Truyền hình
Đờn ca tài tử (ĐCTT) là một loại hình nghệ thuật độc đáo và cũng là thế mạnh góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, mà Bạc Liêu là một trong những “chiếc nôi” lớn của Nam bộ. Nói đến ĐCTT, người ta có câu: “Dân là nghệ sĩ - nghệ sĩ là dân”. Từ người lao động quê mùa cho đến các bậc trung lưu, thượng lưu, trí thức thị thành đều có thể tham gia đờn ca, thưởng thức. Anh công nhân xây dựng ở công trường, nhà máy, cô thôn nữ chốn ruộng đồng, chị tiểu thương, anh thầy giáo, lái đò, viên chức, trí thức… đều có thể thật sự trở thành danh ca, danh cầm, soạn giả tài tử, tài danh của bộ môn nghệ thuật này.
 |
| Đờn ca tài tử trên sông nước Bạc Liêu. Ảnh: B.T |
Đầu thế kỷ XX, ông Cao Văn Lầu (Sáu Lầu) đã sáng tác bản Dạ cổ hoài lang (DCHL) - bài ca nổi tiếng và phổ biến nhất của ĐCTT được cộng đồng tiếp nhận, phát triển từ nhịp 2, 4, 8, 16, 32 đến nhịp 64 và đã trở thành “bài ca vua” của sân khấu cải lương ngày nay. Bản DCHL gợi lên cái buồn bí ẩn trong thâm tâm của con người Việt Nam. Trong cổ nhạc dân tộc chưa có bài nào, bản nào được như DCHL, biến thành vọng cổ, từ một sáng tác cá nhân đã trở thành sáng tác tập thể, sinh ra từ đầu thế kỷ, lớn lên, sống mạnh, phát triển không ngừng, biến hóa muôn hình vạn trạng, sống mãi trong lòng người Việt trong nước và rải rác khắp năm châu. Đã từ lâu, đồng bào trong Nam, ngoài Bắc đều biết nhạc sĩ Cao Văn Lầu, người đầu tiên sáng tạo nên làn điệu vọng cổ, đó là một đóng góp vô cùng quý báu vào sự phát triển sân khấu cải lương và âm nhạc dân tộc. Không có tập tục nào chi phối hoặc làm hạn chế người tham gia thực hành.
Được biết từ năm 2001 - 2009, đại diện cộng đồng ở 2.570 câu lạc bộ, nhóm, gia đình thực hành ĐCTT, bao gồm: nghệ nhân, người thực hành, đại diện cơ quan quản lý văn hóa, chính quyền địa phương các cấp (xã, huyện, tỉnh) đã tham gia cuộc họp vào tháng 8/2010 tại TP. HCM và các cuộc họp trong thời gian từ tháng 11/2010 - 1/2011 tại 21 tỉnh, thành phố để biểu thị sự đồng thuận với việc xây dựng hồ sơ đệ trình UNESSCO đưa ĐCTT vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đến tháng 4/2013, có 13.421 người đại diện cho 29.276 người thực hành ĐCTT đã ký vào 2.476 văn bản đồng thuận bảo tồn, phát huy các giá trị của loại hình nghệ thuật này trong đời sống xã hội hiện nay ở Nam bộ.
Việc Chính phủ Việt Nam đệ trình UNESSCO đưa ĐCTT vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại là một trong những hoạt động cụ thể nằm trong chủ trương xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam, tôn trọng bản sắc văn hóa của các địa phương, các dân tộc, khẳng định sức sống mạnh mẽ của ĐCTT trong đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân Nam bộ. Đồng thời, thể hiện sự tiếp nối và phát triển các giá trị nghệ thuật truyền thống của các thế hệ hôm nay, định hướng sự phát triển của loại hình nghệ thuật ĐCTT phù hợp với nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của nhân dân trong thời kỳ đổi mới, góp phần giữ gìn, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Nguyễn Văn Thanh
Xem thêm bình luận