải lương đổi mới để phát triển - Bài 2: Câu chuyện “khát” và "giữ chân" nghệ sĩ

Báo Cà Mau (CMO) Ðể giữ lửa cho nghệ thuật cải lương, điều cốt yếu chính là nguồn nhân lực. Thế nhưng, công tác đào tạo và giữ chân những nghệ sĩ trẻ tại Ðoàn Cải lương Hương Tràm (Ðoàn Hương Tràm) đang gặp vô vàn khó khăn.

>> Bài 1: Cải lương có "yếu" tại tỉnh nhà?

Giữ chân con người thì điều thiết yếu chính là đảm bảo cuộc sống và tạo cơ hội phát triển nghề. Với nguồn kinh phí eo hẹp như hiện nay, việc hỗ trợ cuộc sống của các nghệ sĩ tại Ðoàn Hương Tràm gặp khó khăn là điều tất yếu.

Chảy máu chất xám

Nghệ sĩ Thế Sơn, một trong những nghệ sĩ kỳ cựu của Ðoàn Hương Tràm, cho biết: “Ðời sống anh em hiện tại đỡ hơn trước rồi. Nhưng nói dư dả để lo cho gia đình là không thể. Vì lương nghệ sĩ có biên chế không cao, nếu có đi hát thêm thì thù lao cũng chỉ đủ chi tiêu. Còn đi hát bên ngoài phải xin phép đoàn, mà show thì cũng ít. Có thực mới vực được đạo, nên nhiều nghệ sĩ thế hệ sau tôi khó trụ lại với đoàn, mặc dù các em yêu nghề lắm”.

Nghệ sĩ Thanh Thảo cũng không giấu trăn trở: “Thời của chúng tôi khác với các em, các cháu bây giờ. Hồi xưa được theo nghề là vui, lương hay cát xê không bao nhiêu, nhưng lên hát được khán giả vỗ tay, đi đến đâu cũng có người nhớ đến mình là niềm hạnh phúc. Nhiều nơi mời về nhưng tôi vẫn quyết gắn bó với Ðoàn Hương Tràm, bởi sống vì tình nghĩa. Nhưng giờ, gánh nặng cơm áo, gạo tiền quá lớn, nếu tôi bắt đầu làm nghề như các em thì tôi cũng chọn cách lo cho bản thân, lo cho gia đình trước đã".

 Các nghệ sĩ trẻ được tạo điều kiện để cọ xát với nghề ngay tại Ðoàn Hương Tràm. (Ảnh chụp hoạt cảnh “Cội nguồn dân tộc Việt Nam”, năm 2023). Ảnh: MỘNG THƯỜNG

Các nghệ sĩ kỳ cựu yêu nghề vẫn bám trụ với đoàn, nhưng nghệ sĩ trẻ lại có gánh nặng riêng. Một số xuất thân từ gia đình lao động nghèo nên phải lo toan, phụ giúp người thân. Một số khác tìm hướng đi mới ở những đoàn cải lương ngoài tỉnh để tạo dựng danh tiếng. Ða phần, nguyên nhân rời đi của họ vẫn là chuyện thu nhập không đủ sống và khó tìm cơ hội để toả sáng ở tương lai.

Nghệ sĩ Hồng Giang, một tài năng của Ðoàn Hương Tràm, rồi cũng sẽ rời đi tìm kiếm công việc có thu nhập tốt hơn, để chăm sóc người mẹ khuyết tật: “Các anh chị, cô chú trong đoàn rất thương yêu em, chỉ dạy nhiều và em cũng rất yêu thích cải lương. Tuy nhiên, vì cuộc sống nên em sẽ rời đoàn để tìm việc làm nuôi mẹ. Trước em đã có vài bạn rời đi, họ cũng phải lo cho gia đình”.

Vấn đề biên chế, đãi ngộ rất khó khăn, vì hiện tại đoàn chỉ được 20 biên chế. Chỉ khi người này về hưu thì mới có chỗ bố trí cho người khác, trong khi các nghệ sĩ trẻ không thể vì chờ đợi một suất biên chế mà từ bỏ cơ hội của mình.

Nghệ sĩ Tiểu Nhi cho biết: “Nhiều nghệ sĩ trẻ đã rời đi để tìm cơ hội mới. Ðiều này cũng không thể trách vì mỗi người có định hướng riêng. Thanh xuân của người nghệ sĩ rất ngắn, nên chuyện cố gắng tìm cơ hội là không sai. Hơn nữa, nhiều bạn có quan điểm nghệ sĩ tỉnh lẻ khó phát triển hơn ở thành phố, hay các tỉnh lớn. Các cuộc thi về cải lương cũng tập trung ở thành phố lớn và tên tuổi cũng dễ được đánh bóng, vang xa. Từ sự hào nhoáng đó, không chỉ có Ðoàn Hương Tràm, nhiều đoàn cải lương khác cũng mất đi nhân tài, dù họ được chính đoàn đào tạo nhiều năm dài mới có thể ca diễn tốt”.

Hiểu được hoàn cảnh khó khăn của các nghệ sĩ nói chung và các nghệ sĩ trẻ nói riêng, Ðoàn Hương Tràm đã rất nỗ lực để giữ chân họ. Ðoàn lập 3 khu nhà tập thể, với 30 căn, giúp anh em không tốn chi phí thuê trọ. Bên cạnh đó, Công đoàn có quỹ tương trợ, xây dựng bằng hình thức tự nguyện đóng góp, đang duy trì cho vay không lãi xoay vòng. Bên cạnh đó, Ðoàn Hương Tràm đang xây dựng đề án đặc thù dành cho nghệ sĩ để trình UBND tỉnh Cà Mau. Theo đó, đề án sẽ đề xuất tăng thù lao để nâng mức sống cho anh em trong đoàn.

Miệt mài vun đắp nhân tài

Trong bối cảnh cải lương gặp nhiều khó khăn, những nỗ lực của Ðoàn Hương Tràm rất đáng trân trọng. Cà Mau là địa phương đóng góp đều đặn những vở diễn chất lượng, đoạt nhiều giải thưởng danh giá cấp khu vực và toàn quốc. Bên cạnh đó, nhiều gương mặt triển vọng cũng được trình làng liên tiếp, gần đây có thể kể đến Hoàng Thái Hùng, Trúc Ly... Song song việc cải thiện cuộc sống cho các nghệ sĩ để giữ nhân lực, đoàn đang tìm kiếm, vun đắp thế hệ nghệ sĩ mới.

Vấn đề đào tạo, không chỉ riêng Ðoàn Hương Tràm, mà hầu như tất cả các đơn vị nghệ thuật trên cả nước đều gặp phải khó khăn và bất cập do ảnh hưởng về cơ chế. Một lợi thế là, Ðoàn Hương Tràm được ưu tiên đặc thù 11 suất không cần bằng cấp, chỉ cần được xác nhận có giải thưởng liên quan đến cải lương, ca hát tài tử hoặc giấy chứng nhận một lớp tập huấn cải lương, đặc biệt có trung cấp về chuyên ngành cải lương, sẽ được nhận vào đơn vị. Trong thời gian qua, nhiều diễn viên trẻ được nhận vào vị trí đặc thù này, bởi họ không đủ điều kiện vào biên chế viên chức vì không có bằng đại học.

Ðể đào tạo được một nghệ sĩ trẻ gắn bó với đoàn là điều không dễ dàng. Ðoàn Hương Tràm thường xuyên cử người dự các lớp cao đẳng diễn viên ở Cần Thơ để tìm kiếm tài năng. Song, đúng nghĩa với câu đãi cát tìm vàng, có nhiều buổi tổ chức rình rang, tốn kém... nhưng chỉ chấm được 1 người, mà chưa chắc người này muốn gắn bó với đoàn.

 Các nghệ sĩ trẻ được các lớp nghệ sĩ đi trước nâng đỡ và kèm cặp trong từng trích đoạn quay hình và biểu diễn. (Ảnh chụp trích đoạn vở "Nợ nước thù nhà", năm 2023). Ảnh: MỘNG THƯỜNG

Nhiều năm nay, UBND tỉnh Cà Mau đã cho Ðoàn Hương Tràm đào tạo năng khiếu ở độ tuổi dưới 15, bằng hình thức đào tạo nghề, truyền nghề. Ðiều khó khăn phải đối mặt là, trong độ tuổi từ 10-15 sẽ hiếm gia đình nào cho con đi học nghề cải lương; bên cạnh đó, đoàn không được cấp kinh phí cho dự án này.

NSƯT Lịch Sử, Trưởng đoàn Hương Tràm, cho biết: "Không ai đăng ký, lác đác vài người nhưng thời gian ngắn sau đó họ cũng nghỉ, vì độ tuổi này đang là tuổi chơi, tuổi học. Tôi đã báo cáo thực trạng về nguồn nhân lực của đơn vị và đang xây dựng đề án phát triển nguồn nhân lực giai đoạn 2023-2028 trình UBND tỉnh phê  duyệt".

"Hiện tại, lực lượng trẻ của đoàn vẫn có, nhưng để duy trì lâu dài thì không thể, vì không có bằng cấp, trong khi khung quy định là đại học, cao đẳng, hoặc trung cấp, mà cả năm 2022 trong đoàn chỉ có 5 người tốt nghiệp trung cấp. Mà không phải chỉ có diễn viên, nhạc công, kỹ thuật, diễn viên có trình độ đại học cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay, mặc dù hiện nay đoàn đang tiếp nhận và ráo riết tìm nguồn để đưa vào nhóm đặc thù. Ðoàn Hương Tràm là đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang, đa phần diễn viên là đảng viên, nên anh chị em không thể hoạt động tự do, chạy show kiếm thêm tiền. Ðây cũng là một trong những lý do không tìm được nguồn nhân lực trẻ, trừ khi ai yêu nghề lắm mới trụ nổi”, NSƯT Lịch Sử chia sẻ thêm.

Hiện tại, Ðoàn Hương Tràm vẫn thường xuyên thông tin đến người hâm mộ về tuyển nghệ sĩ cho đoàn, độ tuổi từ 15-28. Trong thời gian qua, đoàn cũng chọn được 1 nghệ sĩ mới có chất giọng tốt, sáng sân khấu và biết nhịp phách bài bản./.



NSƯT Lịch Sử cho biết: “Ðể đào tạo được một nghệ sĩ trẻ cho cải lương không phải ngày một ngày hai. Chúng tôi mất 5 năm để biến các bạn từ tờ giấy trắng thành tờ giấy màu. Các bạn học ở trường là lý thuyết, ra thực tế không có người nâng đỡ cũng sẽ không làm gì được! Trong thời gian 5-6 năm thực hành, chúng tôi sẽ tạo cơ hội cho các bạn tiếp cận các hội thi, hội diễn, những chương trình liên quan đến nghệ thuật cải lương toàn quốc... để tạo dựng tên tuổi. Thế nhưng, khi có giải cao, có Huy chương Vàng toàn quốc, được đào tạo, tập huấn, được kết nạp Ðảng, được quy hoạch cán bộ lãnh đạo... thì có bạn lại dứt áo ra đi! Phát triển lâu dài ở một đơn vị mới là phát triển bền vững, như tôi hay NSƯT Hoa Phượng là minh chứng”​.



 

Lam Khánh

Bài cuối: Bắt nhịp công nghệ giải trí online

 

Lợi nhuận cho nông dân trăm bề khó khăn - Bài cuối: Giải quyết vấn đề cấp bách

Làm gì để nông dân hưởng lợi là câu hỏi có lẽ phải cần rất nhiều thời gian, công sức và cả nguồn lực để có được câu trả lời. Bên cạnh những tính toán vĩ mô, tầm nhìn dài hạn, trước mắt cần nhất các giải pháp cấp bách để giảm chi phí, giúp người dân duy trì và tái sản xuất, quan trọng nhất là mang lại lợi nhuận trực tiếp cho nông dân.

Lợi nhuận cho nông dân trăm bề khó khăn - Bài 3: Nông dân ở thế yếu

Vụ mùa lúa - tôm năm 2022 tại huyện Thới Bình là câu chuyện vẫn còn mang tính thời sự về sự rủi ro của nông sản Cà Mau. Lúa trúng, nhưng vì điều kiện chủ quan lẫn khách quan, nông dân không bán được lúa, hoặc bán với giá thấp. Phía đối tác ký hợp đồng bao tiêu nói rằng lúa không đảm bảo chất lượng; còn nông dân, người trực tiếp làm ra hạt lúa, thì ngậm ngùi vì không có lợi nhuận, thậm chí lỗ chi phí sản xuất. Phải chăng, trong chuỗi liên kết giá trị nông sản, nông dân vẫn là người chịu thiệt hại cuối cùng khi có bất trắc xảy ra?

Lợi nhuận cho nông dân trăm bề khó khăn - Bài 2: Kinh tế tập thể chưa phát huy hiệu quả

Thành phần kinh tế tập thể (KTTT), tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX), liên hiệp HTX, được coi là đầu tàu dẫn dắt nông dân tham gia vào chuỗi giá trị liên kết, “sân chơi lớn” thị trường. Những kết quả đạt được của lĩnh vực KTTT Cà Mau là tích cực, song thực tế, nông dân khi tham gia vào KTTT vẫn phải đối diện với nhiều thách thức, khó khăn, dẫn đến lợi nhuận không ổn định, thiếu bền vững.

Lợi nhuận cho nông dân trăm bề khó khăn

Kinh tế ngư - nông - lâm nghiệp là trụ cột quan trọng của kinh tế tỉnh Cà Mau, khi chiếm khoảng 35% tổng sản phẩm GRDP toàn tỉnh. Lợi thế, tiềm năng của lĩnh vực nông nghiệp ở Cà Mau là nổi trội, trong đó có những ngành hàng chủ lực chiến lược như tôm, lúa, cua... Dù đã đạt nhiều kết quả toàn diện, quan trọng, song thực tế, vấn đề căn cơ nhất là cải thiện lợi nhuận cho nông dân, chủ thể sản xuất vẫn còn nhiều bất cập. Nông dân vẫn đứng ngoài hoặc ở “tầng dưới” trong chuỗi giá trị kinh tế nông nghiệp, thụ động, dễ bị tổn thương và chịu nhiều rủi ro.

Ðể du lịch nông nghiệp Cà Mau bứt phá - Bài cuối: Liên kết chặt - Lấy người dân làm trung tâm

Cà Mau là một trong những khu vực sản xuất nông nghiệp quan trọng của ÐBSCL. Do đó, hoàn toàn có cơ sở cho việc nhìn nhận tiềm năng to lớn trong phát triển du lịch nông nghiệp.

Ðể du lịch nông nghiệp Cà Mau bứt phá - Bài 3: Cần quy hoạch và đầu tư phù hợp

Ðể phát triển du lịch nông nghiệp đòi hỏi địa phương cần có những quy hoạch cụ thể trên cơ sở lợi thế sẵn có. Ðây cũng là nền tảng để mỗi địa phương có những định hướng phát triển dài hơi cũng như thu hút, mời gọi đầu tư, tập trung nguồn lực để khắc phục hạn chế đã được nhìn nhận.

Ðể du lịch nông nghiệp Cà Mau bứt phá - Bài 2: Tạo sự khác biệt

Cà Mau với nhiều lợi thế về tự nhiên, văn hoá đặc sắc cùng với đời sống thuần nông đã góp phần hình thành nên những sản phẩm du lịch nông nghiệp đặc thù.

Ðể du lịch nông nghiệp Cà Mau bứt phá

Du lịch nông nghiệp là loại hình du lịch tạo ra sản phẩm phục vụ du khách chủ yếu dựa trên nền tảng của hoạt động sản xuất nông nghiệp. Tại Cà Mau, với lợi thế rừng vàng, biển bạc, cùng với đó là những vùng đất thuần nông đã tạo ra sự đa dạng, nhiều cơ hội để loại hình du lịch này phát triển. Trên thực tế, dù đã có những tính toán từ nhiều năm qua, nhưng du lịch nông nghiệp vẫn đang ở giai đoạn "sơ khai". Ðể du lịch nông nghiệp Cà Mau bứt phá, cần hoạch định lộ trình và giải pháp phù hợp.

Hình thành văn hoá hoá đơn - Bài cuối: Cần chế tài đủ mạnh

Trước thực trạng trục lợi từ hoá đơn (HÐ), Cục Thuế tỉnh Cà Mau đã tổ chức thực hiện kiểm tra định kỳ, tần suất lớn để nhận diện dấu hiệu vi phạm, kịp thời phát hiện, kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn các hành vi mua bán, sử dụng HÐ, chứng từ không hợp pháp, gian lận, trốn thuế.

Hình thành văn hoá hoá đơn - Bài 2: Chưa rõ quyền lợi khi lấy hoá đơn

Hiện nay, tình trạng người mua hàng không có thói quen lấy hoá đơn (HÐ) và người bán không xuất HÐ rất phổ biến. Có nhiều cơ sở kinh doanh lợi dụng thói quen này để mua bán khống HÐ, hợp thức hoá chi tiêu ngân sách Nhà nước. Mặc dù ngành thuế đã tích cực tuyên truyền và có chế tài xử lý để chống thất thu, đảm bảo sự công bằng trong kinh doanh, nhưng dường như tình trạng mua hàng không lấy HÐ vẫn chưa giảm...