(CMO) Khánh Lâm là cái tên đã ăn sâu vào lịch sử Cà Mau với tư cách của một vùng đất anh hùng, một căn cứ cách mạng kiên trung. Cứ mỗi lần nghe đâu đó nói "xứ nghèo" để chỉ vùng đất U Minh này sao mà chạnh lòng. Đất anh hùng qua một thời mưa bom, bão đạn; đất của những người con kiên trung, bất khuất; đất của cánh rừng tràm U Minh huyền thoại… sao cứ lại là xứ nghèo?
Có ai đó đi qua đây, hãy lắng lòng mình để nghe tiếng dội của đất tươi rói lên những mầm xanh hy vọng. Như trên đất Dớn Hàng Gòn vẫn biết còn đó khó khăn, nhưng nhất định, nơi đây sẽ là xứ giàu trong chặng đường sắp tới.
Đất khó hồi sinh
Anh Lê Thanh Mãi, Phó chủ tịch UBND xã, thông tin nhanh, Khánh Lâm giờ là xã nghèo nhất huyện U Minh. Khó khăn nhiều nhất vẫn là các ấp lâm phần và đối tượng hộ đồng bào dân tộc Khmer.
 |
| Bia tưởng niệm trận thảm sát tại Dớn Hàng Gòn ngày 11/9/1969 âm lịch, nơi ôn lại truyền thống cách mạng kiên trung, bất khuất của đất Khánh Lâm. Ảnh: Phạm Nguyên. |
Con số gần 28% hộ nghèo đúng là rất đáng trăn trở. Mang băn khoăn của mình hỏi vị phó chủ tịch, anh cũng chân thành chia sẻ: “Ở đây rặt vùng ngọt hoá. Kẹt cái là đất trồng lúa không trúng. Chưa có nhiều mô hình kinh tế hiệu quả và bền vững. Bà con loay hoay hoài chuyện cái ăn, cái mặc…”.
Trong 14 ấp của Khánh Lâm thì có 5 ấp thuộc lâm phần, chuyện nước nôi khó chủ động, đất bị nhiễm phèn nặng nên làm lúa đủ ăn là hên. Thêm nữa, 5 ấp khác thì gò cao, đất chưa thành thuộc, cây lúa cũng èo uột theo từng vụ. Theo lời anh Mãi, năng suất lúa của bà con ở đây chỉ xấp xỉ hơn chục giạ/công/vụ. “Mấy mùa gần đây thời tiết khắc nghiệt quá trời, có vụ sạ tới 3 lần mà lúa vẫn chết trắng”, anh Mãi cho biết.
“Mình khó khăn thì phải nỗ lực hơn nơi khác, phải tính toán cách phát triển chớ”, anh Mãi khẳng định. Khánh Lâm cần nhất là chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, hỗ trợ vốn và khoa học - kỹ thuật, gây dựng và nhân rộng được các mô hình sản xuất hiệu quả. Hiện tại, các ấp lâm phần đã bắt đầu chuyển đổi cây lúa kém năng suất sang trồng màu kết hợp nuôi cá, trồng chuối và cây ăn trái.
Về vấn đề giảm nghèo, cái cốt lõi được anh Mãi phân tích: “Phải cho bà con thấy giá trị của đất, của sức người ở Khánh Lâm này cũng không thua kém bất cứ nơi đâu”. Cán bộ, đảng viên ở Khánh Lâm đều được phân công “nằm vùng”: cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng san sẻ với bà con những nhọc nhằn trong cuộc mưu sinh. Quan điểm của Khánh Lâm rất rõ ràng: đẩy lùi nghèo khó, xây dựng quê hương anh hùng giàu đẹp.
“Để xã anh hùng mà nghèo quá, người ta cười”, anh Mãi kết luận rất gọn.
Nhớ lần đầu về Khánh Lâm, chúng tôi men theo dòng kinh Sáu Tiến đến nhà ông Sáu Kham (Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân Lý Văn Cơ). Khi ấy, ông Sáu đã 92 tuổi. Buổi trưa nắng, ông vắt cái khăn rằn ra mái nước mưa rồi xối mấy gáo. Chúng tôi hỏi ông về chuyện hồi xưa, ông nói giờ lỗ tai lùng bùng, hết nghe được gì.
Ông nằm trên chiếc võng, cạnh đó là bà Sáu. Ai mà ngờ, ông già ốm nhom, mặt hiền khô, một thời lại là nỗi kinh hoàng của giặc thù. Từ đồng đất Khánh Lâm, ông Sáu đi vào những chiến công một cách bình thản đến lạ lùng. Bẵng đâu hơn một năm sau, ông Sáu mất. Kế đó, bà Sáu cũng mất theo. Vậy là cứ mỗi lần đi qua ngôi nhà lợp ngói kiểu xưa ở đầu kinh Dớn Hàng Gòn, lòng chúng tôi lại thầm tưởng niệm.
Mạnh mẽ vươn lên
Khánh Lâm mỗi lần chúng tôi đến đều có sức hút lạ lùng. Dớn Hàng Gòn là một con kinh, một con kinh có thể đại diện cho đất này về sự hy sinh, mất mát và cho một Khánh Lâm đang bừng bừng nhựa sống.
 |
| Phát huy truyền thống anh hùng, người dân Dớn Hàng Gòn đang tích cực cùng địa phương xây dựng cuộc sống mới. Ảnh: Trần Thể |
Ông Ba Thích (Phan Hữu Thích, nguyên Chủ tịch UBND xã Khánh Lâm) hồi nhớ: “Tụi giặc nó muốn nhổ cỏ U Minh, dùng cả máy bay chiến thuật B52 ném bom vùng này mà”. Đó là ngày 11/9/1969. Cả một tuyến kinh Dớn Hàng Gòn hơn 3 cây số bị B52 san bằng. 65 người chết, hàng trăm người bị thương.
Thuật lại chuyện này, ông Bảy Kịch (Trịnh Văn Kịch) cho biết: “Sáng sớm cỡ 4 giờ, giặc cho đầm già (máy bay L19) rà trước. 15 phút sau B52 thả bom”. Có những gia đình trúng bom chết toàn bộ 5, 6 nhân mạng. Tại nơi xây Bia tưởng niệm Dớn Hàng Gòn, chủ đất là ông Trịnh Văn Đẹp bị bom dội trúng mất xác.
Ông Bảy Kịch miêu tả chi tiết: “Bộ ván ngựa ông Đẹp nằm ngủ còn bể văng qua bên kia sông găm trúng một người chết luôn”. Còn chưa hết, giặc tiếp tục cho B57 rồi F105 “dặm bom” thêm chỗ nào còn nhà, còn màu xanh. Vậy nên qua trận oanh tạc, bề ngang khoảng 100 m, dài hơn 3 cây số, Dớn Hàng Gòn là một vùng đất chết.
Cứ đến ngày 11/9 âm lịch, cả tuyến kinh hầu như nhà nào cũng làm đám cúng cơm. Ông Ba Thích và ông Bảy Kịch là những nhân chứng sống còn lại vẫn chưa quên cái ngày khủng khiếp ấy. Nhưng Dớn Hàng Gòn luôn hướng về phía trước. Hoà bình lập lại, đây là dòng kinh đi đầu trong công cuộc xây dựng, phát triển quê hương.
Ông Ba Thích hết sức tâm đắc: “Bà con ở Dớn Hàng Gòn giờ cũng nhiều người khấm khá. Nhìn chung là cả xã đều có bước phát triển. Theo ông là phải xây dựng được cánh đồng lớn; áp dụng khoa học - kỹ thuật và các mô hình đa cây, đa con thì mới bền”. Còn một điều nữa mà những bậc cao niên cứ dặn đi, dặn lại: “Bia tưởng niệm xây dựng lâu quá, xuống cấp rồi. Ở đây bà con có sửa chữa mà hổng ăn thua. Cái này Nhà nước coi sao để xây lại cho đàng hoàng, bà con mong chờ lắm à!”.
Ghé thăm nhà ông Mười Chiến (Nguyễn Văn Chiến) ở Ấp 12. Với dáng vẻ khảng khái, ông nói chắc nịch: “Không nhờ nuôi cá lóc, nhà tui chắc còn xịt đụi dữ lắm”. Trồng lúa không xong, ông bỏ luôn rồi mày mò trồng keo lai, chuối và nuôi cá lóc đồng. Từ năm 2007, nhờ những lứa cá lóc mà kinh tế gia đình ông dần ổn định.
Ông Mười Chiến kể: “Ban đầu ở đây người ta cũng hoài nghi. Thấy tui mần được, giờ mấy chục hộ làm theo. Con cá lóc đồng thì đầu ra ổn định lắm”. Anh Phạm Văn Đoàn, Phó chủ tịch Hội Nông dân xã Khánh Lâm, tâm sự: “Đây cũng là mô hình mà xã đang nỗ lực nhân rộng. Từ cách làm này có rất nhiều bà con thoát nghèo”.
Ông Mười Chiến học nuôi cá theo một cách không giống ai. Sau mấy mùa lúa thất, ông ngồi coi ti-vi, thấy ông tiến sĩ dạy kỹ thuật nuôi cá, có ghi số điện thoại. Vậy là ông cầm điện thoại liên hệ, trao đổi. Rồi tự mày mò sách vở, hỏi thăm nhiều nơi, từ đó con cá lóc đã trở thành hy vọng của cả một vùng đất khó. Giờ về Ấp 12, nhiều người sẽ bỏ ngay cái ý định miêu tả vùng Khánh Lâm là “túi nghèo”, "xứ nghèo".
Phạm Nguyên
Xem thêm bình luận