ĐT: 0939.923988
Thứ bảy, 7-12-24 03:17:48
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Kinh tế tập thể - nhìn thẳng để đi đúng

Báo Cà Mau Kinh tế tập thể (KTTT), mà chủ đạo là hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác (THT), là xu hướng tất yếu trong nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế hiện nay, là thành phần quan trọng góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển nhanh, bền vững... Ðặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, KTTT càng trở nên quan trọng, đây là nhân tố cốt lõi, gắn kết quá trình sản xuất và kinh doanh của nông dân với nhu cầu của thị trường.

Tuy nhiên, các loại hình KTTT trên địa bàn tỉnh hiện vẫn chưa phát huy đúng tiềm năng, thế mạnh vốn có, nhất là lĩnh vực nông nghiệp vẫn chưa thể hiện đầy đủ vai trò, vị trí chủ lực của mình trong xây dựng và phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Do vậy, cần nhìn thẳng khi đánh giá để có hướng đi đúng.

Bài 1: Những HTX mang dáng vóc “gia đình”

Sau 20 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khoá IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT, khu vực KTTT tỉnh Cà Mau đã có những chuyển biến tích cực, xuất hiện ngày một nhiều HTX sản xuất năng động, linh hoạt, hiệu quả. Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể, các HTX, nhất là lĩnh vực nông nghiệp, vẫn còn rất nhỏ về quy mô và yếu cả về chất lượng.

Hầu như ai cũng biết, KTTT là nơi liên kết những người sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ, hợp sức, góp vốn tương trợ lẫn nhau để cùng phát triển. Từ đó, cùng nhau chia sẻ nguồn lực, lợi ích, kinh nghiệm, tạo mối quan hệ hài hoà giữa các thành viên theo hướng liên kết cộng đồng, mở rộng hợp tác giữa thành phần KTTT với các thành phần kinh tế khác. Tuy nhiên, bản chất, giá trị và các nguyên tắc hoạt động này của KTTT thời gian qua vẫn chưa phát huy được khi thực tế đa phần các HTX, THT trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ và chất lượng hoạt động kém.

Nhỏ về quy mô

HTX, nhất là HTX nông nghiệp, là một trong những thành phần kinh tế quan trọng trong khu vực KTTT. Tuy nhiên, một thực tế cần phải nhìn nhận là đa phần các HTX vẫn còn yếu, cả về năng lực quản lý và khả năng tài chính; công nghệ, kỹ thuật và quy mô hoạt động nhỏ. Hoạt động chủ yếu nhờ vốn tự có nhưng vốn cũng rất ít, chủ yếu nằm ở tài sản cố định; năng lực cạnh tranh còn thấp; chưa thu hút được nhiều loại hình sản xuất trong xã hội tham gia. Từ đó, thu nhập kinh tế từ kết quả hoạt động của HTX nông nghiệp đem lại cho các thành viên không cao, tính hợp tác, tương trợ cùng giúp nhau và tham gia phát triển cộng đồng không mạnh; chất lượng quản lý, hiệu quả hoạt động chưa ngang tầm với yêu cầu phát triển.

Kết quả khảo sát mới đây của Tiến sĩ Trần Minh Hải, Phó hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) là minh chứng rõ nhất cho những hạn chế trên. Theo đó, số HTX có thành viên dưới 10 hiện nay là 38,7% (khi mới thành lập có 50% và hiện tại có 38,7%); số HTX có từ 11-30 thành viên khi mới thành lập và hiện tại chiếm khoảng 38,8%; số HTX có trên 50 thành viên hiện tại chỉ khoảng 13,2%.

HTX Thuận Lợi (ấp Lung Trường, xã Phong Lạc, huyện Trần Văn Thời) là một trong những HTX được đánh giá làm ăn hiệu quả. Năm 2017, khi mới thành lập, HTX chỉ có 24 thành viên, nay tăng lên 38 thành viên. Tuy nhiên, theo ông Dương Thành Long (Uỷ viên Hội đồng Quản trị, Giám đốc HTX Thuận Lợi), dù vốn điều lệ tăng, từ 120 triệu đồng lúc ban đầu lên hơn 1 tỷ đồng như hiện nay, nhưng quy mô hoạt động HTX nhỏ, thành viên ít, sức cạnh tranh trên thị trường thấp, chưa tiếp cận được nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng. Từ đó, nguồn lực nội tại đầu tư các mô hình chưa đáp ứng đủ chi phí sản xuất, trong khi nguồn vốn đầu tư của Nhà nước cho HTX lại không có.

Tiến sĩ Trần Minh Hải nhận định: “Phần lớn các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh hoạt động ở khu vực xã và ấp là chính”. Cụ thể, 46,9% HTX có địa bàn hoạt động nhỏ hơn một ấp và 14,2% có quy mô hoạt động trong ấp; 9,9% có quy mô toàn xã. Số HTX có địa bàn hoạt động liên xã chỉ khoảng 14,2%, còn lại là hoạt động ở phạm vi từ 2 xã trở lên trong cùng một huyện. Không HTX nào có phạm vi hoạt động từ 2 huyện trở lên.

HTX đan đát Nguyễn Phích, huyện U Minh, nơi lưu giữ nghề truyền thống nhưng mức độ quy mô vẫn còn nhiều hạn chế.

Trong khi đó, tại một số tỉnh như Bạc Liêu, số thành viên trung bình của một HTX là 50 thành viên, tỉnh Trà Vinh 59 thành viên, An Giang 61 thành viên... tại tỉnh Tiền Giang, số thành viên trung bình của một HTX lên đến 247 thành viên; tỉnh Bến Tre 236 thành viên; tỉnh Ðồng Tháp khoảng 155 thành viên... Tiến sĩ Trần Minh Hải cho biết thêm, số lượng HTX của Cà Mau đứng thứ 3 ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long nhưng lại xếp cuối cùng về số thành viên trung bình của mỗi HTX, trung bình chỉ có 16 thành viên.

Quy mô nhỏ dẫn đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của các HTX hiện nay cũng là vấn đề cần được quan tâm. Mới đây, tại hội nghị về phát triển KTTT tỉnh Cà Mau, diễn ra vào ngày 29/3, đồng chí Nguyễn Tiến Hải, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Ðảng, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HÐND tỉnh, đánh giá, số thành viên trong một HTX hiện nay là quá ít, quá nhỏ, mang tính gia đình nhiều hơn. Tình trạng nhỏ lẻ như hiện nay tạo ra một thực tế tranh mua, tranh bán, chèn ép nhau.

Vóc dáng “gia đình” trong HTX nông nghiệp hiện nay còn được Tiến sĩ Trần Minh Hải chỉ ra ở yếu tố thành viên hội đồng quản trị của các HTX. Ông chỉ rõ, số thành viên hội đồng quản trị của HTX từ 3 thành viên trở xuống chiếm trên 58%; từ 4-7 thành viên chiếm 33%; từ 8 thành viên trở lên rất thấp. Ðặc biệt, nhiều HTX thành viên hội đồng quản trị cũng là thành viên trong gia đình.

Yếu về chất lượng

Tính đến tháng 2/2024, toàn tỉnh có 936 THT, 299 HTX và 2 liên hiệp HTX đăng ký hoạt động ở nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, số lượng HTX không hoạt động là 61 HTX, chiếm hơn 20%. Riêng đối với 179 HTX nông nghiệp được xếp loại trong năm 2022, chỉ có 8% loại tốt, 34% loại khá, 20% trung bình, còn lại là yếu kém. Ngoài ra, số HTX hoạt động hiệu quả theo phương thức gắn với chuỗi giá trị có ứng dụng khoa học công nghệ cao vào sản xuất còn rất ít và chưa bền vững, rất nhiều HTX chưa đủ điều kiện để thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Nhà nước. Nguyên nhân chủ yếu là do bản thân HTX chưa đủ điều kiện về cơ sở vật chất, quản trị.

KTTT là nhân tố quan trọng để tăng tính cạnh tranh của sản phẩm hàng hoá người dân làm ra, tăng hiệu quả kinh tế cho người dân, cho thành viên thông qua việc cùng làm để hoàn thành chuỗi liên kết cùng mua, cùng bán với đa dạng dịch vụ, đông đảo thành viên. Từ đó, HTX có thể là yếu tố chi phối thị trường, từ vật tư đầu vào cho đến đầu ra sản phẩm. Tuy nhiên, thời gian qua HTX trên địa bàn tỉnh chưa thể làm được điều này, bởi không chỉ thành viên ít mà dịch vụ của các HTX cũng khá đơn điệu.

Sự đơn điệu này thể hiện rõ nhất thông qua con số thống kê gần đây của nhóm nghiên cứu do Tiến sĩ Hải tiến hành. Theo đó, có đến 60,7% HTX nông nghiệp của tỉnh chỉ làm 1 dịch vụ, 17,9% HTX làm 2 dịch vụ và chỉ có khoảng 7,2% HTX triển khai cung cấp được từ 5-6 dịch vụ.

HTX lúa tôm Tân Bằng huyện Thới Bình là một trong những đầu mỗi để cung cấp vật tư đầu vào phục vụ xã viên cũng như trong tiêu thụ sản phẩm làm ra.

Ðây cũng là lời lý giải cho thực tế hiện nay, là vật tư đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp cứ ngày một tăng trong khi sản phẩm đầu ra của người dân thì không ổn định, có lúc xuống rất thấp. Và người chịu thiệt không ai khác chính là nông dân, sản xuất vô cùng cực khổ nhưng luôn bị chi phối và thiệt thòi. Câu chuyện đã diễn ra nhiều năm nay.

Ông Châu Trung Trực, Giám đốc HTX Nuôi trồng thuỷ sản Ðoàn Kết (ấp Tân Long, xã Tân Duyệt, huyện Ðầm Dơi) chia sẻ: “Bà con xã viên hiện nay khó khăn từ nhiều phía, dễ thấy nhất là giá vật tư đầu vào tăng cao trong khi giá tôm giảm và không ổn định. Cái khó lớn nhất hiện nay chính là nguồn vốn, thiếu vốn nên phải chấp nhận mua vật tư đầu vào giá cao, từ đó lợi nhuận rất thấp”.

Ðặc biệt, qua quá trình điều tra, khảo sát, Tiến sĩ Hải còn đưa ra con số khiến nhiều người bất ngờ, là có đến 59,7% HTX trên địa bàn tỉnh chưa bao giờ xuất hoá đơn VAT, chỉ có khoảng 24% HTX xuất được hoá đơn VAT khấu trừ (VAT cho doanh nghiệp) và 16,2% thuế VAT trực tiếp.

Không xuất được hoá đơn VAT khiến việc hợp tác giữa HTX và các thành phần kinh tế khác, nhất là doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của chính các HTX và thành viên.

Hiện nay, ngành tôm nuôi đã mở rộng quy mô nhưng diện tích liên kết sản xuất -  tiêu thụ sản phẩm chỉ được khoảng 28.763 ha, chiếm 10,3% diện tích toàn tỉnh; ngành hàng lúa gạo có 44 liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với diện tích 7.135,7 ha, tổng sản lượng liên kết khoảng 32.738 tấn; ngành hàng gỗ có 2 liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với diện tích 128 ha, chiếm 3,1% diện tích khai thác... Về con cua, hiện nay người nuôi cua trên địa bàn tỉnh Cà Mau chủ yếu bán cho thương lái, họ thu gom về giao lại cho các đại lý phân phối, có rất ít hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp với các HTX, người nuôi.

 

Nguyễn Phú - Chí Diện

Bài 2: Thiếu sự trợ lực

 

Tô thắm vườn hoa tử tế - Bài cuối: Thầm lặng việc thiện nguyện

Gương mặt đôn hậu, nụ cười tươi tắn luôn nở trên môi là điều dễ tạo thiện cảm với bất cứ ai khi gặp cô Phạm Thị Ngọc Thảo, giáo viên Trường Tiểu học Phường 6/2, TP Cà Mau. Nhiều năm duy trì “Tủ bánh mì yêu thương”, lặng thầm trao hàng trăm món quà thiết thực tới những hoàn cảnh kém may mắn, cô Thảo cảm nhận được niềm hạnh phúc khi được sẻ chia.

Tô thắm vườn hoa tử tế - Bài 2: Người gieo hạnh phúc

Mỗi ngày trôi qua, trên khắp quê hương Cà Mau xuất hiện nhiều tấm gương bình dị mà cao quý. Ðó là câu chuyện của người phụ nữ vượt qua nỗi đau của bản thân để dìu dắt những người khuyết tật hoà nhập cộng đồng, là câu chuyện của những cựu chiến binh giàu nghĩa cử cao đẹp... Họ thầm lặng đóng góp cho đời, gieo hạt giống yêu thương, điểm tô cho cuộc sống thêm những gam màu tươi sáng.

Tô thắm vườn hoa tử tế

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn thường nói, xã hội ta có rất nhiều những tấm gương người tốt, việc tốt. Họ có mặt khắp nơi, đó là những bông hoa đẹp trong rừng hoa đẹp. Ðiều đó được minh chứng ở Cà Mau, nơi tình đất - tình người bền chặt thuỷ chung, sâu nặng nghĩa tình. Trong hành trình phát triển quê hương, bằng những việc làm trượng nghĩa, người Cà Mau đã tô thắm thêm vườn hoa tử tế, làm lay động bao trái tim và lan toả giá trị sống tốt đẹp.

Cửa Lớn mở tương lai

Những năm 1990 của thế kỷ trước, mỗi dịp nghỉ hè, tôi lại được theo ghe bán hàng bông của ba má, xuôi ngược từ xứ ngọt Trần Văn Thời về đất mặn Ngọc Hiển xa xôi và lạ lẫm.

Đội ngũ hoạt động ở ấp, khóm: Tựa tre, chăm măng - Bài cuối: Bàn về giải pháp

Thực tiễn công tác xây dựng đội ngũ người hoạt động ở ấp, khóm kế cận ở Cà Mau đầy sinh động, với nhiều cách làm hay, kinh nghiệm hữu ích. Bằng việc kết nối, đảm bảo tính kế thừa để phát huy tối đa những ưu điểm, bổ trợ những hạn chế giữa các thế hệ; đội ngũ này vừa ổn định vừa có những điểm sáng đột phá gắn với xu hướng trẻ hoá, chuẩn hoá. Bên cạnh đó, sự phát triển khởi sắc của tỉnh nhà cũng đang tạo ra môi trường tốt để nhiều người trẻ chọn trở về gắn bó lập thân, lập nghiệp.

Đội ngũ hoạt động ở ấp, khóm: Tựa tre, chăm măng - Bài 2: Những tín hiệu tích cực

Năng nổ, nhiệt huyết, nhạy bén và dám nghĩ, dám làm đang là những ghi nhận, đánh giá của các cấp uỷ đảng, chính quyền và Nhân dân khi nói về những người trẻ tuổi hoạt động ở ấp, khóm. Không khí tươi mới với nguồn năng lượng tích cực của đội ngũ trẻ đã thực sự trở thành điểm sáng ở nhiều địa bàn ấp, khóm ở Cà Mau trong hành trình phát triển. Ðó cũng là gợi ý hữu ích để Cà Mau tiếp tục công việc chuẩn hoá, trẻ hoá; tăng cường chất lượng và xây dựng đội ngũ kế thừa đảm đương nhiệm vụ ở khóm, ấp trong bối cảnh hiện nay.

Đội ngũ hoạt động ở ấp, khóm: Tựa tre, chăm măng

Thực tế đã khẳng định vai trò vô cùng quan trọng của đội ngũ người hoạt động không chuyên trách ở ấp, khóm trong việc cụ thể hoá đường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào thực tiễn đời sống. Ðây là cánh tay nối dài của cấp uỷ, chính quyền cơ sở, nơi trực tiếp, sâu sát nhất với Nhân dân. Mọi chuyển động của cấp “cơ sở của cơ sở” sẽ quyết định đến việc thành hay bại của một quyết sách, một chủ trương, một phong trào... gắn với nhiệm vụ chính trị và sự phát triển của từng địa phương.

Tín dụng chính sách - Xây dựng niềm tin, hướng đến phát triển bền vững - Bài cuối: Hướng đến tín dụng "xanh"

Thông qua các khoản vay ưu đãi, nông dân và các hợp tác xã (HTX) có cơ hội mở rộng quy mô sản xuất, áp dụng công nghệ tiên tiến, từ đó xây dựng nền tảng cho các mô hình kinh tế nông nghiệp bền vững. Bên cạnh đó, tín dụng chính sách (TDCS) không chỉ giới hạn trong việc hỗ trợ sản xuất mà còn mở rộng sang các lĩnh vực quan trọng, như bảo vệ môi trường và phát triển tín dụng xanh.

Tín dụng chính sách - Xây dựng niềm tin, hướng đến phát triển bền vững

Tín dụng chính sách xã hội (CSXH) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của các nhóm yếu thế và phát triển kinh tế địa phương. Các chính sách đổi mới đã giúp hàng ngàn người tiếp cận vốn hỗ trợ, vượt qua khó khăn và xây dựng sinh kế bền vững. Bên cạnh đó, các hợp tác xã và mô hình nông nghiệp xanh ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế địa phương. Nỗ lực đổi mới trong quản lý và triển khai tín dụng đã phá vỡ rào cản, mở ra cánh cửa cho một tương lai phát triển toàn diện.

Tín dụng chính sách - Xây dựng niềm tin, hướng đến phát triển bền vững - Bài 2: Xoá rào cản, mở cửa cơ hội

Trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, tín dụng chính sách xã hội (CSXH) không chỉ là công cụ hỗ trợ người dân thoát nghèo mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế địa phương. Các khoản vay ưu đãi đã tạo điều kiện cho hàng ngàn hộ khởi nghiệp, mở rộng sản xuất, cải thiện đời sống và đóng góp vào sự phát triển bền vững. Ðặc biệt, CSXH đã hỗ trợ những nhóm yếu thế và các cá nhân chấp hành xong án phạt tù vượt qua rào cản xã hội, tạo điều kiện cho họ tái hoà nhập cộng đồng và xây dựng cuộc sống mới. Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp tài chính, tín dụng này đã trở thành nền tảng vững chắc để họ từng bước vươn lên, thay đổi cuộc sống.