TP. Bạc Liêu: Bao giờ mới có mô hình nuôi tôm bền vững?

Có diện tích nuôi tôm công nghiệp, bán công nghiệp (CN-BCN) lớn, cùng với những mô hình nuôi tôm mang tính đột phá, TP. Bạc Liêu được ví như “mỏ tôm” của cả tỉnh. Thế nhưng, hơn chục năm qua, việc tìm ra mô hình sản xuất bền vững cho con tôm vẫn chưa có lời giải. Nông dân cứ phải đối mặt với sự nghiệt ngã của thị trường và điệp khúc “mới trúng đã thất” cứ thay nhau bám người nuôi tôm!

Không chủ động đầu vào!

Một thực tế rất xót xa mà cả ngành quản lý và người nuôi tôm đều biết là đến nay, người nuôi tôm vẫn không chủ động được đầu vào. Trong khi đó, chi phí cho đầu vào thì cứ theo đà “năm sau cao hơn năm trước”. Theo Phòng Kinh tế TP. Bạc Liêu, hiện nay, vẫn không quản lý nổi chất lượng con giống, thuốc thú y thủy sản và thức ăn phục vụ cho con tôm trên địa bàn thành phố.

Nông dân xã Vĩnh Trạch Đông thu hoạch tôm nuôi công nghiệp. Ảnh: K.T

Đơn cử như vấn đề con giống, TP. Bạc Liêu là nơi tập trung nhiều trại tôm giống, nhưng lại không sản xuất giống mà chỉ đóng vai trò trung chuyển con giống không rõ nguồn gốc, kém chất lượng nhập từ nơi khác về. Vậy mà, những trại sản xuất chui theo kiểu “treo đầu dê bán thịt chó” này vẫn cứ tồn tại?! Còn chất lượng thuốc thú y, thức ăn thủy sản thì lại càng đánh đố người tiêu dùng. Trên thị trường có rất nhiều loại thức ăn từ nhiều công ty, nhưng ngành quản lý lại chưa kiểm tra hết để khuyến cáo cho người nuôi tôm. Thi thoảng, khi có phản ánh về chất lượng thì mới kiểm tra, và việc xử lý chưa đủ sức răn đe các đại lý.

Nuôi tôm thì phải sử dụng thuốc, thức ăn hàng ngày, còn kiểm tra thì lại theo “kế hoạch”, nên khi mua phải thức ăn, thuốc thủy sản không chất lượng (trị giá hàng chục đến hàng trăm triệu đồng), người nuôi tôm coi như... lãnh đủ. Đó là chưa kể đến chuyện nếu mua phải thuốc, thức ăn dỏm làm tôm chết thì cũng không biết phải kiện ai, chỉ có nước kêu trời!

Lắm nhiêu khê đầu ra!

Đến nay, vẫn chưa có mô hình giúp nông dân đưa con tôm từ đồng ruộng trực tiếp vào nhà máy. Phải vất vả lắm mới nuôi được con tôm, nhưng định giá cho tôm không phải là người nuôi, mà chủ yếu do thương lái. Nhiều vụ thương lái ép giá người nuôi tôm, thực hiện các thủ đoạn gian lận trong cân tôm càng làm cho người nuôi tôm tăng thêm gánh nặng. Mối liên kết “4 nhà” dù đã được nói nhiều, bàn nhiều, nhưng lại nhanh chóng bị bẻ gãy, hoặc đó chỉ là mô hình trong tương lai. Bởi, người nuôi tôm cũng đã từng liên kết sản xuất với “một số nhà”, nhưng các “nhà này” chỉ với mục đích kiếm lợi từ người nông dân.

Như khi liên kết với doanh nghiệp, thì doanh nghiệp buộc người nuôi tôm phải mua thức ăn, thuốc thú y thủy sản của mình, và… không được trả giá?! Nếu chẳng may tôm bệnh phải thu hoạch sớm, thì nông dân không đủ trả tiền thức ăn, thuốc thủy sản nhưng các đại lý (doanh nghiệp) thì vẫn có lời.

Còn liên kết với nhà khoa học thì vẫn hay xảy ra tình trạng mượn danh nghĩa hội thảo, hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân. Song, thực chất là quảng cáo để bán thuốc, thức ăn thủy sản (vì muốn áp dụng quy trình này, nọ thành công thì phải sử dụng loại thuốc này, thức ăn nọ…). Vậy mà, những lớp tập huấn, hội thảo theo kiểu như thế vẫn được tổ chức nhan nhản và chưa thấy ngành quản lý nhắc nhở.

Đâu là mô hình bền vững?

Năm 2011, nếu như giá tôm không liên tiếp tăng cao và giữ ở mức ổn định trong thời gian dài, thì kế hoạch nuôi trồng thủy sản của TP. Bạc Liêu khó đạt mục tiêu đề ra. Bởi năm 2011 là năm mà người nông dân tập trung thả nuôi sớm hơn lịch thời vụ, nhưng diện tích nuôi tôm CN-BCN chỉ đạt hơn 88% (tương đương 4.867ha). Đặc biệt, tôm thả đợt 1 xảy ra tình trạng chết hàng loạt trên diện rộng với hơn 3.909ha, chiếm hơn 80% diện tích nuôi tôm CN-BCN. Tuy nhiên, do giá tôm quá hấp dẫn, thế là nông dân cải tạo lại ao đầm qua loa rồi tiếp tục thả nuôi mới để có tôm bán. Vậy là vụ 2, vụ 3 và cả vụ 4, tôm chỉ nuôi được 1 - 2 tháng là tiếp tục chết.

Điều đáng báo động là để tăng hiệu quả của việc cải tạo ao đầm, nhiều người đã sử dụng các loại hóa chất cấm, gây ô nhiễm môi trường. Do đó, dịch bệnh thì không xử lý được, nhưng môi trường nuôi tôm lại bị ô nhiễm nặng nề. Sự phát triển cho nghề nuôi tôm quá mong manh! Nguyên nhân chính vẫn là thiếu những giải pháp căn cơ và ngành quản lý vẫn chưa thật sự chia sẻ khó khăn với người nuôi tôm. Nếu không, thì đâu để tồn tại cái cảnh người nông dân cứ phải đối mặt với vấn nạn không chủ động được đầu vào lẫn đầu ra.

Bao giờ nông dân mới trút được gánh nặng này và hướng đến xây dựng một mô hình nuôi tôm phát triển bền vững? Câu hỏi ấy đang được bà con nóng lòng chờ đợi ngành chức năng trả lời.

LƯ DŨNG