Viết về chiến tranh là đề tài khó, bởi nếu viết không khéo sẽ dễ dàng tạo cho người đọc cảm giác mệt mỏi, quẩn quanh trong những cuộc chiến - nhất là khi chiến tranh đã lùi lại phía sau hơn nửa đời người.
Viết về chiến tranh là đề tài khó, bởi nếu viết không khéo sẽ dễ dàng tạo cho người đọc cảm giác mệt mỏi, quẩn quanh trong những cuộc chiến - nhất là khi chiến tranh đã lùi lại phía sau hơn nửa đời người. Thái Bá Lợi tuy chọn viết về đề tài chiến tranh nhưng tác giả hầu như không viết nhiều về bom đạn hay những cuộc tấn công, hoặc chiến tích, sự hy sinh... mà viết về những con người, những người lính trực tiếp trải qua cuộc chiến hoặc những cuộc đời bị cuốn vào những mất mát, hệ luỵ của chiến tranh. Với 3 truyện vừa “Hai người trở lại trung đoàn”, “Bán đảo”, “Khê ma ma” trong tập truyện Bán đảo đã ngân lên như những thanh âm buồn, da diết và lay động trái tim người đọc...
Đó đơn giản là những câu chuyện về thân phận con người, nói đúng hơn là thân phận con người trong chiến tranh, là trinh sát có, là du kích có hay đơn giản là một người mẹ, một người vợ... bị cuốn vào những chuyện bên lề của cuộc chiến, cuộc đời trải qua những dông bão, thăng trầm, kể cả khi cuộc chiến đã kết thúc mấy chục năm.
 |
Thời trẻ, chị yêu và có con với một người lính, nhưng rồi ly loạn, xa cách, chị đành mang đứa con vào Nam, lập gia đình với một người đàn ông “phía bên kia”, sinh con đẻ cái và lập nghiệp trên bán đảo. Hoà bình lập lại, người lính, giờ vốn đã có gia đình, khi nghe tin về đứa con của mình với cuộc tình năm xưa, anh đã lặn lội đi tìm và đó cũng là lúc người chồng hiện tại rời bỏ gia đình ra đi bởi không muốn vợ và cả đứa con gái của vợ mình - những người mà ông vẫn yêu thương hết mực lâm vào hoàn cảnh khó xử.
Họ khi cách xa nhau, khi thì gần nhau trong gang tấc mà tâm ý dành cho nhau sau bao nhiêu năm vẫn là sự thương quý, quan tâm đến thắt đau của một tình yêu bị phân chia bởi hai chiến tuyến. Chính tác giả là người đã lặn lội tìm đến bán đảo ấy, nơi những vui buồn, thăng trầm của những nhân vật diễn ra “Nghĩ đến họ, nghĩ đến những thăng trầm xảy ra trong đời họ, tôi chỉ thấy trong người mình một cảm giác vững vàng không cắt nghĩa nổi. Tôi đã được ra Hòn Chìm một lần. Hôm đó biển động. Từ sáng sớm, những đợt gió bấc sát rạt trên boong tàu. Biển sục lên những ngọn sóng đục ngầu xô vào bãi đá. Hòn Chìm chỉ nhô lên khỏi mặt nước khoảng nửa mét. Trên đảo, cái cột đá mong manh như lưỡi kiếm vẫn còn nguyên, sóng đập vào nó, nó chỉ nhẵn ra chứ không hề suy chuyển. Dưới chân, sát nơi nó cắm chặt được vào phiến đá của đảo, những tảng rong bám vào, còn lất phất một nửa ở ngoài. Chắc chắn chúng là những tảng rong mới đến bám sau những tảng rong khác đã trôi đi. Từ đây nhìn vào, bán đảo hiện ra vững chãi sau những ngọn sóng bạc đầu. Con gió động biển xoáy tròn trên đầu những người đứng trên boong tàu và dồn cả về phía đó. Ðến quá trưa thì gió đột nhiên lặng hẳn. Mặt trời lại hiện ra rực rỡ giữa nền trời xanh thẳm. Lúc đó nước biển cũng đã trong trở lại” (Bán đảo).
Những người sống ở hai đầu chiến tuyến đã vậy, những người đồng sống cùng một trung đoàn cũng có những nỗi niềm riêng khó có thể giãi bày. Ðó là Thanh, người lính trinh sát đã im lặng, không giải thích bất cứ điều gì về những gì người đồng đội đã nói sai về anh với Mây - người con gái anh thầm yêu bởi anh biết người đồng đội ấy cũng đang để ý thương Mây. Mây cũng thương anh nhưng vì những nông nổi, bồng bột của tuổi trẻ, Mây đã ương bướng không nhận ra điều đó. “Ánh mắt từ ngoài rọi vào hầm làm Mây nhìn rõ đôi mắt Thanh. Ðôi mắt đọng trong đó cái buồn rụt rè. Thanh vội cúi mặt xuống khi thấy Mây cứ nhìn chằm chằm vào mình. Mãi đến sau này, khi Mây xa trung đoàn, nhiều lúc Mây vẫn còn thấy lại đôi mắt buồn thăm thẳm của Thanh buổi sáng này” (Hai người trở lại trung đoàn).
Và dường như cũng mang trong người tính cách ương bướng ấy, nhân vật cô gái trẻ trong Khê Ma Ma đã sống một cách cá tính và quyết liệt, một thế hệ mới sau chiến tranh, nhìn về chiến tranh với ánh mắt khách quan hơn và hiểu về chiến tranh trong một không gian, qua những hồi ức đa chiều và nhìn về tương lai với niềm khát vọng lẫn đau đáu những câu hỏi muốn tìm ra lời đáp: “Chẳng lẽ những con người có khát vọng cháy bỏng tìm ra chính mình, tự hoàn thiện mình để rồi không bao giờ đánh mất mình nữa đã lên đường đến xứ sở của riêng họ rồi sao? Hay là họ đang ở quanh ta? Hay họ ở ngay trong chính con người ta mà ta không nhận ra?".
Những cuộc đời ấy, những số phận ấy, những câu hỏi cần tìm ra lời đáp ấy… vẫn đang chờ đợi - để được lắng nghe, tìm thấy và tìm lại được nhau…
Ngọc Lợi
Xem thêm bình luận