ĐT: 0939.923988
Thứ tư, 30-4-25 13:19:19
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển - Gỡ khó hiện tại, khơi mở tương lai

Báo Cà Mau Là địa phương duy nhất ở Việt Nam có 3 mặt giáp biển, ngư trường rộng lớn, sản lượng khai thác luôn ở mức trên 200 ngàn tấn/năm, Cà Mau xác định kinh tế biển là một trong những trụ cột nền tảng và mũi nhọn đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Toàn tỉnh hiện có hơn 40 ngàn lao động gắn với nghề biển, tuy nhiên, đời sống của cư dân ven biển gặp nhiều khó khăn, thiếu tính bền vững, dễ tổn thương khi đối diện với hàng loạt thách thức từ biến đổi khí hậu, nguồn lợi thuỷ hải sản cạn kiệt, yêu cầu tái cấu trúc nghề biển trong bối cảnh mới... Dù đã nhận diện rõ vấn đề cấp bách của địa phương là chuyển đổi ngành nghề phù hợp, tạo sinh kế và hướng phát triển bền vững cho cư dân ven biển, thế nhưng hơn chục năm qua, công việc cấp bách này vẫn loay hoay ở mức... thí điểm.

Cần lắm tầm nhìn và quyết tâm hành động để việc chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển thật sự tháo gỡ được khó khăn hiện tại và tạo nên một cú huých mạnh mẽ cho khát vọng tương lai làm giàu từ biển của tỉnh địa đầu cực Nam Tổ quốc.

Bài 1: Báo động đỏ

Trong quy hoạch và định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Cà Mau coi kinh tế biển là bệ đỡ, là điểm đột phá với mục tiêu gắn biển, hướng biển, làm giàu từ biển. Kỳ vọng là thế, nhưng thực tế, đời sống một bộ phận không nhỏ cư dân ven biển gặp nhiều khó khăn, nhất là khi sinh kế từ nghề biển ngày càng bấp bênh, quá nhiều rủi ro.

Ðồ hoạ: LÊ TUẤN

Ðồ hoạ: LÊ TUẤN

Cận cảnh cái cám

Chúng tôi đến Cái Cám, cửa biển thuộc xã Tân Hải, huyện Phú Tân, để hình dung rõ hơn thực tế đời sống cư dân ven biển của tỉnh Cà Mau qua một mô hình thu nhỏ sinh động. Nói vậy là bởi, ở cửa biển này có đầy đủ những câu chuyện liên quan đến nghề biển và cả những tâm tư, mong mỏi của chính quyền địa phương và người dân.

Một góc bờ Bắc khu tái định cư Cái Cám.

Một góc bờ Bắc khu tái định cư Cái Cám.

Ông Trịnh Chí Công, Chủ tịch UBND xã Tân Hải, thông tin: “Toàn xã có 216 tàu đánh bắt thì có đến 160 tàu không đủ điều kiện hoạt động theo quy định hiện nay. Riêng khu tái định cư Cái Cám có 151 hộ, thực tế là người dân chỉ an cư nhưng chưa thể lạc nghiệp”.

Ngư dân Trần Văn Hải, mấy chục năm bám cửa biển Cái Cám mưu sinh, chỉ vào chiếc vỏ lãi câu kiều đã kéo lên bờ, rầu rầu nói: “Tết tới giờ ra biển chỉ được mấy ngày, sóng gió quá đành kéo lên bờ chờ biển êm. Thu nhập không có nên lấy chút tiền để dành ra trang trải sinh hoạt, nhưng cứ nằm bờ ăn không như vầy thì chịu sao thấu. Chưa kể, đi biển giờ cũng hên xui lắm, nhiều bữa trắng tay”.

Câu kiều là một trong những mô hình thí điểm chuyển đổi ngành nghề cho cư dân ven biển được tỉnh Cà Mau triển khai thời gian qua. Tân Hải đã thành lập được hợp tác xã, 2 tổ hợp tác nghề nghiệp cho loại hình khai thác này. Thế nhưng, khi tìm hiểu kỹ, chúng tôi bất ngờ về thực tế tại đây.

“Nghề câu kiều thì đúng là không vi phạm các quy định khai thác, hiệu quả khá. Tuy nhiên, các phương tiện làm nghề này thì lại không đảm bảo quy định và điều kiện khai thác”, ông Nguyễn Hải Ðăng, Phó chủ tịch UBND xã Tân Hải, thông tin.

Tại cửa Cái Cám, có đến 90 hộ làm nghề câu kiều trong hơn 200 hộ làm nghề biển. Ông Hải cho biết: “Làm nghề này phải dùng vỏ lãi nhỏ, nếu nâng cấp phương tiện cho đúng thước tấc quy định thì không thể đánh bắt hiệu quả. Ngặt cái, vỏ lãi nhỏ là phương tiện thuỷ nội địa thì không được phép ra biển. Tức là hiện nay ngư dân tụi tui làm nghề này là đúng, nhưng cái vỏ lãi thì sai, cũng chưa biết tính như thế nào hết”.

Ngư dân Trần Văn Hải chia sẻ mấy ngày nay gió lớn biển động nên dàn câu thì xếp lại, phương tiện khai thác cũng kéo lên bờ vì sợ trôi dạt mất.

Ngư dân Trần Văn Hải chia sẻ mấy ngày nay gió lớn biển động nên dàn câu thì xếp lại, phương tiện khai thác cũng kéo lên bờ vì sợ trôi dạt mất.

Khi được hỏi, việc đánh bắt thời gian qua của nghề câu kiều trong tình huống như thế thì bà con xoay xở ra sao, ông Hải cười gượng: “Thì mần đại, chớ không mần thì lấy gì sống hả mấy anh?”.

Ngó quanh khu tái định cư, ông Bông Văn Liêm, Trưởng ấp Cái Cám, cho biết: “Nghề biển khó quá, bà con cũng muốn chuyển đổi sang nghề khác làm ăn lắm chớ. Cái này khỏi cần Nhà nước kêu gọi thì tự thân người dân cũng thấm thía lắm, mong mỏi lắm, nhưng ở đây không mần nghề biển thì mần cái gì được bây giờ”.

Theo lời vị trưởng ấp, đi biển thu nhập ngày càng ít, kéo theo việc mua bán cũng dở. Một số bà con làm cá khô, làm mắm bán, nhưng quy mô nhỏ nên cũng không ăn thua. Một số hộ dân tái định cư đành khoá cửa nhà, bỏ nghề biển để đi làm công nhân ngoài tỉnh.

“Chắc dạo này khó khăn, nhiều bà con đi rồi trở về vì thất nghiệp. Kế sinh nhai càng lúc càng thắt ngặt. Cái này không giải quyết sớm thì không chỉ là vấn đề công ăn, việc làm đâu, mà còn nhiều hệ luỵ tiêu cực khác kéo theo nữa ở khu vực Cái Cám này”, ông Liêm đau đáu.

Bỏ biển bám bờ

Chia tay những hộ dân ở khu tái định cư Cái Cám, chúng tôi tìm đến những hộ dân ở khu vực ven biển ấp Kinh Hòn Bắc, xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời. Ðang là mùa thuận gió để các phương tiện ra khơi đánh bắt thuỷ sản, nhưng hiện tại, tại cửa Kinh Hòn, các phương tiện nằm bờ nối nhau đậu kín cả cửa sông.

Hướng mắt về các phương tiện đang neo đậu, ông Nguyễn Hùng Dương, Bí thư Chi bộ ấp Kinh Hòn Bắc, bộc bạch: “Ở đó có phương tiện "3 không" nằm ụ lâu ngày vì không đủ điều kiện ra khơi, có phương tiện thuỷ nội địa và phương tiện khai thác xa bờ vì ảnh hưởng của gió lớn mấy hôm nay cũng không ra khơi được”.

Nghề biển là vậy, có khi trúng đậm và phát lên làm giàu chỉ vài con nước, nhưng đó là câu chuyện của nhiều năm về trước, còn thực tế hiện nay nhiều hộ dân chọn bỏ nghề đã bao đời gắn bó để lên đất liền tìm kiếm nghề khác để mưu sinh. Hộ ông Nguyễn Minh Hùng, ấp Kinh Hòn Bắc, là một minh chứng.

Ông Hùng cả đời bám biển, nhưng cũng phải bỏ nghề vì không còn lựa chọn nào khác: “Biển giờ không còn hấp dẫn như xưa, phương tiện lớn, cả con nước lênh đênh trên biển, khi vào đất liền không đủ sở phí và chia phần trăm cho ngư phủ; phương tiện nhỏ thì không đủ điều kiện để ra khơi khai thác. Thôi thì, có mảnh vườn nhỏ giờ đào ao nuôi cá, lên liếp trồng rau sinh sống qua ngày”.

Trong căn nhà xập xệ nằm nép mình dưới chân đê biển Tây, anh Nguyễn Văn Ðất với đôi mắt đượm buồn kể về thời gian mình gắn bó với nghề biển suốt hơn 25 năm qua: “Từ Khánh An, huyện U Minh, tôi về Kinh Hòn Bắc làm nghề đóng đáy từ năm 1999. Sau đó thì chuyển qua đủ loại nghề đánh bắt khác và dựa vào duy nhất nghề biển để sinh sống. Còn bây giờ thì bó tay thật rồi. Chắc không bao lâu nữa tụi tôi phải tính toán để đi làm công nhân ở mấy tỉnh vùng trên thôi”.

Anh Nguyễn Văn Ðất bùi ngùi khi phải bán đi giàn đáy của mình.

Anh Nguyễn Văn Ðất bùi ngùi khi phải bán đi giàn đáy của mình.

Gia đình anh Ðất đã bán đi giàn đáy (14 miệng đáy lớn, nhỏ). Anh Ðất trăn trở: “Giờ làm không có ăn, thêm phương tiện không đủ điều kiện để ra khơi. Muốn vươn khơi phải đóng mới phương tiện. Phương tiện 15 m giá tầm 700-800 triệu đồng, tiền đâu mà đóng! Mà nếu có đóng mới, với nguồn lợi thuỷ sản cạn kiệt như hiện nay thì tiền đâu mà trả”.

Nguồn thu nhập chính của gia đình đã bán đi, giờ đây hằng ngày trên phương tiện thuỷ nội địa, anh Ðất cứ sáng ra biển thả câu cá chét, chiều lại vào, có hôm cũng có vài trăm ngàn, cũng có hôm thất thì lỗ luôn chi phí. Không riêng hoàn cảnh của anh Ðất, ngư dân ở các cửa biển trên địa bàn tỉnh đều có chung cảnh ngộ. Trong số đó, có nhiều hộ khai thác ngành nghề không nằm trong danh mục cấm nhưng cũng bỏ nghề vì nguồn lợi đã kiệt quệ.

“Khu vực này có khoảng 80 hộ đang trong diện chờ di dời, cuộc sống của người dân hết sức khó khăn cả về nơi an cư lẫn nghề nghiệp và sinh kế hằng ngày. Câu chuyện này địa phương cũng chưa có cách nào khả dĩ giúp đỡ bà con”, ông Dương chia sẻ. Ðó là chưa kể tình trạng biến đổi khí hậu, nước biển dâng, mỗi tháng người dân sống bên ngoài đê biển Tây ở khu vực Kinh Hòn Bắc cứ năm ba hôm lại bị nước biển dâng ngập lênh láng, đồ đạc trong nhà phải kê cao mới không bị hư hỏng./.

 

Kim Cương - Hải Nguyên

Bài 2: Gian nan tìm sinh kế mới

 

Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều - Bài cuối: Ðổi mới phương pháp dạy và học

Việc Bộ Giáo dục và Ðào tạo (GD&ÐT) siết chặt quản lý dạy thêm, học thêm theo Thông tư số 29/2024/TT-BGDÐT quy định về dạy thêm, học thêm (Thông tư 29) đã nhận được sự đồng thuận của xã hội. Bởi chính phụ huynh, học sinh và cả các thầy cô giáo nhận ra đã đến lúc cần thay đổi tư duy giáo dục theo hướng mở.

Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều - Bài 2: Chia nhau trách nhiệm

Ðể siết chặt vấn đề dạy thêm - học thêm, nếu chỉ dựa vào nỗ lực của ngành giáo dục là chưa đủ, mà còn đòi hỏi sự nhìn nhận đúng và sự giám sát của phụ huynh, của xã hội.

Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều

Thông tư 29/2024/TT-BGDÐT ngày 30/12/2024 của Bộ Giáo dục và Ðào tạo (Thông tư 29) quy định về dạy thêm, học thêm chính thức có hiệu lực từ ngày 14/2/2025. Câu hỏi đặt ra là việc quản lý sau đó như thế nào để không có việc “nóng” kiểm tra thời gian đầu, còn sau lại đâu vào đó? Giáo viên, phụ huynh và học sinh các cấp sẽ “sống” cùng với thông tư như thế nào? Bên cạnh đó, các cơ sở dạy thêm trên địa bàn tỉnh Cà Mau cũng đang oằn mình để đón thêm lượng học viên quá tải...

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh - Bài cuối: Nền móng vững chắc cho Cà Mau vươn xa

Chủ trương sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, một quyết sách chiến lược của Chính phủ hướng đến bộ máy hành chính tinh gọn đã mang đến những thay đổi sâu rộng trong quản lý đô thị trên cả nước. Tại Cà Mau, bối cảnh mới này đòi hỏi sự đánh giá lại về quỹ đạo phát triển của các khu vực đô thị, đặc biệt là những nơi đã nỗ lực xây dựng các tiêu chí đô thị văn minh. Tới đây, các danh xưng hành chính có thể thay đổi, nền tảng hạ tầng, kinh tế và xã hội đã được kiến tạo vẫn là tài sản vô giá, làm nền móng vững chắc, định hình tương lai phát triển của Cà Mau sau này.

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh - Bài 2: Bước chuyển mình của đô thị hoá nông thôn

Khác với sự trỗi dậy mạnh mẽ của các đô thị động lực, như TP Cà Mau, Sông Ðốc và Năm Căn, những làng quê, nơi mà quá trình đô thị hoá đang diễn ra một cách lặng lẽ lại trở thành nơi lý tưởng, đáng sống, ước mơ của nhiều người. Cà Mau, từ một bức tranh tưởng chừng đơn điệu, với ruộng lúa, ao tôm, cánh đồng hoa màu và những con rạch hiền hoà, nay khoác lên mình diện mạo mới, hiện đại hơn, thuận tiện hơn, nhưng vẫn giữ được bản sắc miền Tây sông nước.

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh - Bài 3: Giải mã “điểm nghẽn” để khơi thông tiềm năng

Tốc độ đô thị hoá của Cà Mau tăng trung bình 1,3%/năm, phản ánh sức hút và tiềm năng nội tại. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa tương xứng với tiềm lực vốn có và còn cách biệt so với khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Quá trình đô thị hoá tại Cà Mau vẫn đang đối diện với những nút thắt cần tháo gỡ.

Xây “đường băng” đưa đô thị vùng Tây Nam cất cánh

Tỉnh Cà Mau đang kiến tạo một nền tảng vững chắc để đô thị hoá trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội. Ðến cuối năm 2024, tỷ lệ đô thị hoá của tỉnh đạt 33,04%, với 22 đô thị, cao hơn mức trung bình của đồng bằng sông Cửu Long (32,0%) và vượt một số tỉnh lân cận, như Vĩnh Long (28,7%), Hậu Giang (30,5%)... Với TP Cà Mau, Năm Căn và Sông Ðốc làm tam giác động lực, tỉnh không chỉ mở rộng không gian đô thị mà còn tạo sức bật kinh tế toàn diện. Không chạy theo đô thị hoá ồ ạt, tỉnh tập trung xây dựng nền tảng hạ tầng vững chắc, phát huy lợi thế kinh tế biển, logistics và dịch vụ thương mại để trở thành điểm sáng mới của vùng Tây Nam Bộ.

Khởi nghiệp “xanh” - Xu hướng phát triển bền vững - Bài cuối: Khơi thông dòng chảy

Khởi nghiệp dựa vào tài nguyên thiên nhiên, tiềm năng tài nguyên bản địa của địa phương là một lợi thế. Tuy nhiên, nó cũng có nhiều thách thức cho hoạt động khởi nghiệp nói chung và khởi nghiệp “xanh” nói riêng của tỉnh. Ðể nâng tầm khởi nghiệp “xanh”, Cà Mau đang cần những chính sách hỗ trợ từ Chính phủ. Ðịa phương cũng cần chú trọng hơn đến phát triển kinh tế bền vững và hỗ trợ các mô hình khởi nghiệp “xanh”, cũng như các chính sách ưu đãi, hỗ trợ, đào tạo, phát triển cơ sở hạ tầng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Khởi nghiệp “xanh” - Xu hướng phát triển bền vững - Bài 2: "Ghi điểm" trên "sân nhà"

Khởi nghiệp “xanh” tại Cà Mau mang đến động lực, truyền cảm hứng từ những câu chuyện thực tế của những bạn trẻ đầy nhiệt huyết, mạnh dạn tận dụng sân nhà để phát huy giá trị sản phẩm kinh doanh, gợi mở nhiều cơ hội trong tiến trình khởi nghiệp.

Khởi nghiệp “xanh” - Xu hướng phát triển bền vững

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã trở thành xu thế chung của nhiều quốc gia trên thế giới. Ở nước ta, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là chủ trương lớn của Ðảng. Nghị quyết 52/NQ-TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị đã xác định rõ vai trò của khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, trong đó doanh nghiệp là trọng tâm của quá trình đổi mới sáng tạo quốc gia.