Có một Ninh Bình trong văn hóa Bạc Liêu

Ngày 23/1/1960 có lẽ là ngày khắc ghi trong tâm khảm của những người con Ninh Bình và Bạc Liêu - thời khắc hai quê hương kết mối thâm tình. Và đến mãi sau, trong nét văn hóa Bạc Liêu có thêm phần thi vị khi đã được pha trộn một phần văn hóa của đất bạn!

Lưu giữ nét văn hóa Ninh Bình

Vào Bạc Liêu theo diện “cán bộ miền Bắc tăng cường”, hay khi hai tỉnh chính thức “bắt tay” kết nghĩa thì tình cảm người con Ninh Bình dành cho Bạc Liêu (và ngược lại) luôn thấm đượm tình đồng chí, tình quê hương ruột thịt! Từ mối giao duyên này đã tạo nên một nét văn hóa pha trộn đặc biệt: văn hóa Ninh Bình - Bạc Liêu.

Ông Vũ Văn Khoát bên tập tài liệu về quê hương Ninh Bình. Ảnh: N.V

Một trong những điển hình về sự giao thoa văn hóa giữa hai mảnh đất anh em này là hộ ông Vũ Văn Khoát (ấp 1, thị trấn Giá Rai, huyện Giá Rai). Ở cái tuổi hơn cả “thất thập cổ lai hy” (hơn 80 tuổi), vậy mà ký ức về quê hương thứ nhất - Ninh Bình vẫn chưa bao giờ phai nhạt trong tâm trí ông Khoát. Gần 40 năm “Bạc Liêu tiến”, ông Khoát đã cống hiến đời mình cho sự nghiệp xây dựng quê hương Bạc Liêu. Từng kinh qua nhiều vị trí công tác cấp huyện, cho đến khi chính thức bén duyên với huyện Giá Rai, ông Khoát đã hoàn thành hai “sứ mệnh” quan trọng. Đó là vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ cấp trên giao phó là góp sức xây dựng quê hương thứ hai, vừa làm tròn “đạo” của người con là giữ vững truyền thống văn hóa của quê hương mình.

Ở Bạc Liêu cũng có truyền thống thờ cúng tổ tiên chứ không riêng gì Ninh Bình. Tuy nhiên, vào Bạc Liêu một thời gian khá lâu, ông Khoát vẫn duy trì được tập quán của quê hương Ninh Bình: một năm tổ chức 3 cái tết. Đó là Tết cổ truyền Nguyên đán của người Việt, Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5 âm lịch) và rằm tháng Bảy. Ông Khoát cho biết: “Ba cái tết ấy vẫn là cách chúng ta tỏ lòng thành đối với công ơn của ông bà, nên tôi bảo con cháu phải tuân theo. Bây giờ nhà tôi trở thành nhà truyền thống của gia đình để con cháu về sum họp, bất cứ đám giỗ nào trong đại gia đình, con cháu không được vắng mặt”. Đây là nét văn hóa có từ ngàn đời mà người Ninh Bình khi đến Bạc Liêu đều gìn giữ được với mong muốn nhắc nhở con cháu không được quên nguồn cội, sống phải biết trước biết sau thì mới thành nhân!

Phát huy đậm đà nét văn hóa giao thoa

Không chỉ lưu giữ được nét văn hóa truyền thống quê hương mình, những người con của Ninh Bình khi vào Bạc Liêu còn tiếp nhận văn hóa nơi này, tạo nên nét văn hóa giao thoa độc đáo, làm phong phú thêm cho văn hóa Bạc Liêu. Người dân Bạc Liêu có tập quán viếng chùa và thành tâm khấn vái, cầu an cho gia đình vào những dịp lễ, tết. Một số người dân Ninh Bình thì không có tập quán này. Tuy nhiên, khi văn hóa đã giao thoa thành một mối thì gia đình ông Vũ Văn Khoát cũng tập tành đi chùa lễ Phật. Trên bàn thờ của tổ tiên, ông bà năm nào cũng được trưng hai thứ bánh: bánh tét và bánh chưng.

Giống như gia đình ông Khoát, gia đình ông Nguyễn Phúc Tài (ngụ khóm 2, phường 7, TP. Bạc Liêu) cũng phát huy đậm đà nét văn hóa giao thoa. Mỗi dịp giỗ, lễ, tết, trên bàn thờ gia tiên nhà ông Tài không hề thiếu hai thứ bánh chưng và bánh tét. Ông Tài chia sẻ: “Đâu khó để gói được bánh chưng vì sau vườn nhà tôi có trồng lá dong cùng nhiều loại rau, quả của quê mình. Cúng quảy xong, tôi còn dắt con cháu đi thăm hỏi chòm xóm, những thành viên trong dòng tộc, hay cả mấy chú lãnh đạo ở địa phương để con cháu mình biết văn hóa của Bạc Liêu là như thế nào”.

Không riêng gì gia đình ông Vũ Văn Khoát, ông Nguyễn Phúc Tài, những chàng trai, cô gái Ninh Bình khi vào xứ sở “đồng vàng biển bạc” này, bén duyên thắm nợ cùng người Bạc Liêu tạo thành những đôi vợ chồng giao duyên hai miền cũng đều chuẩn bị những món ăn của cả hai quê trong ngày lễ, tết, cúng quảy. Khi đón cái tết cổ truyền của dân tộc, họ đều sắm sanh hai cành hoa mai và hoa đào về trưng trong nhà. Điểm đặc biệt nhất là thế hệ cháu chắt sau này của họ đều sở hữu giọng nói của cả hai quê hương Bạc Liêu - Ninh Bình… Có thể thấy, rất dễ dàng phân biệt được đâu là văn hóa của Bạc Liêu, đâu là văn hóa của Ninh Bình, nhưng khi đã “giao duyên” thì mọi người không còn “chia ra” nữa!

Không có gì quý bằng khi văn hóa đã được giao thoa thì cái tình sẽ được nhân lên rất nhiều. Hai miền Nam - Bắc nói chung, hai mảnh đất Bạc Liêu - Ninh Bình nói riêng bỗng trở nên thật gần, bởi trong tim người nơi này luôn hiện hữu cái tình của người nơi ấy. Từ một nét văn hóa “giao duyên” dù nhỏ ấy, nhưng đã là cho nhiều vấn đề lớn của Bạc Liêu - Ninh Bình trở nên dễ giải quyết hơn nhiều.

Ngọc Vũ