ĐT: 0939.923988
Thứ sáu, 6-12-24 08:14:46
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

HƯỚNG TỚI KỶ NIỆM 70 NĂM SỰ KIỆN TẬP KẾT RA BẮC (1954-2024)

Lịch sử vọng vang

Báo Cà Mau Hiệp định Giơ-ne-vơ chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Ðông Dương được ký kết (20/7/1954), Cà Mau được chọn là 1 trong 3 khu vực tập kết, chuyển quân của lực lượng cách mạng ở Nam Bộ với thời hạn 200 ngày. Sau 70 năm, với độ lùi của thời gian, sự kiện tập kết ở Cà Mau đã được đánh giá, khẳng định ngày càng toàn diện, thấu đáo về tầm vóc, ý nghĩa, vai trò hết sức đặc biệt trong tiến trình lịch sử cách mạng của địa phương, Nam Bộ và đất nước.

Các nghệ sĩ Ðoàn Cải lương Hương Tràm biểu diễn tại xã Trí Phải, huyện Thới Bình.  Ảnh Hồng Thắm.

Vùng căn cứ địa kháng chiến

Ông Trần Bạch Ðằng, từ năm 1951 là Tổng biên tập Báo Nhân dân miền Nam và gắn bó với Cà Mau, đánh giá: “Cà Mau cùng Tây Nam Sông Hậu là vùng giải phóng ở Nam Bộ trong kháng chiến chống Pháp - vùng giải phóng rộng nhất của Nam Bộ... Riêng phần đất Nam lộ Cái Sắn (Cái Sắn thuộc huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ ngày nay - PV) đến Mũi Cà Mau đã thực sự hình thành một phần của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà”.

Vùng tự do Tây Nam Bộ - Khu 9 thời kháng Pháp, trong đó có Cà Mau, được ông Trần Bạch Ðằng mô tả: “Dồi dào về nhân lực, phì nhiêu về ruộng đất, giao thông đường thuỷ thuận lợi. Ở đây, chế độ dân chủ Nhân dân được thiết lập và là ngọn cờ hiệu triệu cuộc kháng chiến cả Nam Bộ”. Ðây là vùng căn cứ địa đứng chân của Trung ương Cục miền Nam, Uỷ ban Kháng chiến Hành chính Nam Bộ, Mặt trận Liên Việt và các đoàn thể cứu quốc - đầu não lãnh đạo kháng chiến của Nam Bộ. Cùng với đó là tên tuổi của những nhà lãnh đạo cách mạng lẫy lừng của Nam Bộ, của Ðảng, như: Lê Duẩn, Lê Ðức Thọ, Ung Văn Khiêm, Phạm Hùng, Nguyễn Bình...; những nhân sĩ, trí thức, chức sắc tôn giáo tầm cỡ như: Cao Triều Phát, Hoàng Xuân Nhị, Phạm Thiều, Ca Văn Thỉnh, Kha Vạn Cân, Nguyễn Ngọc Hưởng, Trần Hữu Nghiệp...; những nhà báo, nhà văn, văn nghệ sĩ cách mạng hàng đầu: Thiếu Sơn, Dương Tử Giang, Nguyễn Bính, Diệp Minh Châu...

Cà Mau cũng là "khu công binh xưởng, công an xưởng ngày đêm sản xuất vũ khí đánh giặc, trang bị cho quân đội cả Nam Bộ”. Cùng với đó, “Viện Văn hoá kháng chiến, các cơ quan tư tưởng và văn hoá của Ðảng Cộng sản đã xây dựng được một nền văn hoá kháng chiến đủ sức lấn át văn hoá của vùng tạm chiếm, với các tạp chí văn nghệ, đài phát thanh, nhà xuất bản, đoàn văn công và đặc biệt, với báo Nhân dân miền Nam”, ông Trần Bạch Ðằng tự hào.

Ðây cũng là cái nôi để đào tạo, nuôi dưỡng cho nhiều thế hệ hạt giống đỏ và cán bộ của cách mạng từ hệ thống trường học kháng chiến; Trường Ðảng Trường Chinh. Riêng ở Cà Mau, một nét đặc sắc, khá riêng của vùng giải phóng được ông Trần Bạch Ðằng thuật lại: “Một số binh sĩ Âu Phi bỏ quân đội Pháp, sống rải rác ở các xã ven Sông Trẹm, Bảy Háp, Ông Ðốc, kênh Chắc Băng... lao động như dân địa phương, có người vào cơ quan (của cách mạng) làm cần vụ”.

Sắc thái độc đáo của vùng giải phóng ở Cà Mau được ông Trần Bạch Ðằng đúc kết: “Một vùng nông thôn đã chuyển mình trong cách mạng thành một đỉnh cao của Nam Bộ, đỉnh cao về sức chiến đấu và cả về năng lực văn hoá, trí thức”.

“Tấm bùa hộ mạng”

Ðó cũng là bối cảnh tiền đề để trả lời cho câu hỏi: Vì sao Bác Hồ, Trung ương Ðảng, Trung ương Cục miền Nam lựa chọn Cà Mau là 1 trong 3 bến tập kết ở Nam Bộ sau khi Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết. Hơn nữa, Cà Mau có bến Sông Ðốc, “một trong những cảng cá vào loại to nhất nước”, như lời của ông Trần Bạch Ðằng đánh giá. Tất cả những điều ấy đã hội tụ, kết tinh thành sự lựa chọn của lịch sử.

200 ngày tập kết ở Cà Mau, như lời khẳng định hào sảng của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Bí thư Tỉnh uỷ Bạc Liêu (nay là 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu) khi ấy: “Người ta gọi vàm sông Ông Ðốc là thủ đô của Nam Bộ, nhộn nhịp lắm, đông vui lắm”. Trong 200 ngày ngắn ngủi, đồng bào Cà Mau cùng với lực lượng quân dân chính tập kết, thân quyến tiễn đưa, đã sống trong những ngày hội sôi nổi với khí thế chiến thắng và không khí vui tươi, phấn khởi sau 9 năm trường kỳ kháng Pháp.

Nhiệm vụ đặc biệt của Cà Mau là “xây dựng hình mẫu chính quyền cách mạng mới”, tiêu biểu về chính trị, kinh tế, văn hoá của chế độ dân chủ cộng hoà. Trong thời gian này, ta đã cấp trên 12.000 ha đất cho nông dân; xây dựng thêm 20 trường học, trên 75% dân số được xoá mù chữ; người dân được chăm sóc sức khoẻ; các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao nở rộ... Nhân dân được tự do đi lại, mở mang buôn bán, thực sự sống trong những ngày hoà bình, độc lập, tự do, hạnh phúc.

Ðánh giá về những ý nghĩa của sự kiện tập kết 200 ngày ở Cà Mau, Nhà thơ Nguyễn Bá - nhân chứng lịch sử gắn bó sâu nặng với Cà Mau - có những kiến giải lý thú, sâu sắc: “Cấp đất cho nông dân (“lá bùa hộ mạng” của cán bộ ta ở lại miền Nam hoạt động)... Việc làm này khiến bà con nông dân hết lòng theo Ðảng, dốc sức chiến đấu với Mỹ - Diệm phá hoại hiệp định, trường kỳ kháng chiến đến ngày toàn thắng”.

Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn với tầm nhìn chiến lược đã đúc kết về công việc cấp đất cho nông dân vùng tập kết với dự báo sắc bén: “Mảnh đất mà chính quyền cách mạng giao cho hôm nay là lá bùa hộ mệnh cho cách mạng miền Nam sau này”. Vùng tập kết 200 ngày ở Cà Mau đã tập trung xây dựng được lực lượng cách mạng tại chỗ, bồi dưỡng sức dân, củng cố vững chắc hậu phương, chuẩn bị các nguồn lực để phục vụ nhiệm vụ cách mạng lâu dài.

Trước dã tâm và thủ đoạn hung hiểm của kẻ thù mới, cách mạng đã có sự chủ động đề phòng, chuẩn bị với tầm nhìn chiến lược. Ta đã chôn giấu 2 ngàn khẩu súng cùng 6 tấn vũ khí từ Trung ương đưa ngược vào, cùng với nhiều máy móc, phương tiện thông tin cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo kháng chiến. Nhà thơ Nguyễn Bá tâm đắc: “Nhờ vậy, mấy năm sau, ta có súng trang bị cho các đơn vị vũ trang đầu tiên. Những hầm súng của ta như kho báu vật, hết sức cần”.

Bác Hồ, Trung ương Ðảng và Xứ uỷ đã lựa chọn cán bộ ở lại miền Nam tiếp tục lãnh đạo cách mạng trong tình hình mới. Trong đó, Bí thư Xứ uỷ Lê Duẩn dù được thấy đã lên tàu tập kết, song đã bí mật ở lại với Cà Mau, với miền Nam. Căn cứ địa lòng dân của đất và người Cà Mau đã che chở, cưu mang, bảo vệ tuyệt đối an toàn cho các đồng chí cán bộ lãnh đạo cao cấp của cách mạng trong những thời khắc cam go nhất. Cũng tại Cà Mau, đồng chí Lê Duẩn đã khởi thảo những dòng đầu tiên "Ðề cương đường lối cách mạng miền Nam", là tiền đề để Trung ương Ðảng ban hành Nghị quyết 15, xác định rõ con đường tiến lên của cách mạng miền Nam. Cà Mau cũng là một trong những địa phương tái xây dựng lực lượng vũ trang sớm nhất gắn với phong trào Ðồng Khởi.

Chủ trương lựa chọn cán bộ, con em miền Nam tập kết ra Bắc để học tập, đào tạo thể hiện tầm nhìn xa của Bác Hồ, của Ðảng đối với cách mạng miền Nam, với sự nghiệp thống nhất nước nhà và công cuộc kiến thiết, phát triển lâu dài của đất nước. Ở đó, hậu phương lớn miền Bắc đã thể hiện tấm lòng lớn lao với tiền tuyến lớn miền Nam, phát huy cao độ tinh thần đoàn kết dân tộc, để những người con miền Nam đi để trở về giải phóng miền Nam; trở thành những thế hệ cán bộ, trí thức cách mạng có những đóng góp lớn lao, xứng đáng cho quê hương, Tổ quốc.

Sự kiện 200 ngày tập kết ở Cà Mau, theo Nhà thơ Nguyễn Bá, còn là tiền đề, điều kiện “nhân - quả” để Cà Mau tiếp tục tạo ra những kỳ tích lẫy lừng trong kháng chiến chống Mỹ. Trong đó có việc khai mở tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển huyền thoại gắn với người con xứ biển anh hùng của Cà Mau Bông Văn Dĩa. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đường Hồ Chí Minh trên biển đã trở thành huyết mạch chiến lược chi viện sức người, sức của cho toàn chiến trường miền Nam, góp phần đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Và sau sự kiện tập kết ngót 1 thập niên, chiến thắng Ðầm Dơi - Cái Nước - Chà Là (1963) đã tiếp tục khẳng định sức vóc, bản lĩnh, sự trưởng thành của cách mạng Cà Mau. Ðây được tổng kết là 1 trong 7 chiến thắng lớn nhất của miền Nam năm 1963. Ðây cũng là lần đầu tiên, miền Nam cùng thời điểm tiêu diệt được 2 chi khu; riêng trận cứ điểm Chà Là, ta tiêu diệt được nhiều máy bay địch nhất lúc bấy giờ. “Có thể nói, sau khi ta chuyển quân tập kết tại bến sông Ông Ðốc, cho đến chiến thắng Ðầm Dơi - Cái Nước - Chà Là, Ðảng bộ và quân dân Cà Mau - Tây Nam Bộ từ kinh nghiệm đấu tranh của chính bản thân mình đúc kết thành đường lối cách mạng miền Nam”, Nhà thơ Nguyễn Bá đúc kết.

Chiến công tiếp nối chiến công, Cà Mau đúng như dự báo của cố Tổng Bí thư Lê Duẩn trong những ngày tập kết, trở thành và xứng đáng là “tấm bùa hộ mạng” của cách mạng miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ để đi tới ngày toàn thắng. Sự kiện 200 ngày tập kết ở Cà Mau mãi là niềm tự hào của mảnh đất địa đầu cực Nam Tổ quốc với những giá trị lịch sử, cảm hứng thời đại trường tồn cùng năm tháng.

(Tham khảo và dẫn nguồn tư liệu từ các bài viết: "Vàm sông Ông Ðốc những ngày giáp Tết Ất Mùi" - Tác giả Trần Bạch Ðằng; "Những đặc điểm Cà Mau trước, trong và sau khi tập kết" - Tác giả Nguyễn Bá).

 

Phạm Quốc Rin

 

Mạch nguồn giáo dục kháng chiến

Nhìn vào lịch sử cách mạng của vùng đất Cà Mau trong thời đại Hồ Chí Minh, có thể nhận thấy những điều rất đặc biệt về giáo dục trong kháng chiến. Sự nghiệp giáo dục những thế hệ “hạt giống đỏ” cách mạng kế cận luôn là công việc hệ trọng mà Bác Hồ và Ðảng ta luôn đặc biệt quan tâm gắn liền với mục tiêu thiêng liêng của sự nghiệp cách mạng là chiến thắng giặc thù, giành lại hoà bình, thống nhất và xây dựng, phát triển đất nước. Xuyên suốt 2 cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc, Cà Mau trở thành chiếc nôi giáo dục kháng chiến Nam Bộ và đã hoàn thành vẻ vang sứ mệnh được giao phó.

Hẹn một ngày về

Từ nhiều tháng trước, các cựu học sinh miền Nam (HSMN) ở TP Hồ Chí Minh đã háo hức hẹn nhau cùng về Sông Ðốc - Cà Mau, dự Kỷ niệm 70 năm Sự kiện tập kết ra Bắc, dù trong số ấy không phải ai cũng ra đi từ bến Sông Ðốc. Về với Sông Ðốc - Cà Mau, về với sự kiện mà 70 năm trước được xem là mốc khởi nguồn của các trường HSMN trên đất Bắc, với các cựu HSMN, thêm một lần nữa được tắm mình trong ký ức buồn vui của quãng đời tuổi thơ vắng mẹ, thiếu cha đầy khắc khoải nhớ thương, nhưng cũng rất đỗi tự hào.

Tri ân Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt

Ngày 23/11 hằng năm không chỉ là ngày kỷ niệm cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ - mốc son trong lịch sử đấu tranh cách mạng bất khuất của dân tộc Việt Nam, mà còn là ngày sinh của cố Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt.

Một biên khảo sống động về đất Nam Bộ của Nhà văn Phan Trung Nghĩa

Những trang cuối bài này, tôi lược trích bài ký tự thuật về cuộc họp mặt và bữa cơm thân mật của các nhà báo Bạc Liêu - Cà Mau với tên tuổi Phạm Văn Tri, Nguyễn Minh Chánh, Nguyễn Bé..., các tổng biên tập đáng kính của họ vô cùng thân thiết với một thế hệ trẻ làm báo sau chiến tranh...

Một biên khảo sống động về đất Nam Bộ của Nhà văn Phan Trung Nghĩa

Giờ mới trở lại đầu sách (trang 7 của tập biên khảo) - Sự ra đời của thành ngữ "Công tử Bạc Liêu". Phan Trung Nghĩa trích đoạn bài báo "Đây Bạc Liêu” của Tạ Như Khuê, đăng trên tuần báo Thanh Nghị, ra ngày 11/3/1994. Đó là cái nhìn của một nhà báo ở Hà Nội đối với quang cảnh kinh tế - xã hội của Bạc Liêu vào nửa đầu thế kỷ 20. Ông gọi "Bạc Liêu là một đất ăn chơi..."

Một biên khảo sống động về đất Nam Bộ của Nhà văn Phan Trung Nghĩa

Cùng với 1 truyện ký, 2 biên khảo, 4 bút ký... đã xác định được vị trí của Nhà văn Việt Nam đồng bằng Nam Bộ Phan Trung Nghĩa với những tác phẩm độc đáo, như đoàn tàu vũ trụ hồn nhiên bay vào lòng người đáng ghi nhớ nhất.

“Ký ức không phai” - Tư liệu quý về cán bộ, học sinh miền Nam trên đất Bắc

Mấy tháng qua, Ban Liên lạc các trường học sinh miền Nam (HSMN) Vĩnh Phú, 2-6-9 (trường HSMN trên đất Bắc) rốt ráo cùng Nhà Xuất bản Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh hoàn thành các công đoạn để xuất bản quyển sách về đề tài tập kết. Ấn phẩm “Ký ức không phai” ra đời đúng vào dịp tỉnh Cà Mau tổ chức Kỷ niệm 70 năm Sự kiện tập kết ra Bắc. Ðây là món quà ý nghĩa mà các thành viên Ban Liên lạc dành tặng Cà Mau.

Lưu dấu dòng họ Hồng ở U Minh

Ngày 3 tháng 10 âm lịch hằng năm, tại Rạch Chệt, Ấp 3, xã Nguyễn Phích, huyện U Minh, dòng họ Hồng long trọng tổ chức lễ giỗ để tưởng nhớ cụ Hồng Vận Ban, người góp phần quan trọng vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vào thế kỷ XIX.

Hào khí đất xưa...

Những lần về lại Tân Thành (nay là phường Tân Thành và xã Tân Thành, TP Cà Mau) đều mang lại cho chúng tôi những chiều kích mới mẻ trong hiểu biết, suy tư về vùng đất địa linh nhân kiệt, lẫy lừng công đức của tiền nhân.

Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Đinh Thị Mai viếng Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh

Sáng nay (16/11), Đoàn công tác Ban Tuyên giáo Trung ương do Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Đinh Thị Mai làm trưởng đoàn đến viếng, dâng hương tại Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (Khóm 1, Phường 1, TP Cà Mau) và Khu di tích lịch sử cấp tỉnh Bia kỷ niệm Bác Hồ với cây vú sữa miền Nam, tại Ấp 10, xã Trí Phải, huyện Thới Bình.