Tính chất, mức độ và hậu quả của tội phạm trong lĩnh vực tư pháp rất nghiêm trọng, trực tiếp xâm phạm đến quyền con người, gây ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan bảo vệ pháp luật, đến sự nghiêm minh của pháp luật. Tham nhũng trong hoạt động tư pháp có thể xuất hiện ở bất cứ giai đoạn nào của hoạt động tố tụng.
Tòa án nhân dân tỉnh - nơi ông Châu Văn Mỹ công tác trước khi bị bắt về tội nhận hối lộ. Ảnh: K.P
Khi cán bộ biến chất
Trong tuần qua, thông tin khiến nhiều người ngỡ ngàng liên quan đến vụ việc Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Bạc Liêu - Châu Văn Mỹ bị bắt quả tang về tội Nhận hối lộ tại một nhà nghỉ trên địa bàn TP. Bạc Liêu. Đây không chỉ là một vết nhơ mà còn là sự hổ thẹn của những người đã và đang công tác trong ngành Tòa án nói riêng, rộng ra là cả hệ thống tư pháp nói chung.
Đấu tranh phòng, chống tham nhũng trong ngành Tư pháp không phải là chuyện mới mà luôn là vấn đề được Đảng, Nhà nước ta quan tâm, đặt ra thường xuyên. Bởi lĩnh vực tư pháp là một trong những lĩnh vực nhạy cảm, nằm trong nhóm có nguy cơ phát sinh tham nhũng cao. Dân gian có câu: “Vô phúc đáo tụng đình” - chỉ những nỗi khổ của người dân nếu chẳng may phải dính dáng đến việc xét xử, ngụ ý sâu xa cũng có phần nói đến những mặt trái của công tác tư pháp từ thời phong kiến. Hiện nay, mặc dù Nhà nước ta đã có nhiều quy định chặt chẽ, các cơ quan tố tụng có sự kiểm soát lẫn nhau để phòng ngừa các sai phạm trong hoạt động tố tụng, hoặc lợi dụng hoạt động tố tụng mà trục lợi. Tuy nhiên, những hoạt động tố tụng này, suy cho cùng cũng là do con người thực hiện, nên dẫu có nhiều ràng buộc thì cái cốt lõi vẫn phải ở con người. Vấn đề trau dồi đạo đức nghề nghiệp, giữ vững liêm khiết trở nên vô cùng quan trọng.
Các biểu hiện tham nhũng trong tố tụng
Tham nhũng trong hoạt động tư pháp có đặc điểm riêng là khi thực hiện hoạt động tư pháp, người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó thực hiện các hành vi xâm hại đến hoạt động đúng đắn của các cơ quan có thẩm quyền; thực hiện các hoạt động tư pháp trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đối với vụ án hình sự, các vụ, việc dân sự, kinh doanh thương mại, lao động, hành chính và các việc khác thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án trong việc bảo vệ quyền lợi của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân.
Ví dụ như không giải quyết dứt điểm; bao che cho cơ quan, đơn vị, người bị khiếu nại, tố cáo gây nên khiếu kiện phức tạp, kéo dài; dân sự hóa, hành chính hóa các vụ việc hình sự, hoặc hình sự hóa vụ việc hành chính, kinh tế, dân sự; ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự không có căn cứ, hoặc ra quyết định khởi tố hình sự gây sức ép giải quyết các tranh chấp dân sự… Trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử thì bức cung, nhục hình; làm sai lệch hồ sơ vụ án; lạm dụng chức vụ, quyền hạn để vụ lợi; quyết định hình phạt nhẹ hoặc xử án treo không có căn cứ…
Cần các giải pháp căn cơ
Người có chức vụ, quyền hạn trong hoạt động tư pháp được pháp luật quy định quyền hạn rất lớn. Nếu bản thân không tu dưỡng, để suy thoái về tư tưởng, đạo đức lối sống; có động cơ tư lợi… chắc chắn sẽ dẫn đến các hành vi tiêu cực, tham nhũng. Để đấu tranh phòng, chống tội phạm này, cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, nhất là của các cấp ủy đảng trong các cơ quan tư pháp. Quán triệt, thực hiện nghiêm túc nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị về công tác tư pháp và cải cách tư pháp.
Người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải quy định nội dung, hình thức, mối quan hệ trong tiếp nhận, xử lý thông tin; trách nhiệm báo cáo, tiếp nhận, xử lý, giải quyết vi phạm tiêu cực trong hoạt động tư pháp; xây dựng cơ chế thanh tra, kiểm tra nhằm phát hiện, tố giác hành vi tiêu cực trong hoạt động tư pháp... Xây dựng cơ quan tư pháp, cán bộ tư pháp trong sạch, vững mạnh. Ðổi mới công tác tuyển chọn, bổ nhiệm các chức danh tư pháp theo hướng tăng quyền hạn gắn với trách nhiệm, để không một người có chức danh tư pháp bị chi phối bởi những người có chức vụ, quyền hạn khác.
Kim Phượng
Xem thêm bình luận