ĐT: 0939.923988
Thứ năm, 21-11-24 15:33:03
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

HƯỚNG TỚI KỶ NIỆM 70 NĂM SỰ KIỆN TẬP KẾT RA BẮC (1954-2024)

Công tác chuẩn bị của Trung ương cho cuộc tập kết (*)

Báo Cà Mau Tháng 9/1954, Tổng Quân uỷ ra Chỉ thị số 123/CT-4 về việc đón tiếp cán bộ, đồng bào miền Nam tập kết ra miền Bắc, quân tình nguyện Việt Nam ở Lào về nước. Chỉ thị nêu rõ: “Việc bộ đội, cán bộ và đồng bào miền Nam ra Bắc cũng nhằm để thi hành đúng hiệp định đình chiến, đồng thời cũng để xây dụng lực lượng vũ trang hùng mạnh, làm hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh chính trị, củng cố hoà bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập, dân chủ trong toàn quốc. Vì vậy, việc đón tiếp bộ đội, cán bộ và đồng bào miền Nam ra miền Bắc tập kết có một ý nghĩa chính trị rất lớn”.

Tổng Bí thư Lê Duẩn gặp các anh hùng, chiến sĩ miền Nam tại Ðồ Sơn, Hải Phòng, năm 1973. Trong số này, nhiều người là HSMN. Ảnh tư liêu

Tổng Bí thư Lê Duẩn gặp các anh hùng, chiến sĩ miền Nam tại Ðồ Sơn, Hải Phòng, năm 1973. Trong số này, nhiều người là HSMN. Ảnh tư liệu

Với chiến thắng Ðiện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, quân và dân ta đã buộc Chính phủ Pháp phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam, Lào, Campuchia. Theo quy định của hiệp định, hai bên có thời gian 300 ngày (22/7/1954-17/5/1955) để chuyển quân tập kết ra Bắc, vào Nam (lấy ranh giới là vĩ tuyến 17); tiến hành trao trả tù binh, giải quyết các vấn đề sau chiến tranh.

Thực hiện quy định về chuyển quân tập kết ra Bắc, ngày 31/8/1954, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Ðảng Lao động Việt Nam ban hành chỉ thị “Về việc đón tiếp bộ đội, thương binh, một số cán bộ và đồng bào miền Nam ra Bắc”. Chỉ thị nêu rõ, đây là việc “cần phải làm thật chu đáo và có kết quả thật tốt”, bởi “việc đón tiếp, phân phối công tác, tìm nơi tạm ở và công ăn việc làm là rất trọng yếu, có ảnh hưởng và tác dụng chính trị rất lớn, không những đối với tinh thần, tư tưởng của những người ra ngoài này mà còn có ảnh hưởng rất lớn đối với tinh thần đồng bào miền Nam ở trong kia".

Các địa điểm được chọn đón đồng bào, chiến sĩ tập kết hết sức khẩn trương làm công tác chuẩn bị. Liên khu uỷ và Bộ Tư lệnh Liên khu IV tổ chức chỉ đạo các tỉnh lập “Phòng miền Nam”, đảm nhận công tác đón tiếp, sắp xếp cho đồng bào, chiến sĩ tập kết.

Ở các địa điểm chính như Sầm Sơn, Cửa Hội, các bộ phận quân nhu, vận tải luôn thường trực, phối hợp với lực lượng của Bộ Tổng Tư lệnh sẵn sàng làm công tác đón tiếp một cách chu đáo nhất. Sau 9 năm kháng chiến gian khổ, cơ sở vật chất bị tàn phá nặng nề, đời sống Nhân dân miền Bắc nói chung cũng như các địa điểm được chọn để đón đồng bào, chiến sĩ tập kết còn hết sức khó khăn. Nhưng Ðảng bộ, chính quyền và Nhân dân các địa phương đã dành những điều kiện tốt nhất để đón tiếp cán bộ, chiến sĩ, học sinh cùng nhiều gia đình cách mạng miền Nam tập kết.

Ðể có phương tiện di chuyển lực lượng lớn cán bộ, chiến sĩ và đồng bào từ miền Nam ra Bắc, Trung ương Ðảng Lao động Việt Nam đã nhờ Liên Xô giúp đỡ. Phía bạn đã lập một uỷ ban hỗn hợp lo liệu việc thuê tàu, tổ chức chuyên chở. Công ty Vận tải biển Sovfracht (Liên Xô), được giao thực thi công việc này. Công ty lập phương án chọn các tàu hàng có tải trọng lớn, đang có mặt ở vùng Viễn Ðông để hoán cải chở người. Năm con tàu: Kilinski (Ba Lan), Arkhangelsk và Stavropol (Liên Xô), Sunny Queen và Sunny Prince (Na Uy) được chọn. Những tàu trên được đưa đến Nhà máy Ðóng tàu Quảng Châu (Trung Quốc) sửa chữa, cải tạo, để từ những chiếc tàu chở hàng chỉ có vài chục thuỷ thủ đoàn, được chuyển sang chở hàng ngàn người. Hầm tàu được cọ rửa sạch để chứa nước ngọt, thực phẩm. Các tầng, hầm boong được đóng sạp nhiều tầng để người nằm; làm thêm bếp, nhà vệ sinh...

Dự kiến sau khi ra đến miền Bắc, đồng bào, chiến sĩ miền Nam sẽ được học tập; sau đó lực lượng vũ trang sẽ được Bộ Tổng Tư lệnh tổ chức lại biên chế, quản lý theo chế độ quân nhân; anh em thương binh sẽ được điều trị, an dưỡng, hồi phục sức khoẻ tiếp tục phục vụ quân đội. Những người sức khoẻ không đảm bảo sẽ được đưa về chăm nuôi tại các xã; cán bộ, nhân viên kỹ thuật, công nhân được bố trí công tác. Với gia đình cán bộ và một số đồng bào trong diện tập kết sẽ được chính quyền và các đoàn thể giúp đỡ, đảm bảo nơi ăn, ở, tìm kiếm việc làm ổn định. Trung ương cũng yêu cầu tổ chức một cuộc tuyên truyền, giáo dục sâu rộng để  “cán bộ và Nhân dân nhận thấy việc đón tiếp và giúp đỡ này là nghĩa vụ và cũng là vinh dự... Cần có thái độ ân cần, săn sóc, giúp đỡ anh chị em miền Nam ra giải quyết mọi sự khó khăn, lo lắng, coi như anh chị em ruột thịt... Phải có thái độ đối với những người có công với Tổ quốc”.

Ðể tạo điều kiện học tập cho thiếu niên miền Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Ðảng đã chỉ thị Bộ Giáo dục thành lập Trường học sinh miền Nam, hình thành nên những mái trường nội trú, là nơi nuôi dưỡng, dạy dỗ, tạo nguồn cán bộ lâu dài cho đất nước. Trong điều kiện còn khó khăn nhưng cấp bộ đảng, chính quyền và bà con miền Bắc bảo đảm những điều kiện tốt nhất từ lương thực, thực phẩm, quần áo đến giáo viên giảng dạy, tạo nên mô hình giáo dục có một không hai và được đánh giá thành công trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc.

Tháng 10/1954, tại Chắc Băng (huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Bạc Liêu - nay là Cà Mau, Bạc Liêu), đại diện cho Trung ương, đồng chí Lê Duẩn triệu tập Hội nghị thảo luận những nhiệm vụ của Nam Bộ trong giai đoạn mới, thành lập Xứ uỷ Nam Bộ. Hội nghị cũng tiến hành bàn thảo công tác chuyển quân tập kết, trong đó quan trọng nhất là bố trí lực lượng tập kết ra miền Bắc và ở lại tiếp tục hoạt động ở miền Nam theo tinh thần “đi là thắng lợi, ở là vinh quang".

Theo quy định, tại Nam Bộ, sau 35 ngày, tính từ ngày 21/7/1954, đến 6 giờ ngày 26/8/1954, lực lượng tập kết ra miền Bắc phải chuyển quân vào 3 khu vực: Hàm Tân - Xuyên Mộc, Cao Lãnh - Ðồng Tháp Mười và Cà Mau. Cũng tính từ ngày 21/7/1954, thời gian tập kết tại Cà Mau là 200 ngày (đến 6 giờ ngày 10/2/1955).

Tại Phân liên khu miền Tây, lực lượng tập kết tập trung về khu 200 ngày Cà Mau với tổng cộng 29.138 người, trong đó có 17.344 quân nhân thuộc các đơn vị chủ lực miền Tây, được biên chế thành 4 trung đoàn: Trung đoàn 1 (Tiểu đoàn chủ lực 307, bộ đội địa phương và du kích các tỉnh Vĩnh Trà, Bến Tre); Trung đoàn 2 (Tiểu đoàn 410, bộ đội địa phương và du kích các tỉnh Cần Thơ, Long Châu Hà); Trung đoàn 3 (Tiểu đoàn 308, bộ đội địa phương và du kích các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu); Trung đoàn 4 (các cơ quan tham mưu, chính trị, cung cấp, quân nhu, các đơn vị binh chủng). Lực lượng còn lại gồm công nhân quân giới, công nhân viên các cơ quan Dân - Chính - Ðảng, số du kích và các cán bộ xã không thể ở lại địa phương được biên chế thành từng khối theo mỗi tỉnh. Cùng với đó có 986 thương binh, bệnh binh. Trong lực lượng tập kết còn có 1.038 người của cách mạng Campuchia (6 cán bộ cấp Trung ương, 16 cán bộ cấp miền, tỉnh, 30 cán bộ cấp huyện, 12 sinh viên đại học và trung học, cán bộ cơ sở và chiến sĩ chiếm tới 80% tổng số; trong đó có 128 đồng chí là đảng viên Ðảng Nhân dân, 130 thiếu niên; 17 phụ nữ, 5 gia đình cán bộ).

Ngày 25/9/1954, tàu Arkhangelsk thực hiện chuyến chuyển quân tập kết đầu tiên, chở đồng bào, chiến sĩ từ Hàm Tân rẽ sóng tiến vào cửa Lạch Hới trong niềm hân hoan chào đón của Nhân dân Sầm Sơn (Thanh Hoá). Ðến hết tháng 5/1955, Sầm Sơn trở thành địa điểm đón tiếp chính các chuyến tàu đưa lực lượng tập kết ra miền Bắc, có 45 chuyến tàu cập bến tại đây, với 79.996 người. Với những tàu lớn, phải đậu ngoài xa, Ðảng bộ, chính quyền Sầm Sơn đã huy động Nhân dân dùng thuyền đánh cá đưa đồng bào vào bờ, có những chuyến phải trung chuyển mất 2 ngày mới xong.

Ngày 8/2/1955, chuyến tàu cuối cùng chở quân ở Nam Bộ từ Cà Mau ra miền Bắc rời sông Ông Ðốc, kết thúc 200 ngày tập kết tại Cà Mau. Ngày 16/5/1955, chuyến cuối cùng rời cảng Quy Nhơn, kết thúc đợt chuyển quân tập kết.

Theo thống kê chưa đầy đủ, tàu Kilinski (Ba Lan) do thuyền trưởng R. Cielewicz chỉ huy, từ tháng 10/1954 đến tháng 5/1955, đã thực hiện 27 chuyến Nam - Bắc, vận chuyển 85 ngàn người, 3.500 vũ khí các loại, 250 tấn đạn dược; tàu Arkhangelsk (Liên Xô) do thuyền trưởng là Giôtốp chỉ huy đã thực hiện 12 chuyến Nam - Bắc trong khoảng thời gian từ tháng 9/1954 đến tháng 2/1955, chuyên chở hơn 30 ngàn người và hơn 1.300 tấn hàng.

Cuộc chuyển quân từ miền Nam ra tập kết ở miền Bắc, là cuộc đấu tranh tư tưởng, tuy âm thầm nhưng đầy quyết liệt của quân và dân miền Nam. Trong niềm vui, tin tưởng vào việc sau 2 năm kể từ ngày Hiệp định Giơ-ne-vơ có hiệu lực, hiệp thương tổng tuyển cử sẽ được tiến hành để thống nhất đất nước, còn xen lẫn nỗi băn khoăn, lo lắng. Mặc dù vậy, dưới sự lãnh đạo của các cấp bộ Ðảng, chính quyền và đoàn thể, việc chuyển cán bộ, lực lượng vũ trang miền Nam ra tập kết ở miền Bắc được tiến hành bảo đảm đúng tiến trình, thời gian, chu đáo, chặt chẽ, thể hiện sự nghiêm chỉnh và tinh thần đoàn kết Nam - Bắc một nhà, vì lợi ích dân tộc, quốc gia trên hết.

(*) Tổng hợp từ sách “300 ngày đấu tranh, thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ (22/7/1954-17/5/1955)” do Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam biên soạn, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 2019.

 

Thanh Trúc tổng hợp

 

Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Đinh Thị Mai viếng Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh

Sáng nay (16/11), Đoàn công tác Ban Tuyên giáo Trung ương do Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Đinh Thị Mai làm trưởng đoàn đến viếng, dâng hương tại Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (Khóm 1, Phường 1, TP Cà Mau) và Khu di tích lịch sử cấp tỉnh Bia kỷ niệm Bác Hồ với cây vú sữa miền Nam, tại Ấp 10, xã Trí Phải, huyện Thới Bình.

Tổng duyệt chương trình cầu truyền hình kỷ niệm 70 năm sự kiện tập kết ra Bắc

Để chuẩn bị sẵn sàng cho sự kiện trọng đại lễ kỹ niệm 70 năm chuyến tàu tập kết ra Bắc (1954-2024), tối 15/11, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Tiến Hải; Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Thành Ngại; Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh Luân đến dự buổi tổng duyệt chương trình cầu truyền hình kỷ niệm 70 năm sự kiện tập kết ra Bắc (1954-2024) và rà soát công tác tổ chức lễ.

“200 ngày tập kết ra Bắc ở Cà Mau - Tầm nhìn chiến lược và giá trị lịch sử” 

Nhằm đánh giá toàn diện về vai trò, ý nghĩa lịch sử và tầm nhìn chiến lược của Đảng, Bác Hồ trong sự kiện tập kết năm 1954, chiều 15/11, tỉnh Cà Mau tổ chức Hội thảo khoa học "200 ngày tập kết ra Bắc ở Cà Mau - tầm nhìn chiến lược và giá trị lịch sử". Đây là một trong những hoạt động ý nghĩa nằm trong chuỗi hoạt động của sự kiện 70 năm tập kết ra Bắc.

Bến tập kết năm xưa

Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ ngày 20/7/1954, miền Bắc hoàn toàn giải phóng, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội; miền Nam tiếp tục thực hiện cuộc cách mạng dân tộc dân chủ Nhân dân. Theo Hiệp định Giơ-ne-vơ quy định, cùng với Khu tập kết 80 ngày ở Hàm Tân (Bình Thuận) và Xuyên Mộc (Bà Rịa - Vũng Tàu), Khu tập kết 100 ngày ở Cao Lãnh (Ðồng Tháp), thì Khu tập kết 200 ngày ở Cà Mau. Cửa biển Sông Ðốc, huyện Trần Văn Thời là bến tập kết để đưa cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong, học sinh ở miền Nam ra Bắc để lao động, học tập, tạo nguồn cán bộ phục vụ cách mạng miền Nam.

Xúc cảm vẹn nguyên

Từ những ngày đầu tháng 11, cao điểm các hoạt động Kỷ niệm 70 năm Sự kiện tập kết ra Bắc (1954-2024) được diễn ra khắp nơi trong tỉnh Cà Mau. Ðối với những người trong cuộc - chứng nhân của dấu mốc lịch sử ấy lại ùa về bao cảm xúc bồi hồi, nôn nao ngày họp mặt để sống lại hồi ức cách nay 70 năm, ngày lên tàu rời quê hương với niềm tin mãnh liệt vào con đường cách mạng mà Ðảng và Bác Hồ đã chọn.

Từ Sông Ðốc các anh đi

Vào khoảng cuối năm 1954, mấy chục căn nhà dọc theo sông Cái Bát (xã Tân Dân, huyện Ðầm Dơi ngày nay) đều có bộ đội đóng quân, riêng căn nhà 3 gian của tôi đủ chứa cả tiểu đội. Các anh di chuyển bằng những chiếc xuồng năm lá, từ Cần Thơ, Vĩnh Long... xuống. Chỉ ít hôm là các anh đi, về đâu tôi chẳng hề biết, chỉ để lại tình cảm quân - dân như cá với nước. Cho đến khi lớn lên, đi làm cách mạng, tôi mới biết Cà Mau là vùng tập kết 200 ngày, vậy là chắc các anh đi về Sông Ðốc để lên tàu tập kết ra Bắc.

Bác Ba Lê Duẩn và Nghị quyết 15

Năm 1954, sau Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, Cà Mau là điểm tập kết lớn nhất Nam Bộ với 200 ngày và Sông Ðốc là bến tiễn đưa bộ đội và đồng bào miền Nam ra Bắc.

Sông Đốc sẵn sàng cho sự kiện 70 năm tập kết ra Bắc (1954-2024)

Chỉ còn 2 ngày nữa tại thị trấn Sông Đốc huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau sẽ diễn ra lễ kỉ niệm 70 năm sự kiện tập kết ra Bắc (1954-2024). Đây là sự kiện có ý nghĩa chính trị quan trọng, ghi nhớ sự kiện các chuyến tàu chở hàng trăm ngàn cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam ra miền Bắc lao động, học tập, nhằm đào tạo cán bộ cho cách mạng miền Nam.

Nói chuyện chuyên đề vai trò phụ nữ trong sự kiện tập kết ra Bắc

Sáng nay (14/11), Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Cà Mau tổ chức buổi chuyên đề Vai trò đóng góp của phụ nữ trong sự kiện tập kết ra Bắc và hưởng ứng tháng hành động vì bình đẳng giới, phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới năm 2024, tại xã Trí Phải, huyện Thới Bình. 

Lịch sử vọng vang

Hiệp định Giơ-ne-vơ chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Ðông Dương được ký kết (20/7/1954), Cà Mau được chọn là 1 trong 3 khu vực tập kết, chuyển quân của lực lượng cách mạng ở Nam Bộ với thời hạn 200 ngày. Sau 70 năm, với độ lùi của thời gian, sự kiện tập kết ở Cà Mau đã được đánh giá, khẳng định ngày càng toàn diện, thấu đáo về tầm vóc, ý nghĩa, vai trò hết sức đặc biệt trong tiến trình lịch sử cách mạng của địa phương, Nam Bộ và đất nước.