ĐT: 0939.923988
Thứ sáu, 6-6-25 01:04:13
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Người kể chuyện quê hương

Báo Cà Mau Giới thiệu về mình, ông Nguyễn Thái Thuận (Út Trấn) hịch hạc đúng chất Nam Bộ: “Bản thân chỉ là người “xách ô, cầm dép”, lại siêng bập bẹ viết báo, làm thơ. Còn nghề chính hiện nay là trồng rau trên mảnh đất vườn nhà”. Ấn tượng đầu tiên về không gian sống của ông là sách, mà ông gọi đó là người thầy, người bạn tri kỷ.

Chất “lính” văn phòng đậm đặc trong phong cách giao tiếp của ông. Không khác được. Từ năm 1956, ông đã làm công tác Văn phòng Xã uỷ xã Tân Duyệt (nay là xã Tân Duyệt, huyện Ðầm Dơi), sau đó là cán bộ văn phòng của Huyện uỷ Tư Kháng (mật danh huyện Ðầm Dơi thời kháng chiến), rồi Văn phòng Tỉnh uỷ Cà Mau. Xen lẫn với thời gian giữ một số vị trí công tác khác, ông còn làm công tác văn phòng của Báo Cà Mau, của Thị uỷ thị xã Bạc Liêu và Huyện uỷ Cà Mau (nay là TP Cà Mau). Nồng hậu và chân tình, ông mang đến cho người đối diện cảm giác tự nhiên, cởi mở và rất nhanh chóng là tin cậy, thân thuộc. Tôi thấy thú vị, ông không chỉ nói vui mà còn là cả sự tự hào về vai trò “xách ô, cầm dép” đã hằn sâu vào phong cách sống của bản thân.

Miệt mài, trách nhiệm với lịch sử Cà Mau, ông Nguyễn Thái Thuận chọn lẽ sống của một con người tử tế, một đảng viên giữ trọn lời thề trước Đảng, Tổ quốc và Nhân dân.

“Chà, không biết có chủ quan duy ý chí hay không, chớ các bạn trẻ giờ đây ít chịu khó đọc sách. Hồi chiến tranh, sách rất thiếu thốn, lứa chúng tôi hễ có sách là đọc ngấu nghiến. Ai cũng thuộc làu làu câu nói để đời của nhân vật Pa-ven trong “Thép đã tôi thế đấy”: “Ðời người chỉ sống có một lần...”,... Và, như một tia lửa bén ngang làm bùng cháy thăng hoa những chiêm nghiệm đã chín muồi, ông tâm đắc tiếp mạch: “Câu này, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng hay nhắc đi, nhắc lại, nó đúng với bất kỳ ai, và càng đúng với những cán bộ, đảng viên, những người phải đi trước để làng, nước, Nhân dân theo sau”.

Tôi không chống chế, nhưng cũng góp thêm ý kiến: “Dạ! Ðiều này không sai, nhưng cũng có bạn trẻ rất ham đọc, đọc nhiều”. Ông Út Trấn sắc sảo: “Nhưng đọc cái gì chớ! Mà nói đâu xa (giọng ông chùng hẳn xuống), như câu chuyện về lịch sử tỉnh Cà Mau hiện nay thôi..., dễ khi nào người Cà Mau mình ở ngay đây thôi lại còn không biết hết, hiểu hết về chính mình...”.

Trực diện, không vòng vo, ông nói: “Lịch sử Cà Mau, mấy trăm năm khẩn hoang, mở cõi, qua mấy chục năm kháng chiến oanh liệt, hào hùng, đến giờ vẫn còn nhiều vấn đề chưa thống nhất, chưa được bổ khuyết. Cà Mau là đất mới. Ðúng! Nhưng không vì thế mà không có những dấu ấn, bản sắc, truyền thống lịch sử - văn hoá rất riêng, rất độc đáo, rất giá trị”.

Khi nói về chuyện gì đó, ông luôn có dẫn chứng, lập luận phân tích để thấu đáo, tường tận thêm: “Ở Ðầm Dơi, ngày 23/10/1961, hơn 3 ngàn lực lượng của ta, chủ yếu là phụ nữ, cụ già với xuồng bơi, xuồng chèo, đổ ra từ các nhánh sông xứ Ðầm tiến thẳng tới đầu não của địch là Chi khu Ðầm Dơi để đấu tranh chính trị. Cuộc đấu tranh ấy, 27 đồng bào, chiến sĩ của ta đã hy sinh, dòng máu anh hùng nhuộm thắm quê hương. Lịch sử có nhắc đến, nhưng chưa nói đầy đủ hết tầm vóc, giá trị của sự kiện này”.

Ông Út Trấn đau đáu: “Tôi còn hai tâm nguyện, đầu tiên là nỗ lực để góp chút sức cho công tác lịch sử của quê hương; phần còn lại là cho niềm vui chữ nghĩa. Cố gắng làm một người tử tế, một đảng viên xứng đáng với lời thề trước Ðảng, trước Tổ quốc và Nhân dân”.

Suốt 3 năm qua, ông Út Trấn ngược xuôi hơn chục chuyến đi cùng với Bảo tàng tỉnh Cà Mau để làm công việc thu thập chứng cứ, khảo sát thực địa, tìm lại các địa điểm đứng chân của cơ quan Tỉnh uỷ Cà Mau qua các giai đoạn, ở khắp các huyện Cái Nước, Phú Tân, Năm Căn, Trần Văn Thời, Ðầm Dơi. Những chuyến đi mà ông Út Trấn gọi là “tìm về dấu cũ”. Với cây gậy đồng hành, ông già U90 tìm lại mình trong khoảnh khắc đối diện với “món nợ lịch sử” và soi bản thân trong “món nợ ân tình”.

Ông kể, mình còn nợ hạt cơm, con cá của người dân vùng Xẻo Ðước, Phú Tân. Nợ đường chỉ may vá của người con gái xứ Ðầm. Nợ món cơm rượu mà bà con vùng đầm Thị Tường dành cho ông bồi bổ trong cơn sốt rét hành hạ. Nợ cả những người dân quê biết rành mạch về ông từ lời kể của ông bà, cha mẹ đã quá cố, đối đãi ông như người ruột thịt trở về dù chưa từng gặp mặt...

Rạch ròi mình là người “ngoại đạo” trong công tác lịch sử, nhưng từ những điều thâu lượm được, ông nghiệm ra rằng, làm sử là phải đúng cách, không phải là “công tác hành chính”; bổ khuyết những “mảng trống”, những vấn đề chưa thống nhất, trong đó có tiếng nói của những “nhân chứng sống” của lịch sử là hết sức quan trọng. Ðể rồi, trong sự thúc bách khắc nghiệt của thời gian, ông quả quyết: “Chậm rồi, muộn rồi, nhưng trân trọng những nhân chứng còn lại của lịch sử là điều không thể chần chừ”... Tôi cơ hồ, ông muốn nói thêm điều gì đó nhưng dừng lại. “Chắc ông Út muốn nói tới điều được nhiều người làm sử rất tâm đắc: Có lỗi với lịch sử là có lỗi với quá khứ, hiện tại và cả mai sau”, tôi bày tỏ suy nghĩ; còn ông, ánh nhìn sâu thăm thẳm.

Tôi biết, trong công việc hoàn thiện hồ sơ địa điểm đứng chân của cơ quan Tỉnh uỷ trong 30 năm kháng chiến, ông Út Trấn đã kết nối được với nhiều đồng chí, đồng đội, bạn bè thuở trước, trong đó có ông Nguyễn Phước Thẩm (Tư Thẩm), ông Nguyễn Văn Ðẩu (ông Nguyễn Kiên Ðịnh, Sáu Kiên). Giai đoạn kháng Pháp, ông Tư Thẩm từng là Tổng đại lý Báo Nhân Dân, nên có nhiều thông tin, tư liệu và hiểu biết về nơi đứng chân của cơ quan Tỉnh uỷ. Khi ông và tôi ngồi với nhau, ông Tư Thẩm đã thành người thiên cổ, còn ông Sáu Kiên được ví là “pho sử sống” của vùng đất Cà Mau - Bạc Liêu cũng đã theo nẻo ngàn năm mây trắng.

Ông bỗng đọc vanh vách một đoạn trích dẫn nằm lòng: “Một phế tích dù có to lớn đến mấy, một khi có tiền, có kỹ thuật và có thời gian thì đều phục dựng lại được. Nhưng mỗi con người một khi đã nằm xuống thì mãi mãi mọi cái ở trong đầu con người ấy sẽ tan biến và không bao giờ có thể lấy lại được nữa... Cái này một nhà sử học đã nói, và tôi thấy đúng quá, hay quá. Soi vào các anh, tôi học cách sống đúng, sống có ích cho mình”.

Với những người cùng tâm huyết, ông Út Trấn đã góp sức đắc lực hoàn thành cuốn sách “Ðầm Dơi - Ðất và Người” với nhiều tư liệu lịch sử quý giá. Giờ đây, ông Út Trấn đang tích cực hoàn thiện đầu sách tương tự của huyện Trần Văn Thời, một vùng đất anh hùng khác ở Cà Mau. Chưa hết, ông còn nung nấu ý định thực hiện cuốn sách về di sản văn hoá - lịch sử khắp mảnh đất địa đầu cực Nam Tổ quốc, mong mỏi góp thêm một điểm nhấn để giới thiệu, lan toả hình ảnh đất và người Cà Mau đến với bạn bè muôn phương, mà theo tiết lộ của ông: “Rất hữu ích để phục vụ cho công tác quảng bá, xúc tiến du lịch đúng với ưu tiên, thế mạnh của tỉnh Cà Mau hiện nay”.

Ông Lê Minh Sơn, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Cà Mau, chia sẻ rằng: “Ông Út đã hiến cho Bảo tàng tỉnh một xe ba gác đầy những hiện vật như gàu vai, phảng, cù nèo, nọc cấy, cối đá... Ðặc biệt là vận động các gia đình từng cưu mang, che chở cách mạng hiến tặng những hiện vật phục vụ công tác sưu tầm, trưng bày lịch sử. Ông làm mọi việc một cách tâm huyết, trách nhiệm, sôi nổi vui tươi, chưa hề kén chọn và đòi hỏi bất cứ điều gì cho riêng mình. Ở ông, chúng tôi cảm phục, học tập cách sống của một con người tử tế, một công dân gương mẫu và một đảng viên mực thước luôn vì cái chung”.

Thứ nữa mà tôi trân trọng chính là thái độ sống của ông, lạc quan pha chút lãng mạn nhưng rất kế hoạch. Bên ông, thế hệ trẻ chúng tôi được thắp lên, tiếp thêm nguồn năng lượng sống tươi mới, tích cực.

Mới đây, ông trở thành thành viên lớn tuổi nhất của Câu lạc bộ Kể chuyện lịch sử Cà Mau thuộc Bảo tàng tỉnh Cà Mau. Tư duy của ông khác biệt và thú vị: “Tại sao phải là đẩy mạnh, là nhấn mạnh, là tuyên truyền, là giáo dục... Tôi nghĩ lịch sử vĩ đại của dân tộc, của quê hương, nhất là trong thời đại Hồ Chí Minh cần hơn ở việc cụ thể hoá thành những điều giản dị, gần gũi và dễ tiếp nhận. Các bạn trẻ của câu lạc bộ này hãy nỗ lực chia sẻ, khơi gợi, lan toả tình yêu quê hương, đất nước bằng những câu chuyện rất thật, rất đẹp, rất anh hùng của xứ sở này”.

Ông Nguyễn Thái Thuận cùng đoàn cán bộ Bảo tàng tỉnh Cà Mau trong những chuyến đi để xác định các địa điểm đứng chân của cơ quan Tỉnh uỷ Cà Mau qua 30 kháng chiến.

Ở khía cạnh riêng tư, tôi biết ông Út Trấn là thân sinh của Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Khi được ông chia sẻ về niềm đam mê đọc sách, làm thơ từ những năm 1960 của thế kỷ XX, tôi mạnh dạn hỏi: “Chữ nghĩa cũng di truyền phải không ông Út!”, ông cười tươi: “Sách bây giờ cũng nhờ nhà văn cung cấp hết đó”. Nói về cô gái út của mình, ông chỉ gãy gọn: “Ngọc Tư ham đọc sách lắm. Căn nhà này ở vùng ven đô Cà Mau thôi (xã Lý Văn Lâm, TP Cà Mau) mà hồi đó chưa đường, không điện. Lúc có điện, Ngọc Tư viết một bài văn tả lại. Từ đó, nó theo nghiệp viết luôn”...

Là tác giả của 2 tập thơ “Sông Trắng” và “Lá cuối mùa” cùng tập tản văn “Những vì sao của đất”, ông Nguyễn Thái Thuận là cây bút khá quen thuộc trong giới văn chương của Cà Mau và cả ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Ông quả quyết mình chỉ viết về đề tài chiến tranh cách mạng, mà nếu rời bỏ chủ đề này thì: “Buông nó ra/Tôi không phải là mình”.

Ông không chỉ ham đọc, mà còn mê viết. Viết báo, làm thơ, chữ nghĩa ăm ắp trong đầu, trên đống bản thảo liên tục được bồi thêm như phù sa mới, đó cũng là cách riêng để ông kể chuyện về quê hương. Ông khiêm tốn rằng: “Tôi làm thơ chỉ đọc được, và chủ yếu cho mình đọc. Làm thơ thấy khó quá, nên tôi tập thêm viết báo, viết văn xuôi. Rồi vỡ lẽ ra, văn chương chữ nghĩa đàng hoàng tử tế thì cái nào cũng khó”... và ông chậm rãi đúc kết: “Còn làm người, làm đảng viên cho trọn vẹn càng khó khăn gấp bội”.

Tháng 11/2022, ông vinh dự được trao Huy hiệu 60 năm tuổi Ðảng, ông vui nhưng nước mắt rưng rưng: “Tôi biết ơn Ðảng, vui mừng, vinh dự lắm! Biết bao người đã hy sinh vì sự nghiệp cách mạng đâu thể nhận được vinh dự lớn lao này”.

86 tuổi đời, 62 năm tuổi Ðảng, ông Út Trấn - Nguyễn Thái Thuận chọn làm chiếc lá cuối mùa mải miết xanh; kiên trì, nhẫn nại đi tới tận cùng lẽ sống: “Cái quý nhất của con người là cuộc sống và danh dự sống, bởi vì đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí” (Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng)./.

 

Bút ký của Phạm Quốc Rin

 

"Chiếc nôi chung" thương nhớ, tự hào - Bài cuối: “Quê chúng ta Cà Mau”

Những ngày này, tỉnh Cà Mau và tỉnh Bạc Liêu đang tập trung khẩn trương cho công tác chuẩn bị hợp nhất thành tỉnh Cà Mau mới - một phiên bản được nâng cấp toàn diện, đầy kỳ vọng của Minh Hải xưa. Cà Mau - Bạc Liêu lại chung một mái nhà, một chiếc nôi với trọn vẹn những nghĩa tình, những khát vọng phát triển lớn lao, với sức vóc mạnh mẽ, thế và lực vững vàng ở địa đầu cực Nam Tổ quốc.

"Chiếc nôi chung" thương nhớ, tự hào

Khi chủ trương hợp nhất tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu thành tỉnh Cà Mau được công bố và thông tin rộng rãi, có một điều kỳ lạ đã diễn ra. Không có sự nuối tiếc, không hề âu lo, mà trái lại, đó là sự hào hứng, phấn chấn và đồng thuận cao độ của Nhân dân 2 tỉnh. Vậy là Cà Mau - Bạc Liêu lại về chung một mái nhà, chung một khát vọng, cộng hưởng và nhân lên sức mạnh, niềm tin để cùng nhau xây dựng vùng đất phía địa đầu cực Nam Tổ quốc bừng sáng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

"Chiếc nôi chung" thương nhớ, tự hào - Bài 2: Chặng đường 20 năm lịch sử

Tỉnh Minh Hải tồn tại trong 20 năm, từ 1976 đến hết năm 1996, vượt qua nhiều thách thức, trở ngại, kể cả những thời khắc hết sức gian khó để hoàn thành trọn vẹn sứ mệnh lịch sử với những thành tựu hết sức to lớn, đặt nền tảng vững chắc cho đà ổn định, phát triển của 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu, về sau này.

Cà Mau - Ðịa đầu cực Nam thiêng liêng của Tổ quốc - Bài cuối: Bừng sáng vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc

Cà Mau hôm nay đổi mới, phát triển từng ngày. Những cán bộ lão thành cách mạng, những bậc cao niên ở Cà Mau mà chúng tôi có dịp gặp, đã trải qua bom đạn chiến tranh, trải qua những ngày tháng Cà Mau còn đầy khó khăn, tất cả đều nói rằng, Cà Mau mình bây giờ đã phát triển nhiều lắm, đời sống Nhân dân đã sung túc hơn trước bội phần. Từ vùng đất hoang vu, nê địa; từ những đau thương, mất mát lớn lao trong kháng chiến; đến nay, Cà Mau đã vươn mình đi lên bằng sức vóc mới, thế và lực mới, để chặng đường phát triển tương lai sẽ làm bừng sáng vùng đất địa đầu cực Nam thiêng liêng của Tổ quốc Việt Nam.

Cà Mau - địa đầu cực Nam thiêng liêng của Tổ quốc - Bài 4: Vùng đất của những sản vật vang danh

Dù lên rừng hay xuống biển, Cà Mau đều sẵn có những đặc sản trứ danh. Nếu chỉ nhắc đến đại khái, nhiều người sẽ chưa thoả dạ hoặc lòng còn hoài nghi, thắc mắc. Sự trù phú của thiên nhiên hoà quyện với quá trình lao động siêng năng, bền bĩ, đúc kết kinh nghiệm và sự sáng tạo tài hoa của lớp lớp con người Cà Mau đã kết tụ nên giá trị và sức sống lâu bền của những sản vật đặc trưng ở vùng đất mới.

Lưu Hữu Phước – Nhạc sĩ tài danh đất Tây Đô

Hai ba thế hệ người Việt Nam hát những ca khúc của nhạc sĩ tài danh Lưu Hữu Phước. Không có cuộc đời nào, tâm hồn nào trên đất nước Việt Nam thân yêu thế kỷ vệ quốc anh hùng mà không được Lưu Hữu Phước giục giã.

Ngày giải phóng Cà Mau

Cà Mau - địa đầu cực Nam thiêng liêng của Tổ quốc - Bài 3: Bức tranh văn hoá đa sắc

Dù ở vùng đất mới, gốc gác khác biệt, song khi về tới Cà Mau, thế hệ tiền nhân đã sớm ý thức về nguồn cội, quần tụ và cố kết với nhau bằng sợi chỉ đỏ chảy xuyên suốt của nền văn hoá dân tộc Việt Nam bốn ngàn năm: “Từ thuở mang gươm đi mở cõi/Ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long”.

Cà Mau - Địa đầu cực Nam thiêng liêng của Tổ quốc - Bài 2: Con người Cà Mau - Nét duyên xứ sở

Cố Giáo sư Trần Quốc Vượng cho rằng: “Con người là chủ thể văn hoá, cách ứng xử của con người với chính mình, với thiên nhiên và các mối quan hệ xã hội định hình nên đặc điểm và tính cách của nền văn hoá ấy”. Ở vùng đất mới Cà Mau, nếu không nói về con người Cà Mau, tính cách và cốt cách của con người Cà Mau thì quả thật là một điều thiếu sót lớn. Hồn cốt quê hương, khí phách của ông cha là nơi hậu thế soi chiếu vào đó để nhận diện được chính mình và khơi mở những chặng đường tương lai của mảnh đất này.

Cà Mau - Địa đầu cực Nam thiêng liêng của Tổ quốc

Khi Báo Cà Mau đăng loạt ghi chép pha chút hơi hướng khảo cứu này, tỉnh Cà Mau đang hừng hực khí thế, với thế và lực mới vững vàng hoà vào dòng chảy thời đại cùng cả dân tộc, đất nước Việt Nam tiến bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển phồn thịnh, giàu mạnh, hạnh phúc.