Nhà văn Nguyễn Quang Sáng sinh năm 1932, tại xã Mỹ Lương, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Ông là tác giả của trên dưới 100 tác phẩm đủ loại: tiểu thuyết, tiểu luận, kịch bản phim, bút ký, truyện ngắn… Ông nguyên Phó Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khoá I, II và III; sau năm 1975, Tổng Thư ký Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh (1975-1997). Ông mất đầu năm 2014, tại TP Hồ Chí Minh.
Nhà văn Nguyễn Quang Sáng sinh năm 1932, tại xã Mỹ Lương, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Ông là tác giả của trên dưới 100 tác phẩm đủ loại: tiểu thuyết, tiểu luận, kịch bản phim, bút ký, truyện ngắn… Ông nguyên Phó Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khoá I, II và III; sau năm 1975, Tổng Thư ký Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh (1975-1997). Ông mất đầu năm 2014, tại TP Hồ Chí Minh.
Nói đến Nhà văn Nguyễn Quang Sáng là bạn đọc nhớ ngay đến tác giả phim Cánh đồng hoang, Mùa gió chướng, tập truyện Ông Năm Hạng và tiểu thuyết Dòng sông thơ ấu. Ông được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt II năm 2000. Sinh thời, ông cũng chơi thân với Hoạ sĩ Nguyễn Sáng, sinh năm 1923, tại TP Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang (người sau này ra Việt Bắc hoạt động kháng chiến và vẽ bức tranh nổi tiếng “Kết nạp Ðảng tại Mặt trận Ðiện Biên Phủ”, được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt I năm 1996.
.jpg) |
| Nhà văn Nguyễn Quang Sáng (bìa trái) và Hoạ sĩ Nguyễn Sáng. |
Như vậy, cả hai ông Sáng tuổi tác chỉ chênh nhau gần con giáp, cùng họ, cùng tên, nhưng họ khác nhau về nghiệp: ông nghiệp văn, ông nghiệp vẽ. Cả hai ông đều được nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Sự trùng tên đấy là đáng yêu. Nhưng cũng dễ xảy ra chuyện “Râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Chả là lúc sinh thời, Nhà văn Nguyễn Quang Sáng có kể (trong Tạp san Văn nghệ hằng tháng của Hội Nhà văn Việt Nam số 6/1994).
Năm 1954, Nhà văn Nguyễn Quang Sáng từ bộ đội tập kết ra Bắc, về công tác ở Ban Văn nghệ Ðài Tiếng nói Việt Nam cùng với Nhà văn Ðoàn Giỏi, Bùi Ðức Ái (Anh Ðức). Ðến năm 1966, Nguyễn Quang Sáng đi B (về Nam công tác ở vùng giải phóng) đổi tên là Nguyễn Sáng.
Sau một thời gian Nhà văn Nguyễn Sáng lại lấy tên cũ là Nguyễn Quang Sáng, ghi tên này ở truyện ngắn Chiếc lược ngà gởi cho Ban Văn nghệ Ðài Tiếng nói Việt Nam ở Hà Nội. Tại chiến trường miền Nam, trong buổi đọc truyện đêm khuya, có phát truyện ngắn này của ông. Nhưng không biết lý do gì mà tên ông bị Ban Biên tập Ðài Tiếng nói Việt Nam bỏ chữ “Quang” chỉ còn Nguyễn Sáng. Rồi cứ thế, các truyện ngắn, ký, bài báo nào cũng đều bị bỏ chữ Quang chỉ còn Nguyễn Sáng. Vậy mà, mấy năm ở chiến trường cũng như ra Bắc, thư từ gởi cho Nguyễn Sáng văn không nhầm sang Nguyễn Sáng vẽ.
Nhưng chỉ có báo chí truyền thông của chính quyền Sài Gòn thì nhầm giữa Sáng văn và Sáng vẽ. Mùa hè năm 1968, ta mở cuộc tổng tiến công vào Sài Gòn, Nguyễn Quang Sáng viết bài Tiến công trên đường phố và Sài Gòn quật khởi. Cả hai bài ký đều nêu những tấm gương anh dũng của quân và dân ta trong chiến đấu. Ðài Tiếng nói Việt Nam ở Hà Nội phát mấy buổi liền.
Tháng 1/1972, sau 3 tháng vượt Trường Sơn ra Hà Nội, một buổi chiều, Nhà văn Nguyễn Quang Sáng ngồi ăn cơm, uống rượu với Nhà văn Anh Ðức cũng vừa miền Nam ra, Hoạ sĩ Nguyễn Sáng cũng có mặt. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng kể: Sau khi Ðài Tiếng nói Việt Nam phát 2 bài ký trên, bọn Mỹ nguỵ bực lắm, chúng cho đài VOA phản bác lại nội dung; lại lấy trích ngang “lý lịch” Hoạ sĩ Nguyễn Sáng ra gán cho Nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Chúng bảo, Nguyễn Sáng hoạ sĩ người tỉnh Mỹ Tho, trước năm 1945 theo học Trường Cao đẳng Mỹ thuật Hà Nội và theo Việt Minh lên Việt Bắc, nay trở về miền Nam.
Nghe xong, Nhà văn Anh Ðức nói “láo toét”, còn Hoạ sĩ Nguyễn Sáng lại ngước mắt cười sảng khoái. Ðể bạn đọc khỏi nhầm, Báo Văn Nghệ năm đó đăng truyện ngắn Người bạn mới quen vẫn ký tên Nhà văn Nguyễn Sáng, nhưng phần minh hoạ là Hoạ sĩ Nguyễn Sáng.
Ðược một hai năm sau, tình hình miền Nam có xu thế gần đến ngày chiến thắng hoàn toàn, Nhà văn Nguyễn Quang Sáng nghĩ: “Thôi, đã đến lúc ta cũng phải trở về ta”. Khi viết tiểu thuyết Mùa gió chướng (in 1975), Nhà văn Nguyễn Quang Sáng mới bỏ hẳn bút danh Nguyễn Sáng từ đó cho đến nay.
Thế là từ đấy, Nguyễn Quang Sáng nhà văn và Nguyễn Sáng hoạ sĩ đã sáng rõ./.
Lê Hồng Bảo Uyên (tổng hợp)
Xem thêm bình luận