Bài 1: Tranh chấp mặn - ngọt còn dài
Bài 2: Nuôi tôm thẻ hay tôm sú?
Bài 3: Chất lượng con giống, thuốc thú y thủy sản: Bao giờ mới hết nỗi lo?
Chưa lúc nào chất lượng tôm giống lại đa dạng như hiện nay. “Tiền nào, của nấy”, tôm giống có mặt ở mọi nơi, được tiếp thị tới tận nhà, vừa bán vừa khuyến mãi… Số vụ vi phạm về chất lượng thức ăn, thuốc thú y thủy sản chưa có điểm dừng, trong khi việc chế tài xử phạt quá nhẹ, quy định thiếu chặt chẽ…
Ai quản lý tôm… “cà rem”?
Vụ tôm trên đất trồng lúa bắt đầu vào mùa. Vùng sản xuất tôm - lúa phía Bắc Quốc lộ 1A của tỉnh đang sôi động với thị trường tôm “cà rem”. Sở dĩ người dân quen gọi là tôm “cà rem” bởi vì nó được chở bằng môtô từng thùng, từng bọc đi rao bán dạo giống hệt như bán cà rem. Và giá của nó cũng “bèo” như cà rem vậy. Người bán loại tôm này chẳng biết ở đâu, nhưng trên từng bọc tôm giống đều có nhãn hiệu ghi tên công ty này, cơ sở nọ mà người dân thường quen biết để tạo niềm tin.
 |
| Đoàn kiểm tra liên ngành Bộ NN&PTNT kiểm tra chất lượng thức ăn tại một nhà máy chế biến thức ăn thủy sản trên địa bàn TP. Bạc Liêu. Ảnh: L.D |
Giải thích nguồn gốc của tôm “cà rem”, ông Dương Văn Hùng, Giám đốc Công ty tôm giống Dương Hùng (huyện Đông Hải), cho rằng: “Trong lĩnh vực tôm giống có rất nhiều công ty “ma”. Gọi là công ty tôm giống nhưng không hề sản xuất giống và cũng chẳng ai biết trụ sở công ty ở đâu. Mục đích của họ chủ yếu là đi thu mua tôm giống khắp nơi, sau đó đóng thùng với nhiều thương hiệu khác nhau để bán cho nông dân. Thậm chí, để tạo niềm tin cho nông dân, các “công ty” này còn nhái thương hiệu của công ty giống có uy tín”.
Ở vùng Bắc Quốc lộ 1A, do nuôi tôm thiên nhiên hoặc nuôi quảng canh cải tiến (cho ăn giặm) nên ít ai có nhu cầu sử dụng sản lượng tôm giống lớn (từ hàng trăm ngàn cho tới cả triệu con post). Do đó, ít có người nuôi nào chịu khó đi xa tìm cơ sở lớn hoặc tìm những doanh nghiệp có thương hiệu để mua tôm giống chất lượng. Bởi vậy mà tôm “cà rem” mới có cơ hội tồn tại.
Được biết, phần lớn tôm giống nhập tỉnh hiện nay đều “né” kiểm dịch nên khó kiểm soát chất lượng. Trong khi tôm giống nhập tỉnh không trình trạm để kiểm dịch thì không có chế tài xử lý. Song, công bằng mà nói cũng không thể đổ hết trách nhiệm cho các cơ quan quản lý, bởi chính người dân cũng “thích” mua giống tôm trôi nổi. Việc làm này vô hình trung tiếp tay cho những “công ty ma” đưa tôm giống kém chất lượng đến với ao đầm của mình. Trước thực trạng này, dịch bệnh hoành hành trên tôm có lẽ còn lâu mới kiểm soát nổi.
Đổ thừa kém hiểu biết để bán hàng giả…
Mới đây, khi được theo Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh đi kiểm tra vấn đề quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh thức ăn, thuốc thú y thủy sản, chúng tôi mới thấy quá nhiều sai phạm ở các đại lý, cửa hàng. Báo cáo của các cơ quan chức năng cho thấy, kiểm tra càng nhiều, phát hiện sai phạm càng lớn. Đáng báo động hơn, số vụ vi phạm năm sau luôn cao hơn năm trước. Tổng số tiền phạt ở mỗi đơn vị chức năng (cảnh sát kinh tế, quản lý thị trường, thanh tra chuyên ngành, lực lượng kiểm tra chuyên ngành…) có năm lên tới hàng tỷ đồng.
Các biểu hiện điển hình nhất là tình trạng kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, làm giả nhãn hiệu các doanh nghiệp có uy tín… Theo Sở Công thương, phần lớn các sản phẩm trên không sản xuất ở Bạc Liêu nhưng được phân phối về Bạc Liêu thông qua doanh nghiệp trung gian hoặc tiếp thị giao hàng tận nơi. Do lợi nhuận quá hấp dẫn, do thiếu hiểu biết của người dân trong việc nhận ra hàng giả - hàng thật, nên họ (hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp) cứ thế mà làm, bất chấp pháp luật.
Mặc dù ai cũng lên án việc làm ăn phi pháp này, nhưng năm nào cũng thế, hầu hết cơ quan chức năng đều có sự đánh giá trùng hợp. Đó là do nhiều chủ cơ sở, đại lý kém hiểu biết, ý thức chưa cao; do ở địa bàn nông thôn, không nắm rõ quy định pháp luật… nên mới xảy ra vi phạm này(?!). Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ rằng, đó là một sự ngụy biện đã được thừa nhận. Vì vậy, thời gian qua, rất ít ai bị đưa ra khởi tố trước pháp luật hoặc bị xử phạt ở mức nặng nhất nhằm giáo dục, răn đe.
Xử lý chưa đủ mạnh
Ai cũng hiểu rằng, tôm giống có vai trò rất quan trọng trong nghề nuôi tôm, nhưng đến nay, công tác quản lý vẫn còn quá nhiều rối rắm. Nghề nuôi thủy sản đã có hàng chục năm nay, nhưng Bộ NN&PTNT vẫn chưa có thông tư về quản lý giống thủy sản. Công tác quản lý sản xuất, chất lượng, vận chuyển… tôm giống từ trước đến nay hầu hết dựa vào văn bản mang tính “chữa cháy”. Nhiều kẽ hở trong quản lý dẫn tới tôm giống có hàng chục kiểu chất lượng khác nhau.
Theo thống kê của Sở NN&PTNT, ở Bạc Liêu có 394 cơ sở sản xuất và ương tôm giống để bán. Tuy nhiên, số cơ sở đầu tư mạnh về quy mô, đi đầu trong ứng dụng công nghệ hiện đại, sử dụng nguồn tôm bố mẹ sạch bệnh để tạo giống chất lượng cao chỉ chiếm 20%. Còn lại 80% được xếp vào dạng công nghệ “bèo”, nên con giống cũng “bèo” theo.
Tại hội nghị cấp khu vực bàn về quản lý chất lượng tôm giống vừa diễn ra tại Bạc Liêu, ông Phạm Hoàng Giang, Chi cục trưởng Chi cục Nuôi trồng thủy sản tỉnh, khẳng định: “Do quy định thiếu chặt chẽ nên việc tiêu hủy tôm giống và tôm bố mẹ bị bệnh trên địa bàn tỉnh rất hạn chế. Điều này gây thiệt hại lớn cho người nuôi tôm cũng như gây tổn thất kinh tế đối với công ty tôm giống làm ăn chân chính”.
Bên cạnh tôm giống, chưa có một quy định nào cho phép kiểm dịch tôm sú bố mẹ tại các trại sản xuất giống. Trong khi tôm bố mẹ (cả tôm sú và thẻ chân trắng) - nguồn lây bệnh chính cho tôm giống - lại được nhập từ nhiều nguồn khác nhau (có cả trong nước và nhập khẩu). Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) cũng thừa nhận: “Tôm chân trắng bố mẹ hiện nay nhập khẩu 100% từ nhiều nơi trên thế giới, chất lượng có lô tốt lô xấu. Không ai biết được nguồn gốc từ dòng tôm nào. Cũng không ai biết có phải là tôm giống nguồn gốc Hawaii (Mỹ) hay tôm vớt từ đầm nuôi của họ. Chỉ khi người nuôi phản ánh thì mới biết chất lượng thật của tôm bố mẹ”. Theo cơ quan này, một trong những nguyên nhân làm tôm bị hoại tử gan tụy là do một số dòng tôm được chọn giống theo hướng tăng khả năng sinh trưởng, giảm khả năng thích ứng, nên khi bị sốc môi trường hoặc có tác nhân gây bệnh sẽ chết hàng loạt.
Đối với lĩnh vực kinh doanh thức ăn, thuốc thú y thủy sản, theo ông Võ Thanh Hải, Chánh Thanh tra Sở NN&PTNT: “Quy định hiện hành chỉ phạt nặng nhất vi phạm về chất lượng lên tới 35 triệu đồng/lần vi phạm. Do mức xử phạt quá thấp nên doanh nghiệp sẵn sàng đóng phạt và cũng sẵn sàng tiếp tục vi phạm bởi lợi nhuận từ việc buôn bán hàng giả… quá cao. Tuy nhiên, ông Hải cũng cho rằng, tới đây, khi phát hiện vi phạm, Sở NN&PTNT sẽ cho công bố trên các phương tiện truyền thông đại chúng danh tính của các doanh nghiệp vi phạm để khách hàng tự tẩy chay sản phẩm của họ”.
HỮU DUYÊN
Bài cuối: Ngành Nông nghiệp và người nuôi tôm nói gì?
Xem thêm bình luận