Cách nay 40 năm, làng Moncada được định danh tại xã Lương Hoà (huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre) như mối “lương duyên” giữa Việt Nam - Cuba. Ðây là vùng đất giàu truyền thống cách mạng, được Nhà nước phong tặng danh hiệu xã Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân vào năm 1992.
Chúng tôi về lại xã Lương Hoà khi cơn mưa đầu mùa vừa tạnh, tắm mát miền quê sau những ngày hạn mặn. Anh Nguyễn Hoàng Minh, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự xã Lương Hoà, khoe: “Sau mưa đầu mùa, bà con sẵn sàng cho vụ mùa mới”. Câu chuyện làm tôi liên tưởng đến đất và người Lương Hoà không chùn bước, dù khó khăn, gian khổ vẫn hào sảng, kiên trung, bám trụ. Bởi, đây là vùng đất anh hùng. Khó tìm được mảnh đất nào trên quê hương miền Tây có 1/3 hộ gia đình được Nhà nước công nhận gia đình chính sách, có công với cách mạng (1.167/3.000 hộ), 117 người mẹ được Nhà nước phong tặng, truy tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam anh hùng.
Ðại tướng Lê Văn Dũng (bìa trái), vị Ðại tướng người miền Nam của Quân đội Việt Nam vẫn nêu cao tinh thần “thép” ở tuổi ngoài 80.
Mở đầu câu chuyện về đổi thay ở Lương Hoà, ông Trương Hoàng Hà, Bí thư Ðảng uỷ xã, liệt kê: “Năm 2020, xã có 281 hộ nghèo, nay chỉ còn 95 hộ, chiếm 3% dân số. Hiện xã đạt 16/19 tiêu chí nông thôn mới; thu nhập bình quân đầu người 56 triệu đồng/năm và phấn đấu đạt 60 triệu đồng vào cuối năm 2025; hạ tầng giao thông đường bộ kết nối liên hoàn từ các khu, tuyến dân cư đến trung tâm xã, huyện; 100% hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia an toàn; nhiều mô hình sản xuất bền vững thích ứng biến đổi khí hậu, giúp người dân ổn định cuộc sống”.
Ông Nguyễn Phúc Nguyên, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Lương Hoà, cho biết về những mô hình hiệu quả của riêng “những người lính Cụ Hồ”, đó là: phong trào nhận giúp đỡ hội viên khó khăn; hỗ trợ xây dựng nhà Mái ấm đồng đội; hỗ trợ vốn để hội viên cựu chiến binh sản xuất kinh doanh... Từ tỷ lệ hộ nghèo trong hội viên cao (20%) vào năm 2012, đến nay, Lương Hoà không còn hội viên cựu chiến binh thuộc diện hộ nghèo. Sau ngày đất nước thống nhất, Ðảng bộ và Nhân dân Lương Hoà cùng quê hương Giồng Trôm anh hùng tập trung xây dựng địa phương từng bước vươn lên.
Ðất Lương Hoà còn có công trình biểu tượng hữu nghị Việt Nam - Cuba. Năm 1969, trên đất nước Cuba hình thành làng Bến Tre ở tỉnh Artemisa; đầu năm 1984, ở xã Lương Hoà thành lập làng Moncada. “Từ khi đặt tên xã Lương Hoà - làng Moncada, Ðảng bộ, chính quyền và Nhân dân càng tự hào hơn về mối quan hệ gắn bó keo sơn giữa hai quốc gia và hai dân tộc. Truyền thống tốt đẹp này luôn được Nhân dân nơi đây gìn giữ và phát huy”, ông Trương Hoàng Hà cho biết thêm.
Nhà lưu niệm làng Moncada ở xã Lương Hoà đưa vào hoạt động từ đầu năm 2024, thể hiện sự quan tâm về tình hữu nghị Việt Nam và Cuba.
Không những thế, từ năm 2022, các trường học trên địa bàn xã Lương Hoà được cấp trên đồng ý đổi tên, như các trường: Mầm non Lương Hoà đổi thành Mầm non Moncada; Tiểu học Lương Hoà nay là Tiểu học Moncada; THCS Lương Hoà thành THCS Moncada; cổng chào vào trung tâm xã cũng được gắn bảng: Xã văn hoá Lương Hoà - làng Moncada. Trước đó, năm 2010 phong trào treo ảnh Bác Hồ trong nhà cùng với ảnh nữ tướng Nguyễn Thị Ðịnh và lãnh tụ Cuba Fidel Castro được Ðảng uỷ xã phát động, các hội, đoàn thể triển khai rộng khắp, Nhân dân hưởng ứng.
Từ năm 2022, các trường học trên địa bàn xã Lương Hoà đổi tên thành Trường Moncada.
Xã Lương Hoà - làng Moncada, hai địa danh cách mạng ở hai đất nước anh hùng cách nhau nửa vòng trái đất nhưng chung tinh thần anh dũng, bất khuất. Ngày nay, xã Lương Hoà - làng Moncada, ở huyện Giồng Trôm bứt phá vươn lên, góp sức cùng đất và người Bến Tre xây dựng quê hương giàu đẹp. Xã Lương Hoà hiện có 6 ấp, trên 3 ngàn hộ dân với gần 12 ngàn khẩu, được công nhận xã văn hoá năm 2011, đang nỗ lực về đích nông thôn mới vào cuối năm 2025.
Bến Tre sở hữu những con đường lớn và đẹp nằm quanh co dưới tán dừa xanh thẳm. Ðó là chưa kể đến những công trình cầu kết nối xứ dừa với các vùng đất khác. Ðất Chín Rồng vực dậy bởi 9 công trình cầu thế kỷ, riêng Bến Tre sở hữu 3, đó là: cầu Rạch Miễu, cầu Hàm Luông, cầu Cổ Chiên... hiện tại, dự án cầu Rạch Miễu 2 dần hình thành. Ðất Bến Tre cũng như bao miền khác ở đồng bằng sông Cửu Long, trên 300 năm tuổi, người dân cần cù, chịu khó, hiếu học.
Về Bến Tre chuyến này, còn được nghe những câu chuyện “đất tướng”, bởi đúc kết lại từ kháng chiến chống Pháp, Mỹ và bảo vệ biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc, Bến Tre có 25 vị tướng lĩnh Quân đội Nhân dân. Trong đó có Ðại tướng Lê Văn Dũng, người xã Phong Mỹ (huyện Giồng Trôm) là Ðại tướng đầu tiên người Nam Bộ; người con gái Nguyễn Thị Ðịnh, xã Lương Hoà, vượt biển từ Nam ra Bắc để báo cáo với Bác Hồ về tình hình Nam Bộ và xin vũ khí về kháng Pháp. Từ đó, mở ra con đường huyền thoại Hồ Chí Minh trên biển cho kháng chiến chống Mỹ sau này. Bà cũng là vị nữ tướng đầu tiên của nước ta khiến thế giới nghiêng mình thán phục. Lịch sử của đất nước, của địa phương bao giờ cũng xây bằng thành quả của những tập thể, những cá nhân nổi bật, những tấm gương chiến đấu anh dũng, mưu trí, lập nên những chiến công hiển hách./.
Phong Phú - Phúc Danh