Đầu tư lộ GTNT đúng chuẩn hiện là gánh nặng của ngân sách địa phương.
Sau 4 năm triển khai xây dựng nông thôn mới (NTM), tỉnh Cà Mau đạt được kết quả trung bình so với các tỉnh trong cả nước. Tuy nhiên, xét một cách khách quan nhất thì trong 19 tiêu chí vẫn còn nhiều tiêu chí đạt thấp: giao thông, thu nhập, hình thức tổ chức sản xuất, cơ cấu lao động, hộ nghèo… Trong khi đó, đây là những tiêu chí “trụ cột” để thấy được diện mạo nông thôn có thực sự “mới” hay không.
Là tỉnh vùng sông nước nên việc xây dựng đầy đủ 19/19 tiêu chí là không dễ chút nào nhưng vẫn phải quyết tâm thực hiện. Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng xem ra lộ trình về đích của 23 xã điểm vào năm 2015 là rất khó. Bài học về “liệu cơm gắp mắm” đã được vận dụng đâu đó ở các địa phương trong tỉnh. Câu hỏi đặt ra, phải chi ngay từ đầu áp dụng bài học đó thì đến nay kết quả có lẽ sẽ khả quan hơn.
Nan giải bài toán giao thông
Do đặc thù về địa lý nên Cà Mau là một trong những tỉnh khó khăn về xây dựng mạng lưới giao thông nông thôn. Ở các tỉnh khác, để làm 1 km lộ chỉ tốn khoảng 300 triệu đồng, còn Cà Mau tốn đến 500 triệu đồng̣. Ðã vậy, do đặc thù địa hình địa chất mà chất lượng, tuổi thọ các công trình cũng chưa được đảm bảo như mong muốn.
 |
| Đầu tư lộ GTNT đúng chuẩn hiện là gánh nặng của ngân sách địa phương. Ảnh: KHÁNH PHƯƠNG |
Ông Nguyễn Ðức Trung, Phó Phòng Nông nghiệp huyện Năm Căn, chia sẻ nửa đùa nửa thật rằng, bây giờ chỉ còn ước có thêm 1.588 con đường như đã từng có 1.588 cây cầu trước đây thì mới mong vực dậy được tiêu chí giao thông trong tỉnh này. Hiện tại, trên địa bàn huyện Năm Căn mới chỉ có 2/7 xã đạt tiêu chí này. Ông Trung cho biết thêm: “Hằng năm, với nguồn kinh phí xây dựng GTNT khoảng vài trăm triệu đồng, nếu nhín lắm thì cũng chỉ đủ duy tu đường chứ nói chi đến chuyện làm đường mới”.
Hoàn cảnh ở huyện Ngọc Hiển còn bi đát hơn. Ðể xây dựng được tuyến lộ phải qua rất nhiều đất lâm phần, rồi diện tích đất rộng, nhà thưa, người dân rất ngại trong đóng góp xây dựng hạ tầng. Ông Lê Văn Kháng, Phó Chủ tịch UBND huyện, trăn trở: “Khó nhất là nguồn vốn xây dựng hạ tầng nông thôn. Khó cả vốn Nhà nước lẫn vốn dân. Thực ra nói là Nhà nước 60% và người dân bỏ ra 40% để làm lộ là nói trên văn bản, giấy tờ thôi chứ bây giờ người dân bỏ ra nhiều lắm. Họ bỏ công vài năm để làm lộ đất đen; bỏ ra mặt bằng rồi công lao động khi lộ đi ngang nhà… Các chi phí đó không thể kể và tính hết bằng tiền được”.
Ðến thời điểm này, tức là sau hơn 10 năm chia tách huyện, Ngọc Hiển mới chỉ làm được 63,3 km đường trục xã, liên xã. Trong khi đó, tổng nhu cầu đường giao thông toàn huyện là 574 km (ước tổng vốn khoảng 112,5 tỷ đồng). Và hiện tại chưa có xã nào trên địa bàn huyện đạt tiêu chí giao thông.
Theo kế hoạch, năm 2014, toàn tỉnh phải xây dựng hoàn thành 400 km đường giao thông nông thôn. Tuy nhiên, do khó khăn về nguồn vốn nên đến nay các địa phương cũng chỉ mới hoàn thành được 372 km mặt đường bằng bê-tông (đạt 93% kế hoạch). Mặc dù đã được “uyển chuyển” tối đa về vốn cho các xã điểm, nhưng đến nay cũng mới chỉ được 7/82 xã đạt tiêu chí giao thông. Bây giờ đã bước vào quý II của năm 2015, đường về đích của 23 xã điểm ở tiêu chí này còn quá xa.
Chuyện “liệu cơm gắp mắm”
Ông Ðoàn Văn Bình, Chánh Văn phòng Ðiều phối xây dựng NTM tỉnh Cà Mau, bức xúc: “Khó khăn nhất là tiêu chí giao thông. Bây giờ không sợ dân thiếu vốn nữa mà do thiếu phần vốn của Nhà nước. Nếu cứ bám vào 3 m hoặc 3,5 m ngang mặt đường thì không biết bao giờ mới hoàn thành. Nhiều địa phương đã uyển chuyển bằng cách cứ làm 1,5 m rồi 2 m, rồi 2,5 m… miễn sao có lộ đi rồi sau đó sẽ kè thêm cho đủ chuẩn. Dẫu cách làm này sẽ gây nhiều tốn kém về sau nhưng dẫu sao trong điều kiện khó khăn này có vẫn hơn không”.
Hay với tiêu chí cơ sở vật chất văn hoá chẳng hạn, không thể bám theo thông tư hướng dẫn rằng mỗi ấp, xã đều phải có thiết chế văn hoá. Cà Mau đã vận dụng khác (kể cả 3 xã đã đạt 19/19 tiêu chí), không nhất thiết phải xây đầy đủ 500 m2, 100 chỗ ngồi, miễn có sân bãi rộng rãi để có thể dựng mái che khi cần hội họp, để có thể kê ghế ngồi đủ là được. Khi điều kiện địa phương khấm khá lên sẽ tính tiếp đến chuyện đầu tư xây dựng.
Ngoài những khó khăn mang tính đặc thù, thực tế, hầu hết các địa phương còn chưa quan tâm nhiều đến nhóm tiêu chí kinh tế. Ðiểm qua một số đề án xây dựng NTM của các địa phương, kinh phí dành cho xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội chiếm phần lớn nguồn lực xây dựng NTM. Trong khi đó, đầu tư phát triển kinh tế với con số rất "khiêm nhường".
Do lộ trình đưa ra là phải có 23 xã về đích năm 2015 nên áp lực về đích cho các xã điểm quá lớn. Ðể giúp các xã sớm về đích, năm 2014, tỉnh Cà Mau đã đầu tư 49 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ để xây dựng hạ tầng cho các xã điểm. Và giai đoạn 2015-2016 tiếp tục phân bổ từ nguồn này là 146 tỷ đồng. Ngoài ra, tỉnh cũng tranh thủ trên 100 tỷ đồng từ nguồn xổ số kiến thiết để đầu tư xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia. Và cũng từ nguồn xổ số kiến thiết của tỉnh, năm 2014, tỉnh cũng hỗ trợ cho các xã điểm 36 tỷ đồng để xây dựng thiết chế văn hoá ở các xã (lẽ ra phần này thuộc ngân sách cấp huyện đầu tư).
Còn với nhóm tiêu chí về sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân thì năm 2014 tỉnh đã hỗ trợ cho 4 xã điểm của tỉnh là 1,6 tỷ đồng, kết hợp với nguồn đối ứng trong dân là 1,8 tỷ đồng để các xã triển khai đề án phát triển sản xuất tại các địa phương. Theo đó, có 200 hộ dân với khoảng 20 mô hình kinh tế được triển khai nhân rộng.
Với những số liệu trên đủ thấy rằng, nhóm tiêu chí về hạ tầng nông thôn được đầu tư khá mạnh, còn nhóm tiêu chí về kinh tế còn khá chật vật./.
Ngọc Huệ
Kỳ 2: Loay hoay với nhóm tiêu chí kinh tế
Xem thêm bình luận