Nghệ sĩ ưu tú Thanh Nguyệt: Thầm lặng ánh trăng trong

Càng lớn, càng hiểu, tôi càng tự hào về truyền thống văn hóa, lịch sử của quê hương Bạc Liêu. Nơi đây đã sản sinh, nuôi dưỡng tâm hồn nhiều nhạc sư, nhạc sĩ, nghệ sĩ tài năng, danh tiếng. Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Thanh Nguyệt đang ở vào cái tuổi “xưa nay hiếm”, cũng là một trong những người như thế. Cô như một ánh trăng thầm lặng góp phần tô điểm thêm truyền thống nghệ thuật của quê hương mình.
Tôi biết NSƯT Thanh Nguyệt qua những vai diễn sau giải phóng. Trong những năm 80 của thế kỷ trước, khi có phong trào ghi hình cải lương thì cô cũng là một nghệ sĩ có nhiều đất diễn. Tôi vẫn nhớ hình ảnh một nữ nghệ sĩ thường vào vai những người mẹ nghèo, hiền lành, nhân nghĩa trước sau như trong các vở “Áo cưới trước cổng chùa”, “Lan và Điệp”… Lúc ấy, tôi không biết tên cô, nhưng giọng ca trầm ấm, dung dị cùng gương mặt phúc hậu, tóc bới sau đầu đã để lại tình cảm đẹp trong lòng tôi. Sau này xem vở “Làm dâu con chồng” thì tôi lại bất ngờ hơn. Nếu khán giả thương người mẹ kế hết dạ yêu thương con chồng thì sẽ càng khinh bỉ bà mẹ ruột tán tận lương tâm, dùng chính con mình để “làm tiền”, hòng thỏa mãn thói bạc bài, trụy lạc. Rồi khán giả lại đồng cảm khi tình mẫu tử trong người đàn bà ấy sống lại đúng lúc thấy con rơi vào nguy hiểm... Thanh Nguyệt, từ đó, tôi nhớ tên cô. 
Hầu như các vai diễn của NSƯT Thanh Nguyệt dù chính hay phụ đều rất tính cách, không một chiều. Cùng góp mặt với NSƯT Út Bạch Lan, Út Trà Ôn trong vở “Tuyệt tình ca”, nếu “Sầu nữ” khiến khán giả thương sầu với cảnh lẻ mọn, thì Thanh Nguyệt lại làm khán giả hiểu được nỗi lòng người vợ cả bị chồng tẻ lạnh. Cách đây khoảng chục năm, cô đã cùng Thanh Kim Huệ, Điền Tử Lang, Châu Thanh,… làm sống lại hình ảnh Đức Phật trong vở cải lương đặc biệt giá trị “Bước chân xuất thế”. Một vở diễn thành công là tâm huyết của cả một tập thể yêu nghệ thuật, tài năng, đạo đức. Trong những tác phẩm cô tham gia, NSƯT Thanh Nguyệt đã làm cho những nhân vật mình hóa thân sống mãi trong lòng công chúng. Có thể nói cô cũng là một nghệ sĩ đa tài. Ngoài tài năng cải lương thì điện ảnh là mảnh đất cô đã được thể nghiệm thành công. Tôi vẫn nhớ dáng hình người mẹ của chị Sáu trong phim “Người con gái đất đỏ”. Sau này cô còn tham gia những bộ phim truyền hình dài tập nổi tiếng khác. 

NSƯT Thanh Nguyệt tên thật là Nguyễn Thị Nguyệt, sinh năm 1947 trong một gia đình bình dân tại Bạc Liêu. Mẹ của cô là tín đồ đạo Cao Đài nên từ nhỏ cô có dịp tiếp xúc với nhạc lễ - tiền đề hình thành một giọng ca vang danh về sau. Năm 13 tuổi, cô được giới thiệu giọng hát trên đài phát thanh. Cô đến với cải lương từ cuộc mưu sinh. Để giúp đỡ gia đình, cô đã quyết định đi hát. Một giọng hát thiên phú được nỗ lực rèn luyện với sự dìu dắt của những bậc thầy cổ nhạc bấy giờ, Thanh Nguyệt đã được giao hát thế vai các nghệ sĩ chính cùng đoàn. Khoảng năm 1963, cô chính thức hát chính trong vở “Người mẹ Việt Nam”, một thành quả đến ngỡ ngàng cho sự học tập, rèn luyện của cô đào mới vào nghề. Và cơ hội thăng hoa tài năng đến khi cũng trong năm này, NSƯT Thanh Nguyệt được nghệ sĩ Kim Chưởng mời về đoàn hát của mình. Sân khấu Kim Chưởng đã vun đắp tài năng cho cô để đến năm 1965, cô vinh dự nhận được giải Thanh Tâm, một giải thưởng danh giá dành cho các nghệ sĩ cải lương bấy giờ, đưa cô đứng vào hàng “thế hệ vàng” của sân khấu cải lương.
Có thể cũng như tôi trước đây, nhiều người không biết cái tên Thanh Nguyệt, không biết đến một người Bạc Liêu đã được nhận giải Thanh Tâm, nhưng khi nhắc đến người mẹ mù trong “Áo cưới trước cổng chùa”, người vợ lớn của ông giáo Hương trong “Tuyệt tình ca”… không ai không nhớ thương tiếng hát trầm ấm, hiền lành khi đau khổ, nhưng lại sắc nhọn khi giận hờn, trách móc. Hơn 50 năm gắn bó với nghiệp ca hát, NSƯT Thanh Nguyệt đã trở thành tấm gương về đạo nghề nghiệp cho thế hệ trẻ noi theo. Còn với quê hương Bạc Liêu, cô như ánh trăng trong nhẹ nhàng soi mình sáng hiền hòa trên dòng sông xứ sở. Với riêng tôi, NSƯT Thanh Nguyệt cùng bao con người tài năng được sinh trưởng trên mảnh đất Bạc Liêu đã và đang làm cho quê hương mình thêm xứng đáng với sự ca ngợi của bè bạn gần xa.
Trần Phong