(CMO) Trong khi nhu cầu đất san lấp, nhu cầu vùng chứa đất sau khi sên nạo vét các tuyến kênh, vuông ở Tiểu vùng X - Nam Cà Mau ngày một gia tăng thì cả khu vực "ngân hàng" đất rộng hơn 111.000 m2 được quy hoạch cách nay 3 năm vẫn “án binh bất động”.
Với diện tích đất và vị trí đắc địa này, nếu chỉ đơn thuần tính giá cho thuê nuôi thuỷ sản, mỗi năm Nhà nước cũng đã mất hàng trăm triệu đồng.
Bài toán kinh doanh lỗ
Bí thư Chi bộ, Trưởng ấp Đầm Cùng, xã Trần Thới, huyện Cái Nước Trần Hùng Việt cho biết: “Khi bắt đầu quy hoạch khu vực ngân hàng đất trên địa bàn, người dân rất phấn khởi. Nhưng đã hơn 3 năm qua, nhìn cảnh tượng cả chục ngàn mét vuông đất bỏ hoang, phía mấy công trình lộ cỏ mọc um tùm, cầu cảng lún sụp mà Nhân dân địa phương xót xa”.
Theo thông tin phóng viên có được, cả khu vực đất quy hoạch làm ngân hàng đất thuộc Tiểu vùng X - Nam Cà Mau trên địa bàn ấp Đầm Cùng, xã Trần Thới, huyện Cái Nước là công trình quy mô nhất khu vực ĐBSCL đến thời điểm hiện tại.
Theo mục tiêu đề án, ngân hàng đất sẽ là khu chứa từ 50.000-70.000 m2/năm. Nguồn đất lấy để dự trữ, tập kết cho ngân hàng được lấy từ nguồn khai thác nạo vét hệ thống kênh thuộc dự án Tiểu vùng X - Nam Cà Mau. Ngoài ra, dự kiến ngân hàng này còn lấy thêm phần đất nạo vét hàng chục ngàn khối mỗi năm từ phía sông Bảy Háp (đoạn từ ngã ba Đầm Cùng, huyện Cái Nước đến cửa biển Rạch Chèo, huyện Phú Tân).
Cuối năm 2017, khu vực ngân hàng đất sau khi thực hiện thu hồi, giải phóng mặt bằng đã bàn giao về Sở NN&PTNT tỉnh quản lý. Đến tháng 6/2018, Sở NN&PTNT giao lại cho Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi quản lý, vận hành, khai thác.
Đã hơn 2 năm trôi qua, tính khả thi của đề án quy mô bậc nhất khu vực ĐBSCL vẫn bình chân như vại. Ngoài những hạng mục đã đầu tư trước như: đường giao thông trục chính, đường bờ bao, đường giao thông nội bộ, bến bốc dỡ sà lan 100 tấn và các công trình hàng rào bảo vệ… thì cả khu vực vẫn chưa xuất hiện thêm công trình khác hoặc hoạt động khai thác có liên quan đến chức năng, mục tiêu lý tưởng đặt ra từ đầu.
 |
| Từ khi bàn giao đến nay, ngân hàng đất vẫn đóng cửa, chưa có dấu hiệu khởi động vận hành. |
Tổng giá trị công trình xây dựng ở ngân hàng đất đến nay tính theo giá hồ sơ thiết kế trước thuế lên đến 23,305 tỷ đồng. Nếu tính giá trị sau thuế với các hạng mục này, tổng số tiền đã đổ vào ngân hàng đất trên 26,636 tỷ đồng. Đó là chưa kể chi phí đền bù, giải toả, thu hồi hơn 111.000 m2 đất của người dân.
Giám đốc Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi Trần Quốc Nam cho hay: “Hiện đơn vị đang tiếp tục trình Đề án Khai thác tài sản kết cấu hạ tầng thuỷ lợi liên quan đến ngân hàng đất thuộc Tiểu vùng X - Nam Cà Mau đến UBND tỉnh sau khi đã lấy ý kiến đóng góp của các sở, ngành cấp tỉnh”.
Theo Đề án Khai thác tài sản kết cấu hạ tầng thuỷ lợi của Sở NN& PTNT mà đơn vị trực tiếp quản lý, sử dụng là Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi, để vận hành tốt ngân hàng đất, Nhà nước cần phải đầu tư thêm tối thiểu 6,5 tỷ đồng và tối đa khoảng trên 12 tỷ đồng để mua trang thiết bị cần thiết.
Các thiết bị mà Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi đề xuất, đó là: xáng cạp gầu dây loại 25 và 45 tấn, sà lan chở đất từ 40-80 tấn, máy đào bánh xích, xe ben...
Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi cũng đã chiết tính tổng khấu hao tài sản mỗi năm ở ngân hàng đất này trên 1,98 tỷ đồng; chi phí bảo trì tài sản cố định và tài sản kết cấu hạ tầng thuỷ lợi mỗi năm 0,4 tỷ đồng; chi phí quản lý vận hành 0,3 tỷ đồng/năm và hàng loạt chi phí khác.
Trong khi đó, khối lượng dự kiến khai thác ở ngân hàng đất này là 60.000 m3 đất/năm với giá thành trung bình mỗi mét khối đất san lấp là 130.000 đồng, như vậy mỗi năm ngân hàng đất thu 4,68 tỷ đồng. Với doanh thu này, ngân hàng sẽ nộp vào ngân sách 0,47 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế cũng được tạm tính đạt 0,33 tỷ đồng/năm. Giá trị thu lại thấp hơn nhiều lần so với chi phí đầu tư và các loại thuế, phí khác liên quan.
Tịt mịt đường gom đất
Trao đổi với phóng viên, Phó giám đốc Sở NN&PTNT Tô Quốc Nam cho hay: Ngân hàng đất là mô hình được học hỏi ở Hà Lan. Với mong muốn sẽ thu gom đất sau khi người dân sên vuông tôm và Nhà nước khai thông các tuyến kênh thuỷ lợi ở Tiểu vùng X - Nam Cà Mau, sau đó sản phẩm tận thu sẽ bán ra làm vật liệu trong xây dựng công trình và san lấp mặt bằng.
 |
| Toàn bộ diện tích ngân hàng đất ở Đầm Cùng, Trần Thới, Cái Nước. |
Thế nhưng, khi phóng viên đặt vấn đề phương pháp tiếp cận, tận thu lượng đất, bùn ở Tiểu vùng X - Nam Cà Mau về ngân hàng đất thì Giám đốc Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi Trần Quốc Nam vẫn chưa thể tìm ra được giải pháp hữu hiệu. Trong khi đề án đã và đang trình UBND tỉnh phê duyệt, hoạt động, vận hành.
Trên thực tế, Tiểu vùng X - Nam Cà Mau có diện tích tự nhiên đến 8.800 ha, bao gồm hệ thống sông ngòi chằng chịt, bao quanh là hệ thống đê bao và lộ nông thôn. Nếu dùng xe ben lưu thông vào các tuyến lộ nông thôn để chở đất sau khi nạo vét về ngân hàng, liệu kết cấu hạ tầng gồm mặt đường và cầu, cống khu vực Tiểu vùng X - Nam Cà Mau có đảm bảo?
Nếu dùng sà lan loại 40-80 tấn để vận chuyển bằng đường thuỷ cũng khó khả thi trong khi tiểu vùng bao gồm nhiều loại kênh thuỷ lợi ở cấp độ, mức nước sâu và hệ thống cầu, cống có độ thông thuyền, giãn thuyền khác nhau?
Còn lượng bùn phải tận thu từ việc sên vuông tôm của người dân, không lẽ phải cặp sà lan để chờ người dân sên vét đổ vào rồi chờ trầm lắng như hút cát ở sông Tiền, sông Hậu?
Mặt khác, nhìn từ tổng quan, hiện khu vực ngân hàng đất phân chia thành 4 ô vối tổng diện tích trên 111.000 m2, việc này rất khó cho vấn đề vận chuyển đất sau khi tận thu và cả vấn đề chuyển đi bán san lấp khi người dân, doanh nghiệp có nhu cầu. “Giao thông trong ngân hàng phải tính lại. Cần có những đường nhỏ, đường gom phân khu nhỏ hơn”, ông Trần Quốc Nam phân tích. Nhưng nếu phải làm thêm đường thì cần thêm kinh phí.
Đầu tháng 5/2020, khi phóng viên đến khu vực ngân hàng đất thì phát hiện phía cầu cảng 100 tấn nằm mặt sông Bào Chấu đã có hiện tượng lún, nứt và tuyến đường nhựa lưu thông xuống cảng cũng loang lổ những vũng nước (ổ gà). Những dấu hiệu này đang cho thấy các hạng mục công trình ngân hàng đất đã thi công cách nay 3 năm đang hư hỏng, xuống cấp. Còn phía các cổng rào vẫn đóng im ỉm, bỏ mặc dây leo bao lượt tươi xanh rồi tàn úa; mặc cho bề mặt rào chắn bằng sắt đang bị ô-xy hoá, gỉ sét hàng ngày.
Theo ước tính của người dân địa phương, cả khu vực hơn 111.000 m2 dùng làm ngân hàng đất đang bỏ hoang nhiều năm nay, nếu tính ra giá cho thuê để nuôi thuỷ sản mỗi năm Nhà nước cũng thất thu khoảng 200 triệu đồng. Bởi khu vực này thuận tiện cả đường bộ lẫn đường thuỷ, và giá hiện hữu thuê 1.000 m2 đất nuôi thuỷ sản là 1,7 triệu đồng/năm.
Phía Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi cũng đề xuất phương án cho thuê ngân hàng đất với giá khởi điểm 1,33 tỷ đồng/năm và cho thuê thời hạn 10-20 năm. Sau khi khấu trừ toàn bộ chi phí theo quy định của Bộ Tài chính trong hoạt động cho thuê tài sản công, mỗi năm phương án này ngân hàng đất sẽ nộp vào ngân sách Nhà nước chưa tròn 200 triệu đồng.
Phóng viên báo Cà Mau sẽ tiếp tục cập nhật những thông tin liên quan cũng như tính khả thi của ngân hàng đất này./.
Phong Phú
Xem thêm bình luận