Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, lực lượng Thanh niên xung phong (TNXP) tỉnh Cà Mau với gần 800 nam, nữ thanh niên đã không quản ngại hy sinh, gian khổ, luôn có mặt ở những nơi khó khăn nhất, bền gan vững chí, sẵn sàng hy sinh, vượt qua gian khổ, lập nên những chiến công oanh liệt, góp phần vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Lực lượng TNXP tỉnh Cà Mau được thành lập vào ngày 20/4/1966, tại ấp Lộ Xe, xã Phú Hưng, huyện Cái Nước, gồm 106 thanh niên, trong đó có 53 nữ, lấy phiên hiệu là Ðại đội TNXP Nguyễn Việt Khái I. Giữa năm 1967, lực lượng TNXP Cà Mau thành lập thêm 2 đơn vị là Ðại đội TNXP Nguyễn Việt Khái II và Nguyễn Việt Khái III. Lực lượng này nhận nhiệm vụ ở tuyến Ðường 1C và kênh Vĩnh Tế, vừa chiến đấu quyết liệt với địch để mở đường đi, vừa bảo vệ người, bảo vệ hàng, quyết tâm bám trụ, giữ vững mạch máu giao thông.
Ông Trần Văn Rớt, Chi hội trưởng Chi hội Cựu chiến binh ấp Lộ Xe, cùng đoàn viên, thanh niên vui mừng khi địa điểm thành lập lực lượng TNXP tỉnh Cà Mau được xếp hạng Di tích Lịch sử cấp tỉnh.
Cựu TNXP Nguyễn Văn Biển, 81 tuổi, ấp Hưng Thành, xã Phú Hưng, hồi nhớ, lúc bấy giờ, xã Phú Hưng là địa điểm có nhiều lợi thế, đáp ứng được các yêu cầu hoạt động và phát triển của lực lượng TNXP trong những ngày mới thành lập. Ðây là nơi tiếp giáp các xã vùng căn cứ kháng chiến, có hệ thống các sông, rạch chằng chịt, thông với các khu căn cứ cách mạng, đặc biệt nằm lân cận Khu Căn cứ Tỉnh uỷ tại Xẻo Ðước. Ông Biển đã cùng bao lớp thanh niên ngày ấy lên đường, tham gia tải vũ khí, tải lương thực, chuyên chở thương binh... Ngày lo trú ẩn và đánh địch, tối đến mỗi người một xuồng vận chuyển suốt đêm.
Ðể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới, cùng với lực lượng TNXP thoát ly mang tên Nguyễn Việt Khái I, II, III, tỉnh Cà Mau còn hình thành lực lượng TNXP bán thoát ly hoạt động tại địa bàn tỉnh Cà Mau và chiến trường Tây Nam Bộ. Lực lượng này gồm 3 đại đội mang phiên hiệu Quyết thắng I, II, III. Các đơn vị phối hợp cùng nhau vận chuyển vũ khí, tài liệu từ Campuchia đưa về chiến trường miền Tây. Hoạt động ở địa bàn sông nước Cà Mau, đơn vị phải khéo léo vận dụng địa hình để vận chuyển vũ khí đi xuyên đêm bằng xuồng qua các sông: Cửa Lớn, Năm Căn, Tam Giang, Bảy Háp, Ông Ðốc... đến các sông Cái Lớn, Ba Ðình (U Minh Thượng).
Theo tư liệu lịch sử, trong suốt thời gian hoạt động, TNXP Cà Mau đã vận chuyển trên 2 ngàn tấn vũ khí từ kho trung chuyển của tuyến Ðường 1C (Ba Ðình) và B4 của Ðoàn 962 phục vụ các đơn vị chủ lực miền Tây (Trung đoàn II - Lộc Ninh và Trung đoàn X - Sông Hương, Trung đoàn 1 - U Minh...). TNXP Cà Mau đã trực tiếp chiến đấu gần 20 trận đánh, có gần 300 người hy sinh và hàng trăm người để lại một phần thân thể trên các chiến trường miền Nam.
Với những đóng góp to lớn đó, lực lượng TNXP tỉnh Cà Mau được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân.
Cựu TNXP Trương Thị Ánh, ấp Tân Ánh, xã Phú Hưng, bộc bạch: "Trong suốt quá trình lực lượng ra đời và phát triển, ngày một trưởng thành và vững vàng trong chiến đấu, TNXP chúng tôi có mặt, chiến đấu, hy sinh trên khắp chiến trường miền Nam. Tôi thấy hạnh phúc, tự hào khi được sinh ra, trưởng thành nơi đất Phú Hưng giàu truyền thống đấu tranh cách mạng. Chính nơi đây là địa điểm hình thành lực lượng TNXP Cà Mau, một đội quân cách mạng của tỉnh, được tổ chức và hoạt động trên nền tảng của đức hy sinh, lòng dũng cảm, sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì theo tiếng gọi của Tổ quốc, tô thắm trang sử vẻ vang của TNXP giải phóng miền Nam".
Xã đoàn Phú Hưng thường xuyên tổ chức các hoạt động thăm hỏi, tri ân, nhằm giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. (Trong ảnh: Tuổi trẻ Phú Hưng đến thăm, tặng quà gia đình cựu TNXP Võ Thị Lành, ấp Cái Rắn A, nhân chiến dịch hè 2023).
Những TNXP một thời xông pha nơi lửa đạn vẫn đang tiếp tục viết nên trang sử hào hùng trên các mặt trận trong thời bình, gương mẫu đi đầu các phong trào thi đua yêu nước, góp sức vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Những đóng góp, nỗ lực của họ là nguồn động lực để thế hệ trẻ hôm nay tiếp nối truyền thống hào hùng của lực lượng TNXP.
Anh Hồ Quốc Trọng, Bí thư Xã đoàn Phú Hưng, chia sẻ: “Hiện trên địa bàn còn 4 cựu TNXP. Hằng năm, Xã đoàn đều tổ chức các hoạt động thăm hỏi, tặng quà gia đình cách mạng, người có công, trong đó có các cựu TNXP, thể hiện sự tri ân sâu sắc của tuổi trẻ đối với cựu TNXP, qua đó giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước, tự hào dân tộc; trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc phát huy, tiếp nối truyền thống vẻ vang ấy”.
Tiếp nối truyền thống cách mạng, đoàn viên thanh niên xã Phú Hưng ra sức thi đua học tập, lao động, góp sức trẻ xây dựng quê hương.
Ngày 21/9/2023, Chủ tịch UBND tỉnh đã ký Quyết định xếp hạng Ðịa điểm thành lập lực lượng TNXP tỉnh Cà Mau là Di tích Lịch sử cấp tỉnh. Di tích không còn vết tích gốc được lưu lại; phần đất được xác định khoanh vùng bảo vệ di tích hiện nay nằm trong phần đất của Trung tâm Hành chính xã Phú Hưng, có diện tích hơn 370 m². Ðảng bộ, Nhân dân xã Phú Hưng mong muốn di tích sớm được xây dựng, để các cựu TNXP về lại cái nôi ra đời của lực lượng TNXP, gặp gỡ đồng đội ôn lại kỷ niệm của những ngày gian khó mà hào hùng; là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay./.
Mộng Thường
Xem thêm bình luận