(CMO) Năm 2010, UBND tỉnh Cà Mau ban hành Quyết định số 242/QĐ-UBND về việc phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển nuôi thuỷ hải sản trên biển và hải đảo tỉnh Cà Mau đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020. Theo đó, loài thuỷ hải sản nuôi chủ yếu là hàu, nghêu, sò huyết, nghêu lụa và cá lồng bè. Tổng diện tích vùng nuôi ước khoảng 22.700 ha vào năm 2015 và đạt 26.000 ha vào năm 2020. Tuy nhiên, đã qua nhiều vùng nuôi trên địa bàn tỉnh chưa được quy hoạch cụ thể, chi tiết và đầu tư bền vững, nhất là vùng nuôi thuỷ hải sản ven bờ.
Bài 1: Dự án hỗ trợ sinh kế vắng bóng... "hộ nghèo"
Để giúp người dân địa phương có cơ hội thoát nghèo, đồng thời đảm bảo việc khai thác các vùng, bãi nhuyễn thể tự nhiên mang tính hiệu quả, bền vững. Năm 2013, Hợp tác xã (HTX) nuôi nghêu Đất Mũi được thành lập, sau đó phương án nuôi sò huyết thực nghiệm khu vực bãi bồi Mũi Cà Mau thuộc khu vực bãi bồi Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau cũng được phê duyệt.
Thế nhưng, sau một thời gian đi vào hoạt động, những mục đích phát triển, bảo tồn gắn với an sinh xã hội từ ban đầu không thành hiện thực. Ngược lại, các đơn vị chủ quản vùng nuôi đã "chia năm, xẻ bảy" diện tích. HTX nuôi nghêu thì đìu hiu, manh mún. Vùng nuôi thực nghiệm sò huyết nhìn lại toàn những đại gia làm chủ, trong khi, vùng này còn lắm hộ dân nghèo mà địa phương phải đau đầu giải bài toán an cư, lạc nghiệp.
Chuyện "dở cười" tại HTX nuôi nghêu Đất Mũi
Tại khu vực HTX nuôi nghêu thuộc xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển tồn tại thực trạng "dở khóc dở cười", bởi từ khi thành lập HTX nuôi nghêu Đất Mũi (năm 2013), những ẩn khuất về “xã viên” của HTX gây ra nhiều bất bình dẫn đến nhiều cá nhân vì quá khích phải chấp hành án của pháp luật.
Báo cáo số 32/BC-UBND ngày 7/2/2018 của UBND xã Đất Mũi cho thấy, từ trước đến thời điểm hiện tại, HTX nuôi nghêu đã và đang hợp tác khai thác cùng với 14 hộ khác trong phần diện tích được giao 87,2 ha. Riêng phần diện tích nuôi thuộc HTX triển khai chỉ vỏn vẹn 8 ha từ tháng 10/2015 đến tháng 6/2017. Còn lại 14 hộ khác tham gia thả nuôi, mỗi hộ có phần riêng, hộ ít nhất cũng được 3,6 ha, hộ nhiều nhất 7,2 ha, cùng thời gian thu hoạch vào tháng 7/2017.
 |
| Bãi nghêu hoang tàn sau khi HTX Nuôi nghêu Đất Mũi giao lại phần đất cho Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau quản lý. (Ảnh chụp tại khu vực rẫy Trương Phi). Ảnh: PHONG PHÚ |
Với hình thức hoạt động như trên, HTX nuôi nghêu Đất Mũi suốt thời gian dài núp bóng của mô hình kinh tế tập thể để hợp thức hoá cho một số cá nhân. Trong khi dân sinh khu vực bãi nghêu từ xưa lại phải ngày ngày còng lưng làm thuê cho những “xã viên HTX” đầy nghi vấn này.
Tháng 2/2018, trong khi chờ xử lý việc giao đất cho HTX nuôi nghêu thì các hộ “xã viên” nuôi nghêu tại HTX trước đây tiếp tục thả giống cho vụ mùa mới. Nắm được tình hình, UBND xã Đất Mũi đã báo cáo UBND huyện Ngọc Hiển có phương án xử lý. UBND huyện có công văn hoả tốc yêu cầu dừng ngay việc thả nghêu giống.
Song, khi công văn được triển khai thì “Đã có 41 tấn nghêu giống được thả nuôi với số tiền trên 2,4 tỷ đồng”, ông Võ Công Trường, Chủ tịch UBND xã Đất Mũi, thông tin.
Vấn đề này UBND huyện Ngọc Hiển đã chỉ đạo HTX nuôi nghêu Đất Mũi và UBND xã Đất Mũi thông báo các hộ dân và cá nhân khác phải dừng ngay việc thả nuôi, khai thác mùa vụ nghêu mới năm 2018 này.
Bởi thực tế, khi bắt tay vào khai thác bãi nghêu theo hình thức HTX thì người dân nghèo Đất Mũi không ai được hưởng lợi ngoài việc cất công làm thuê cho những "tiểu chủ nhân" của HTX Đất Mũi như danh sách hộ nuôi hiện hữu tại Báo cáo số 32/BC-UBND ngày 7/2/2018 của UBND xã Đất Mũi.
Nhiều sai sót ở khu thực nghiệm
Đầu năm 2016, thực hiện phương án được duyệt, Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau đã tiến hành khai thác vùng nuôi tại khu vực thực nghiệm trên vùng bãi bồi giáp với cửa sông Bảy Háp. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai đề án, vườn đã tự ý hợp đồng với 14 tổ chức, cá nhân mà vườn tự gọi là các “đối tác”. Thế nhưng, lần dò thông tin về các “đối tác” này là những hộ có khả năng, có vốn và có cả “đối tác” thực nghiệm là 2 doanh nghiệp. Đặc biệt, không có sự hiện diện của các hộ dân nghèo, gia đình chính sách ở các địa phương.
Theo phương án được UBND tỉnh phê duyệt, khu vực thực nghiệm thuộc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau có tổng diện tích khoảng 400 ha. Trong đó, khu vực nuôi thương phẩm khoảng 280 ha, 80 ha ươm sò huyết giống, còn lại 40 ha nuôi sò bố mẹ để bảo tồn nguồn gen. Mục đích chính trong phương án đã được UBND tỉnh phê duyệt khá rõ ràng là nhằm tạo thêm nguồn sò giống tự nhiên cung cấp cho người dân địa phương, tạo sinh kế cho cộng đồng dân nghèo sinh sống ven khu vực bãi bồi.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, từ năm 2016-2017 đơn vị không thực hiện theo đúng phương án này. Không chỉ vậy, còn để xảy ra nhiều sai sót. Vườn quốc gia Mũi Cà Mau không quy hoạch chi tiết cho từng phân khu như: khu nuôi sò thương phẩm, ươm sò huyết giống, nuôi sò bố mẹ mà chỉ triển khai cho nuôi 170 ha sò huyết thương phẩm trong khi chưa xây dựng các phương án trong khu vực được giao để trình chủ đầu tư phê duyệt. Đặc biệt, từ khi triển khai đến nay chưa giải quyết tốt sinh kế cho dân nghèo ven biển tại địa phương.
Một tình tiết dở khóc dở cười ở khu thực nghiệm nuôi sò huyết ngoài việc “trắng” hộ nghèo tham gia khai thác còn có cả những nghi vấn chuyên môn “thực nghiệm” đi sau... thực hiện.
Khi phóng viên Báo Cà Mau đặt vấn đề về năng suất nuôi sò huyết vùng thực nghiệm thì ông Lý Hoàng Thao, Phó giám đốc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, cho biết: “Chúng tôi chưa nắm được báo cáo chính xác về năng suất thu hoạch của các “đối tác” và phía doanh nghiệp tham gia nuôi”.
Mọi chuyện đã xoay theo chiều ngược lại, mục đích sinh kế cho dân nghèo bị lãng quên và bỏ mặc. Trong khi đó, việc nuôi sò huyết đã phát triển và chứng minh hiệu quả từ trước khi tiến hành thực nghiệm trên 3 năm, nhưng vườn vẫn muốn... thử nghiệm.
Có sai thì phải chấn chỉnh, sửa chữa. Song, từ khi phát hiện sai sót đến nay đã nhiều tháng trôi qua việc khắc phục, sửa chữa vẫn là đề án đang tiếp tục trình Sở NN&PTNT, UBND tỉnh xem xét, điều chỉnh./.
Bài 2: "Thất thủ" trước tình trạng bao ví đầm Thị Tường
Điều tra Phong Phú - Nguyễn Phú
| Ngày 7/6/2016, UBND tỉnh Cà Mau ban hành Công văn số 3660/UBND-NN do Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lâm Văn Bi ký, chỉ đạo Sở NN&PTNT, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND các huyện Phú Tân, Cái Nước, Trần Văn Thời truyền đạt ý kiến của Chủ tịch UBND tỉnh về việc xử lý các hộ nuôi thuỷ sản trên khu vực đầm Thị Tường. Đến ngày 23/8/2016, Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử ký Công văn số 5696/UBND-NNTN, tiếp tục truyền đạt ý kiến nhắc nhở của Chủ tịch UBND tỉnh sau khi xem xét các báo cáo của địa phương liên quan đến các hộ nuôi sò huyết khu vực đầm Thị Tường. Đến ngày 11/9/2017, một lần nữa Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử ký Công văn số 7116/UBND-NNTN yêu cầu các địa phương thực hiện ý kiến chỉ đạo và lập lại trật tự nuôi sò huyết ở đầm Thị Tường. Nhưng đến quý 1/2018, việc bao ví, nuôi sò huyết vẫn thản nhiên thực hiện trên mặt đầm như chưa có sự tác động nào. |
Xem thêm bình luận