(CMO) Ngày 23/10/2017, Uỷ ban châu Âu (EC) cảnh báo có trường hợp ngư dân Việt Nam khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU). Cảnh báo này (còn gọi là "thẻ vàng") đã tác động về nhiều mặt đối với nghề khai thác biển của tỉnh. Cà Mau đã và đang nỗ lực hết sức để triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm đáp ứng các yêu cầu để EC gỡ bỏ thẻ vàng trong thời gian tới.
Bài 1: Nhiệm vụ cấp bách
Thời gian qua, tỉnh luôn xác định việc ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách để khắc phục thẻ vàng của EC. Qua đó, công tác kiểm tra, tuyên truyền và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm được ngành chức năng triển khai quyết liệt, đồng bộ. Cho đến nay, ý thức của đa số ngư dân về IUU đã được nâng lên đáng kể.
Quyết liệt triển khai
Từ thời điểm Việt Nam bị rút “thẻ vàng”, Cà Mau thực hiện nhiều giải pháp, trong đó có việc triển khai kịp thời các văn bản chỉ đạo của Trung ương, Tỉnh uỷ trong công tác chống khai thác IUU; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã tham mưu Tỉnh uỷ, HÐND tỉnh, UBND tỉnh ban hành các văn bản theo thẩm quyền được giao trong Luật Thuỷ sản 2017. Xác định, công khai hạn ngạch giấy phép khai thác thuỷ sản; quy định tiêu chí đặc thù của địa phương và quy trình xét duyệt hồ sơ đề nghị cấp văn bản chấp thuận đóng mới, cải hoán, thuê, mua tàu cá trên biển. Ban hành kế hoạch hành động, ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ khai thác hải sản bất hợp pháp không báo cáo và không theo quy định của tỉnh Cà Mau đến năm 2025; quy định phối hợp khai thác, xử lý dữ liệu hệ thống giám sát tàu cá thuộc phạm vi quản lý tỉnh Cà Mau và các văn bản chỉ đạo điều hành nhằm thực hiện có hiệu quả công tác chống khai thác IUU; nghị quyết hỗ trợ cước thuê bao dịch vụ giám sát hành trình trên địa bàn tỉnh...
Ông Phan Hoàng Vũ, Giám đốc Sở NN&PTNT, cho biết: “Ban Chỉ đạo về IUU tỉnh được kiện toàn theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đảm bảo phối hợp thực hiện tốt nhiệm vụ. Tổ chức tuyên truyền, vận động ngư dân khai thác đúng theo quy định của pháp luật về thuỷ sản, về chống khai thác IUU, đặc biệt không đưa tàu cá, ngư dân sang vùng biển nước ngoài khai thác thuỷ sản trái phép; đồng thời bắt buộc chủ tàu, thuyền trưởng ký cam kết không khai thác vi phạm chủ quyền các nước”.
Ông Huỳnh Thanh Ðảm, Chủ tịch UBND thị trấn Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển, cho biết: “Thời gian qua, hoạt động tuyên truyền cho ngư dân được địa phương thường xuyên triển khai thông qua phối hợp với các ngành chức năng, Sở NN&PTNT, cũng như phối hợp với Hải đoàn 42, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4 triển khai chương trình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”… Qua đó, giúp các ngư dân hiểu ý nghĩa và tầm quan trọng của việc chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định, yên tâm vươn khơi bám biển, chấp hành nghiêm pháp luật và các quy định trong khai thác thuỷ hải sản trên biển”.
Tại nhiều địa phương, các hoạt động tuyên truyền được triển khai thường xuyên, bước đầu đã nâng cao được ý thức của ngư dân về IUU.
Bên cạnh công tác tuyên truyền, ngành chức năng thành lập Văn phòng IUU và tổ chức kiểm soát 100% tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15 m trở lên tại 2 cảng cá được chỉ định (Sông Ðốc và Rạch Gốc); phối hợp chặt chẽ trong việc kiểm soát tàu cá cập, rời cảng và tàu cá ra, vào cửa biển tại các trạm kiểm soát biên phòng. Ký kết quy chế phối hợp với các tỉnh và các lực lượng chấp pháp trên biển để quản lý, kiểm soát hoạt động của tàu cá hoạt động trên biển hoặc hoạt động ngoài tỉnh nhằm kịp thời trao đổi, cung cấp thông tin, ngăn chặn, xử lý tàu cá của địa phương có hành vi khai thác IUU.
Nâng cao ý thức ngư dân
Các giải pháp kiên quyết mà Cà Mau đã thực hiện như không gia hạn đăng ký, đăng kiểm, không cho tàu cá ra biển hoạt động khai thác nếu không thực hiện đúng các quy định về khai thác thuỷ sản (không lắp đặt thiết bị giám sát hành trình hoặc thiết bị giám sát hành trình không có tín hiệu kết nối, không được niêm phong với thân tàu…). Thực hiện xác nhận, chứng nhận thuỷ sản khai thác theo đúng quy định. Ðồng thời, kiểm tra hành trình tàu khai thác thuỷ sản trước khi chứng nhận các lô thuỷ sản xuất khẩu. Cập nhật 100% tàu cá được đăng ký lên phần mềm cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Ðối với tàu cá hết hạn đăng kiểm và giấy phép khai thác thuỷ sản, sau khi tàu cá được gia hạn, Chi cục Thuỷ sản tiến hành đồng bộ lên hệ thống VNFishbase theo quy định.
Ðặc biệt, Cà Mau là một trong những tỉnh đầu tiên xây dựng thành công hệ thống giám sát tàu cá theo hướng xã hội hoá (tiền đề xây dựng hệ thống giám sát tàu cá của Tổng cục Thuỷ sản) và tổ chức trực ban 24/24, phối hợp xử lý dữ liệu tại hệ thống giám sát tàu cá theo quy định. Qua đó, góp phần tích cực cho hoạt động chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định, ý thức của ngư dân ngày một nâng lên.
Đoàn kiểm tra tình hình thực hiện nhiệm vụ chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) kiểm tra tại thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời.
Ông Trần Văn Kiên, Khu phố 4, phường Bình Sang, TP Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang, vào cửa Sông Ðốc lên cá, cho biết: “Các hoạt động tuyên truyền, kiểm tra, xử phạt khi vi phạm ở Cà Mau rất nghiêm ngặt nên chúng tôi đã có ý thức chấp hành cao hơn. Nhật ký khai thác trước đây ít được quan tâm thì hiện nay chúng tôi đã ghi đầy đủ, đáp ứng theo yêu cầu của ngành chức năng”.
Thực tế, việc tuân thủ các quy định trong các hoạt động khai thác sẽ mang lại lợi ích trực tiếp cho ngư dân, chủ tàu, bởi khi thẻ vàng được gỡ bỏ sẽ giúp nâng cao giá trị mặt hàng thuỷ, hải sản xuất khẩu.
Theo báo cáo của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP) thì sau khi EC ra cảnh báo thẻ vàng, xuất khẩu thuỷ sản khai thác của Việt Nam đã bị sụt giảm trong 4 năm liên tiếp, và hậu quả sẽ nghiêm trọng nếu thẻ vàng không được gỡ, giá trị xuất khẩu có nguy cơ còn giảm tiếp, do các biện pháp kiểm tra ngày càng nghiêm ngặt hơn.
Những tác động trực tiếp đến kinh tế nói trên đã được các chủ tàu nhận ra. Bà Tống Cẩm Tú, Khóm 5, thị trấn Sông Ðốc, huyện Trần Văn Thời, nêu quan điểm: “Việc ngành chức năng tăng cường công tác kiểm tra, xử phạt là tốt, giúp ngư dân có ý thức tuân thủ hơn, bởi nếu bị xử phạt thì sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến kinh tế khi mà các hoạt động khai thác ngày một khó khăn. Thực tế những năm qua, khi Việt Nam bị rút thẻ vàng thì giá trị các mặt hàng hải sản khai thác phục vụ xuất khẩu đã giảm đi rất nhiều, chính vì vậy tôi luôn nhắc nhở tài công, quản lý chặt để các tàu của gia đình khi khai thác phải đúng tuyến theo quy định. Ðiều này không chỉ giúp tuân thủ các quy định mà còn góp phần bảo vệ nguồn lợi hải sản”./.
Ðặng Duẩn
BÀI 2: CÒN ÐÓ NHỮNG KHÓ KHĂN
Xem thêm bình luận