Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (Chương trình) mở ra nhiều cơ hội mới, nâng cao chất lượng dạy và học, kéo gần khoảng cách giáo dục nông thôn và thành thị. Tuy nhiên, khi áp dụng Chương trình và thực hiện Thông tư số 20/2023/TT-BGDÐT (Thông tư 20) của Bộ Giáo dục và Ðào tạo (GD&ÐT), nhiều trường vẫn còn loay hoay tìm giải pháp thực hiện.
Phát sinh vướng mắc
Ông Nguyễn Minh Phụng, Trưởng phòng GD&ÐT huyện Cái Nước, cho biết, trên địa bàn huyện Cái Nước, dân cư sống không tập trung, các trường học có nhiều điểm lẻ, nếu tính bình quân học sinh/lớp rất cao so với tình hình thực tế tại địa phương (huyện Cái Nước có 9/11 xã, thị trấn thuộc vùng 3), nếu xác định học sinh theo vùng thì số lớp giảm, phải tính đến việc bố trí học lớp ghép, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
Chưa kể, nếu sĩ số học sinh/lớp như quy định tại Thông tư 20 thì giáo viên không thể thực hiện dạy học phân hoá đối tượng học sinh (theo dõi hỗ trợ cho học yếu kém, phát triển học sinh có năng khiếu...), đồng thời không thể hướng dẫn học sinh hoàn thành nhiệm vụ học tập ngay tại lớp học (theo quy định tại Chương trình, học sinh phải hoàn thành nhiệm vụ ngay tại lớp học).
Ông Phụng chỉ ra rằng, nếu bố trí chia đều học sinh/lớp thì số học sinh thừa ra sẽ rất khó sắp xếp. Ví dụ: tổng số học sinh 1 trường hoặc 1 điểm trường khoảng 100-102 em ở vùng 3 (bao gồm 5 khối lớp cấp tiểu học) theo Thông tư 20 chỉ bố trí được 2 lớp (dư 30-32 em), nhưng trong thực tế là phải xếp 5 lớp do số học sinh này ở cả 5 khối.
Kiên cố hoá trường lớp nhiều năm qua nên khi áp dụng số lượng học sinh/lớp theo quy định gây ra nhiều khó khăn. (Trong ảnh: Trường TH Ðông Thới 1, xã Ðông Thới, huyện Cái Nước).
Một số trường và một số điểm trường lẻ, khối có số học sinh chưa đủ 1 lớp theo quy định, nhưng thực tế phải xếp 1 lớp. Nếu xếp thêm vào thì các lớp vượt quá số học sinh sẽ khó khăn trong việc tổ chức dạy học, quản lý và theo dõi việc học tập của học sinh, đồng thời không đúng với quy định về số học sinh/lớp tại Ðiều lệ trường học.
“Ðối với những trường THCS với quy mô nhỏ (trường dưới 10 lớp) thì tỷ lệ 1,9 giáo viên/lớp sẽ không đủ số giáo viên dạy các môn theo quy định. Hầu hết các phòng học được xây dựng theo nhiều dự án (trong đó có dự án kiên cố hoá trường lớp năm 2012 trở về trước) có diện tích nhỏ, chỉ đảm bảo chỗ ngồi cho học sinh cấp tiểu học tối đa 30 học sinh, cấp THCS tối đa 42 học sinh; trong khi đó, Thông tư 20 quy định 45 học sinh/lớp cấp THCS nên không đủ chỗ ngồi, ảnh hưởng đến việc vận dụng các kỹ thuật dạy học của giáo viên trong việc bố trí hoạt động nhóm và các yêu cầu cần thiết khác đối với học sinh”, ông Nguyễn Minh Phụng cho biết thêm.
“Khi thực hiện đề án vị trí việc làm, huyện Cái Nước thừa 134 giáo viên, thiếu 182 vị trí nhân viên của các trường tiểu học và THCS, 38 giáo viên, nhân viên bậc học mầm non; sắp xếp 68 giáo viên kiêm nhiệm, bổ sung 19 nhân viên quản lý, 24 giáo viên có nguyện vọng làm nhân viên, 23 giáo viên chờ tinh giản biên chế năm 2024. Tuy nhiên, qua thực hiện, có nhiều vấn đề mà hiện tại huyện Cái Nước đang vướng phải”, ông Nguyễn Minh Phụng lý giải.
Linh hoạt tạo cơ chế thông thoáng để giáo viên, nhân viên an tâm cống hiến vì sự nghiệp giáo dục. (Ảnh chụp tại Trường Tiểu học 2 Phong Ðiền, huyện Trần Văn Thời).
Thừa, thiếu giáo viên cục bộ
Câu chuyện đổi mới, nâng cấp cơ sở vật chất tại các trường học trên địa bàn tỉnh Cà Mau là vấn đề được quan tâm. Tuy nhiên, với những điều kiện khó khăn từ khách quan đến chủ quan, nhiều trường học muốn đổi mới nhưng lại lực bất tòng tâm, khiến cho Chương trình chưa thể áp dụng toàn diện như kỳ vọng.
Trường THCS Phú Hưng, xã Phú Hưng, huyện Cái Nước, hiện có 2 cấp học. Do di dời tạm thời nên ngôi trường này cho Trường Mầm non Hoa Sen mượn nhiều phòng học và phòng dành cho giáo viên. Cơ sở vật chất khó khăn nên việc áp dụng theo đúng Thông tư 20 gặp nhiều bất cập.
Thầy Ðỗ Hoàng Hồ Liệp Hải, Hiệu trưởng Trường THCS Phú Hưng, bộc bạch: “Trường đã được công nhận đạt chuẩn quốc gia vào năm 2013. Ðến năm học 2024 tiếp tục công nhận lại lần 3 nhưng đã bị hụt chuẩn về điều kiện cơ sở vật chất. Hiện tại, diện tích bình quân mỗi phòng học 35,2 m2, chia đều cho 21 lớp, với tổng số học sinh là 865. Theo Thông tư 20, nhà trường chưa bố trí đúng, vì chia bình quân mỗi lớp chỉ có 41,2 học sinh”.
Trên thực tế, khi quan sát từng lớp học tại ngôi trường này, số lượng bàn ghế không vượt quá 20 bàn/lớp, nhưng hầu hết các lớp phải kê bàn đến sát bục giảng. Diện tích phòng nhỏ hẹp, thầy và trò đều phải kê bàn chật kín lối đi, do đó, khó có thể áp dụng các bài giảng theo Chương trình.
Tại Trường Tiểu học Ðông Thới 1, xã Ðông Thới, huyện Cái Nước, nhà trường đã được xây dựng kiên cố hoá từ năm 2008 và đã trải qua 3 lần sửa chữa. Tuy nhiên, không thể cơi nới phòng học, diện tích bình quân hiện tại khoảng 35,2 m2. Toàn trường hiện có 12 phòng học điểm chính và 4 phòng học tại 1 điểm lẻ, 3 phòng chức năng; số học sinh năm học này là 234 em; 26 giáo viên, nhân viên.
“Trên thực tế, khi áp dụng Thông tư 20, chúng tôi chưa thể tổ chức dạy và học theo Chương trình”, thầy Nguyễn Văn Nhớ, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Ðông Thới 1, trần tình.
“Trước những khó khăn đó, Phòng GD&ÐT huyện Cái Nước tham mưu UBND huyện đề xuất cấp thẩm quyền quy định rõ hơn những trường hợp giáo viên dư theo định mức chuyển sang nhận vị trí nhân viên hoặc vẫn thực hiện nhiệm vụ giáo viên nhưng kiêm nhiệm nhân viên. Cho phép ngành giáo dục có thêm thời gian xây dựng lộ trình, từng bước khắc phục cơ bản các khó khăn để thực hiện Thông tư 20 đạt kết quả. Bậc THCS, lớp có trên 50 học sinh/lớp tách ra thành 2 lớp, bậc tiểu học trên 40 học sinh/lớp tách ra thành 2 lớp. Ðiều chỉnh tỷ lệ học sinh/lớp cho phù hợp thực tế tại địa phương”, ông Nguyễn Minh Phụng đề xuất.
Dù là xét theo vùng 1 hay vùng 3, đều vướng phải những bất cập khi sắp xếp học sinh/lớp theo Thông tư 20, đồng nghĩa với việc khó phân bổ giáo viên. Ðặc thù Cà Mau là vùng sông nước, nhiều huyện địa bàn rộng, dân cư không tập trung, nhiều điểm lẻ không thể xoá, ghép.
Nhiều đơn vị trường học vẫn phải duy trì điểm lẻ để học sinh thuận lợi đến trường.
Huyện Trần Văn Thời có 82 trường học với 30.111 học sinh (trong đó có 2 trường tư thục). Mạng lưới trường, lớp được bố trí đều khắp các địa bàn nên đã đáp ứng tốt nhu cầu học tập của các em; tỷ lệ huy động học sinh đến trường hằng năm đạt kế hoạch đề ra.
Tuy nhiên, sau khi triển khai thực hiện Thông tư 20 đối với các nhà trường thuộc vùng 1 sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn. Bà Phan Kim Bía, Phó chủ tịch UBND huyện Trần Văn Thời, chia sẻ: “Số lớp tăng dẫn đến việc thiếu giáo viên, phòng học, phòng làm việc, phòng chức năng. Cơ sở vật chất một số trường xuống cấp, hư hỏng, cần được khắc phục. Một số điểm trường mầm non gửi các trường tiểu học còn khó khăn về trang thiết bị dạy và học. Một số bàn ghế, đồ dùng dạy học được trang bị nhiều năm hư hỏng cần có sự thay thế để đảm bảo tốt cho việc dạy và học theo lộ trình đổi mới giáo dục.
Một số trường vùng 3 cấp tiểu học không bố trí đủ 35 học sinh/lớp, cấp THCS 45 học sinh/lớp, phòng học chỉ có 36 m2, 42 m2, 48 m2, khó khăn cho việc quản lý, giảng dạy của giáo viên. Về biên chế giáo viên, toàn huyện còn thiếu 197 người (mầm non 22, tiểu học 124, THCS 51).
Những giải pháp tạm thời
Trên cơ sở kết quả rà soát, sắp xếp về trường, lớp, học sinh, đội ngũ giáo viên chuẩn bị năm học 2024-2025 và đề xuất, kiến nghị của UBND các huyện, TP Cà Mau, Sở GD&ÐT báo cáo UBND tỉnh xem xét việc bố trí số học sinh/lớp tại các cơ sở giáo dục thuộc trường hợp đặc biệt mà phải bố trí số lượng học sinh/lớp thấp hơn hoặc cao hơn so với số học sinh/lớp theo vùng (quy định Thông tư 20).
Ngành giáo dục hiện đang tiếp tục đề xuất các giải pháp để đảm bảo chất lượng giảng dạy năm học 2024-2025. Theo đó, triển khai thực hiện Kế hoạch số 178/KH-UBND ngày 12/8/2024 của UBND tỉnh về việc sắp xếp trường, lớp học, đội ngũ giáo viên phục vụ năm học 2024-2025; theo đó, các địa phương đã chủ động xây dựng phương án sắp xếp phù hợp với từng đối tượng.
Ông Lê Hoàng Dự, Phó giám đốc Sở GD&ÐT Cà Mau, chia sẻ: “Giải pháp của ngành là điều chuyển giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu (ưu tiên theo thứ tự cùng cấp học, môn học, cùng xã, cùng huyện...). Những giáo viên còn độ tuổi công tác, có năng lực và nguyện vọng phù hợp với nhu cầu thì đề xuất đào tạo văn bằng 2; bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để đủ điều kiện dạy các môn học còn thiếu, môn học tích hợp hoặc phân công kiêm nhiệm theo quy định. Ðồng thời quan tâm, ưu tiên bố trí đủ cơ sở vật chất ở cấp tiểu học để dạy 2 buổi/ngày”.
Theo đó, những giáo viên do sức khoẻ, độ tuổi, có nguyện vọng hoặc do nguyên nhân khác không đảm bảo yêu cầu giảng dạy thì xem xét điều chuyển vị trí khác phù hợp từ giáo viên sang nhân viên trường học (thiết bị, thí nghiệm, thư viện, giáo vụ...) hoặc xem xét nguyện vọng giải quyết chế độ, chính sách theo đúng quy định. Sở GD&ÐT tham mưu đề xuất UBND tỉnh trường hợp bố trí số lượng học sinh/lớp thấp hơn hoặc cao hơn so với số lượng bình quân theo quy định tại khoản 4, Ðiều 3, Thông tư 20 (hiện tại đang chờ ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh)./.
Hằng My
Xem thêm bình luận