Chi phí đầu vào tăng cao, nguồn lợi thuỷ sản giảm, trong khi giá bán sản phẩm không tăng, khiến ngư dân thua lỗ, nhiều phương tiện thuộc diện “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác và khai thác không đúng quy định)... là những nguyên nhân khiến nhiều phương tiện phải nằm bờ, đời sống người dân gặp khó khăn, chuyển đổi ngành nghề cho ngư dân ven biển ngày càng trở nên cấp bách hơn.
Bài 1: Nan giải tàu “3 không"
Không đăng ký, đăng kiểm, không giấy phép khai thác và khai thác không đúng quy định, là nhóm phương tiện mà mọi người đang gọi vui là tàu “3 không”. Với 3 không ấy, hiển nhiên các phương tiện khai thác này phải chấp nhận thêm một cái không nữa là: “không được ra biển”.
Theo chân người cán bộ phụ trách thuỷ sản của thị trấn Cái Ðôi Vàm, huyện Phú Tân, chúng tôi tìm đến làng chài nhỏ ven biển thuộc Khóm 7. Như bao làng chài khác, đa phần bà con nơi đây sống dựa vào nguồn tài nguyên trong rừng và ven biển theo kiểu có gì làm nấy.
Chênh vênh mưu sinh
Về sinh sống tại khu vực Khóm 7, thị trấn Cái Ðôi Vàm hơn 20 năm, cũng như nhiều gia đình khác tại đây, anh Nguyễn Minh Trí chỉ biết dựa vào nguồn lợi trong rừng phòng hộ ven biển. Lội rừng mò cua, bắt ốc đã trở thành nghề chính nuôi gia đình. Thế nhưng, khoảng 3 năm trước, sau mấy lần ngất xỉu trong quá trình lội rừng mò cua, bắt ốc do căn bệnh tim và viêm đường ruột, anh Trí quyết định mua lại tàu khai thác cũ để ra biển khai thác ven bờ. Những tưởng cuộc sống sẽ ổn hơn, nhưng thực tế thì ngược lại. Do phương tiện nhỏ, không đủ kích thước để đăng ký, đăng kiểm nên việc ra biển gần như bế tắc.
“Ðầu tư hơn 27 triệu đồng nhưng hơn 2 năm nay chỉ mới ra biển được khoảng 10 chuyến. Hơn 5 tháng qua tàu phải nằm bờ, phương tiện kiếm cơm không thể hoạt động nên cuộc sống vốn đã khó nay càng khó hơn”, anh Trí tâm sự.
Hay như trường hợp ông Nguyễn Văn Việt, không ruộng đất sản xuất, gần 20 năm qua cả gia đình sinh sống bằng nghề te ở vùng biển gần bờ, khi hết con nước thì làm mướn kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, những tháng qua phương thức mưu sinh chính của gia đình là chiếc ghe phải nằm bờ do không thể làm được giấy đăng ký, đăng kiểm. “Mong rằng sớm có giải pháp để tiếp tục nghề, còn tình trạng này kéo dài là chết chắc(!). Nếu không cho ra biển thì cần hỗ trợ để ngư dân thay đổi nghề, còn như hiện nay chẳng biết làm gì để sống”, ông Việt mong mỏi.
Cầm ghe hoạt động nhiều năm nay nhưng khoảng 5 tháng qua anh Lê Chí Tâm, Khóm 7, thị trấn Cái Ðôi Vàm không ra biển được chuyến nào. Phương tiện nhỏ, không đủ kích thước để làm các loại giấy tờ theo quy định hiện hành, đương nhiên chuyện ra biển là điều không thể. “Cả gia đình 3 người chỉ dựa vào chiếc ghe mà buộc phải nằm bờ trong nhiều tháng qua, nên cuộc sống vô cùng khó khăn!”, anh Tâm tâm tình.
Chia sẻ câu chuyện mưu sinh của bà con sống bằng nghề khai thác ven bờ trên địa bàn, ông Trần Quốc Yên, Chủ tịch UBND thị trấn Cái Ðôi Vàm, cho biết thêm, khu vực thị trấn có 241 phương tiện khai thác thì đã có 113 phương tiện dưới 12 m. Ðặc biệt, trong đó có 47 phương tiện thuộc nhóm tàu “3 không”. Ða số những hộ này chủ yếu sống tại các cửa biển, ven biển với các nghề te, lưới, đăng... để sinh sống qua ngày, không có tư liệu sản xuất trên bờ nên phương thức mưu sinh rất bấp bênh.
Do đánh bắt gần bờ nên đa phần sản phẩm khai thác là loài có giá trị kinh tế thấp, chủ yếu là cá, tôm con.
Luẩn quẩn nghèo khó
Mấy mươi năm qua vẫn vậy, đến con nước họ lại ra biển khai thác, hết nước lại vào rừng mò cua bắt ốc. Tuy vất vả nhưng thu nhập cũng đủ để đắp đổi qua ngày. Những tháng gần đây, khi các phương tiện “3 không” bị cấm ra biển, đồng nghĩa với cuộc sống của họ vô cùng khó khăn.
Không riêng anh Tâm, anh Trí hay ông Việt mà hiện nay đa phần ngư dân sống bằng nghề khai thác ven bờ đều có chung cảnh khó là ghe... nằm bờ. Song, có người may mắn được ra biển khai thác, nhưng thu nhập chẳng đáng là bao. Như cha con anh Nguyễn Minh Thịnh, Khóm 7, thị trấn Cái Ðôi Vàm, sau gần 1 ngày vật lộn với sóng biển, chỉ thu được một mớ cá tôm, ước gần 1 triệu đồng. Anh Thịnh tính toán, nếu trừ hết chi phí thì cũng kiếm được 200-300 ngàn đồng. “Như vậy là trúng rồi, nhiều con nước đi vô toàn lỗ vốn”, anh Thịnh bộc bạch.
Phương tiện nhỏ, khai thác gần bờ nên sản phẩm chủ yếu có giá trị thấp. “Chuyện ra biển phải chịu lỗ tiền dầu giờ đây diễn ra thường xuyên. Ðể đảm bảo cuộc sống những ngày không đi biển, tôi tranh thủ đi làm thuê, lội rừng mò cua, bắt ốc... để kiếm thêm thu nhập. Dù vậy, cuộc sống cũng không được cải thiện là bao so với trước”, anh Thịnh trải lòng.
Ông Yên nhận định, đa phần những chủ phương tiện khai thác gần bờ phương tiện nhỏ, sống ven theo cửa biển, trên các tuyến sông, rất tạm bợ. Hiện thị trấn cũng đã đề xuất Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có quy hoạch khu tái định cư tại khu vực cửa biển Công Nghiệp, tuy nhiên hiện dự án này vẫn chưa được triển khai.
Không riêng cửa biển Cái Ðôi Vàm mà phần đông ngư dân sống bằng nghề khai thác ven bờ ở các cửa biển lớn nhỏ trên địa bàn tỉnh Cà Mau đều có chung tình cảnh khó khăn.
Theo ông Ðỗ Văn Sử, toàn huyện Trần Văn Thời có 215 phương tiện đánh bắt gần bờ thuộc nhóm tàu “3 không”.
Theo ông Ðỗ Văn Sử, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trần Văn Thời, trên địa bàn huyện có 215 phương tiện đánh bắt gần bờ mà mọi người hay gọi là nhóm phương tiện “3 không”. Ða phần các hộ này thuộc trường hợp cuộc sống rất khó khăn, không có tư liệu sản xuất và đã theo nghề này rất nhiều năm. Việc chuyển đổi ngành nghề hiện nay là vấn đề cấp bách./.
Duy Linh
Bài 2: Khó chuyển đổi nghề
Xem thêm bình luận