(CMO) Bằng lối viết trực diện, không hoa mỹ, “Ốc gió” của Trần Chiến đã thẳng thắn chuyển tải những thông điệp đa diện của cuộc sống thông qua 13 truyện ngắn. Lấy ý tưởng từ chính cuộc sống đương đại với ngồn ngồn những vấn đề: tái định cư, xuất khẩu lao động, “hạ cánh an toàn”, thói “nhún mình” để được việc, tính thị phi, sự dối trá… đều được đưa vào một cách chân thực, sống động.
Sống động và chân thực như ta có thể thấy cảnh cãi nhau toé lửa chỉ vì chuyện chiếu trên, chiếu dưới, cảnh vợ chồng suýt bỏ nhau chỉ vì nếp sinh hoạt khác biệt nhà phố và ở quê ra, những cực nhọc đắng người của những thân phận ly hương vì miếng cơm manh áo.
Trong những câu chuyện kể lại có khi bằng giọng của người trong cuộc, có khi lại như là người quan sát bao quát sự việc rồi kể lại cho mọi người cùng nghe, chẳng hạn như câu chuyện về một cô gái trẻ với vẻ ngoài ngây thơ, xinh xắn đi nhờ xe “gắn biển xanh” với gã tài xế gạ tình và vị cán bộ tưởng chừng như rất đạo mạo với cái kết gây bất ngờ cho người đọc (Trên từng cây số).
Hay như cảnh “nửa nhân ngãi, non vợ chồng” của một thiếu phụ xuất khẩu lao động bên trời Tây với một chàng mắt xanh da trắng kết thúc trong sự bẽ bàng bởi những khác biệt không thể san bằng (Bến).
Hoặc đó là nỗi buồn đau của cô gái trẻ khi đưa ra quyết định liên quan đến mầm sống vừa mới hình thành trong bụng “Đứa bé đang tượng hình biến mất, nhưng hồn vía ở lại. Khốn nạn thật, những lừa lọc tỉnh rụi, đau đớn vật gập người” đến mức cô phải bỏ đi thật xa để tìm quên nhưng nào có được. “Chỉ tội là tội cho hình hài bé nhỏ kia. Con của mẹ, để sáng mai mẹ xin thầy mấy lời kệ, đặng bình an. Trong túi vải nâu của thầy, mẹ thấy có cả chuông mõ” (Chạy trời).
Song nổi bật lên nhất vẫn là các truyện ngắn về những cán bộ với lối sống và cách suy nghĩ (dẫn đến hành động), lý giải được phần nào vì sao có những cán bộ, viên chức “hành” dân, hoặc không hiếm người chọn cho mình lối sống “lờ đờ”- sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về, cuối tháng lãnh lương Nhà nước “Ông Bột luôn năm chỉ lao động tiên tiến, sau này xếp loại “hoàn thành nhiệm vụ không sai sót” khi bình bầu thi đua cuối năm, chứ chả bao giờ chiến sĩ thi đua hay giỏi xuất sắc gì gì. Rồi hạ cánh. An toàn! Di sản để lại cho con cái vào đời có một lí lịch trong sạch, của quý đấy chứ còn đâu” (Hạ cánh).
Hoặc đọc xong, độc giả có thể hiểu được phần nào quá trình tha hoá của những “vị” quan bất chấp thủ đoạn để tư lợi cho bản thân mình. “Những băn khoăn kiểu ấy đang phải nhường chổ cho nỗi hao mòn ngày một lớn lao, khi người ta sắp về. “Còn một nghìn không trăm ba mươi hai ngày…” mới nhẩm thế thoắt cái nó đã sạt một góc. Cái “đồng hồ đếm ngược” tự chế trong đầu thoăn thoắt nhảy, khiến trái tim bé nhỏ phải chịu đựng những cơn đau quá sức. Hưu trí. Hạ cánh” (Phẫu thuật thẫm mỹ). Không để “trái tim” bị quá sức, thế là tìm đủ mọi cách để tại vị, tìm mọi cách vơ vét khi còn có thể… khiến ta có cảm giác bội thực, căm phẫn trước những chiêu trò, thủ đoạn bất chấp tất cả của họ.
Tất cả những điều đó đã khiến cho câu chuyện “suýt là chuyện tình” của chàng lính đảo trong một lần về phép trở nên đẹp lung linh, dịu dàng dù bản thân câu chuyện có khá nhiều những chi tiết trần tục. Nếu đơn giản chỉ là “sự cảm động rất đàn bà khuấy động những sâu xa trong chàng trai. Phấn sôi nổi kể đảo nuôi chó, nó cứ bơi sang bên ấy rồi lại bơi về, rằng bắt cá cho đỡ việc rồi thôi, lôi lên lại thả xuống ấy mà. Câu chuyện lúc trỗi lên, lúc im lìm, người ấy ra điều rất muốn nghe, biết nghe”, mà còn là niềm tin yêu vào con người, vào cuộc sống gần như là trọn vẹn của người lính biển.
Bởi thế, sau khi giải ngũ, chàng lính biển đã tìm về nơi cũ với ước mong gặp lại người xưa nhưng từ thông tin chàng có được thì dường như cuộc hạnh ngộ của chàng và cô gái nọ chỉ là “màn diễn sâu” của một cô gái làng chơi hết thời đang cố moi tiền từ khách. Hụt hẫng, vụn vỡ bởi đối với chàng “mọi thứ đều đã diễn ra thật tự nhiên, không có vẻ gì xếp đặt cơ mà. Nhưng chẳng lẽ những kẻ quanh đó đều nói dối? Người đàn bà ấy đã lấy đi sự trinh nguyên trong tâm lý của anh, sao nghiệt ngã mất tăm, để lại những câu hỏi, như là nàng có thật không, có thật nàng như thế… Toàn là những dở dang không lời đáp, nên đêm đêm chúng lại hiện về, lúc dằn vặt khiến mất ngủ, lúc ngọt ngào chết người làm mĩm cười như đứa trẻ” (Ốc gió).
Những khuôn mặt của cuộc đời với những tham - hận – sân - si, và cũng có cả những tin – yêu - trao đi không vụ lợi… đã khiến tập truyện ngắn “Ốc gió” của tác giả Trần Chiến đáng đọc, đáng để ghét, để thương, để hiểu hơn về cuộc đời với những con người, với những tính cách đa dạng và để nhận ra bộ dạng thật của mỗi con người đằng sau những khuôn mặt ấy…
Ngọc Lợi