Tết trước tiên là mùa của trời đất giao hoà, vạn vật sinh sôi nảy nở. Với nước ta, Tết cũng có nghĩa là mùa màng đã xong xuôi, con người thư thả, cần phải có thời gian để vui chơi, giải trí, tái tạo lại năng lượng sau một năm dài lao động vất vả.
Tết cũng là nơi khởi đầu của mọi thứ mới mẻ tốt đẹp, bỏ lại sau lưng những điều không vừa ý. Ngày Tết, người Việt Nam lại hướng về gia đình, hướng về tổ tiên, và sâu xa hơn là hướng về nguồn cội. Tết nghĩa là sum vầy, con người dễ dàng bỏ qua những hiềm khích, cùng cầu chúc cho nhau sức khoẻ, may mắn, bình an và thành đạt.
Có lẽ chỉ ở phương Ðông, cái Tết mới có thật nhiều ý nghĩa như vậy. Nước ta đón Tết mỗi miền mỗi khác, một phần lý do cũng là thời tiết. Miền Bắc và miền Trung đang trong kỳ gió bấc, thời tiết rét lạnh, còn miền Nam thì nắng gió lồng lộng. Rồi ẩm thực, cúng kiếng, kiêng kỵ cũng có điểm khác biệt. Miền Bắc nói đến Tết là nhớ đến nhành đào thắm đỏ, miền Nam là cánh mai vàng khoe sắc rực rỡ. “Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh”, đó là không khí Tết rất đặc trưng của những vùng quê Bắc Bộ.
 |
| Tết nay, ở mọi lứa tuổi, thời gian dành cho gia đình bớt đi, thay vào đó là du xuân khắp nơi. |
Với miền Nam, trong đó có người Cà Mau, Tết ở mỗi gia đình đều có nồi thịt kho tàu (khi xưa chỉ những nhà khá giả mới có tiền mua thêm chục trứng để kho cùng), nồi canh khổ qua dồn thịt, rồi dưa cải, dưa kiệu. Mâm ngũ quả của người miền Bắc không thể thiếu nải chuối, trong khi người Nam lại coi chuối không “hên” vì phát âm nghe giống với từ “chúi” (tức chúi xuống, làm ăn không lên). Mâm ngũ quả của người Nam Bộ đơn giản với những thứ trái cây có sẵn trong vườn là đu đủ, xoài, mãng cầu, dừa xanh với ý nghĩa “cầu vừa đủ xài”. Về sau này lại xuất hiện “trái dư”, tức là không chỉ đủ xài mà là dư xài với mong muốn có được cuộc sống sung túc, giàu có.
Tết xưa, cuộc sống cư dân còn vất vả, tuy nhiên không khí lại vô cùng rôm rả, nồng ấm. Ngày Tết, những nhà có nuôi heo sẽ tổ chức “chia heo chờ lúa mùa” cho những nhà lân cận, hoặc có khi cả xóm. Ai mua thịt gì, bao nhiêu ký thì lấy phấn, viết ghi lại, tới mùa lúa đem trả lại cho người chủ heo. Vậy là cả năm sau người nuôi heo mới nhận lại phần lời của mình, nhưng có hề gì, Tết mà, chủ yếu là để làng xóm láng giềng thêm phần gắn bó, ai ai cũng có được một cái Tết đủ đầy. Trong điều kiện khó khăn, cái Tết là dịp rất hiếm hoi người dân mới được ăn uống thoải mái nên chuyện nấu nướng, ẩm thực là vô cùng hệ trọng. Trẻ con thì chờ mẹ may áo mới, mẹ ngồi may, con cứ đứng đó chực chờ đến khi nào tấm áo xong mới thôi. Tết là được ăn ngon, mặc đẹp, khác với ngày thường về cơ bản là những điều rất giản dị ấy.
Tết nay, nhịp sống hối hả đã làm cho không khí náo nức đợi mong và nồng đượm nghĩa tình cũng lạt phai đôi chút. Người ta ăn uống no đủ cả năm, sắm sửa Tết cũng đợi thật cận kề ngày 28, 29 tháng Chạp mới ù ra chợ mua một lần là đủ hết. Không còn cảnh quết cốm dẹp, gõ bánh in, nấu nồi bánh tét xuyên đêm. Tết quê vẫn còn nếp chia heo, nhưng cân ký xong trả tiền cái rụp, không còn cảnh đợi chờ mùa lúa năm sau. Xưa, đến ngày đưa ông Công, ông Táo là mùa Tết đã về tới cửa nhà, Tết nay vẫn gió nắng lồng lộng nhưng cứ thiếu vắng cái cảm giác nao nao, náo nức, đợi chờ khiến lòng người chộn rộn. Nhiều gia đình có điều kiện, đi du lịch xa, quên luôn việc về thăm người thân, cha mẹ, họ hàng. Người ta than với nhau “Tết mệt quá”, và đâu đó ý vị của những ngày thật đặc biệt này cũng bị phôi phai.
Trước đây, dịp Tết là khoảng thời gian con người tạm gác lại mọi vướng bận, lo nghĩ, những công việc thường nhật mưu sinh cũng tạm dừng để dành toàn bộ thời gian, tâm trí cho việc vui xuân, đón Tết. Có lẽ vì thế mà ngày Tết, trông ai cũng rạng rỡ hơn, cũng trẻ trung hơn. Phong bao lì xì cho nhau cũng mang hình thức tượng trưng, mang ý nghĩa tinh thần là chính, không ai so đo, đòi hỏi về giá trị vật chất cả. Quà Tết cho nhau cũng hàm chứa tình cảm, sự trân trọng dành cho nhau, đó là cả một vẻ đẹp vô cùng nhân văn, đầy ắp đạo lý. Bây giờ, dịp Tết với nhiều người là cơ hội làm ăn, không ít người bỏ luôn việc đón Tết để tập trung cho việc kiếm tiền. Tết đến, đâu đó người ta vẫn chạnh lòng vì cảnh hàng quán nâng giá, “chém khách”. Quà biếu Tết, phong bao lì xì cũng có nhiều biến dạng, trở thành công cụ để mưu cầu những mục đích khác.
Tết xưa hay Tết nay, ở thị thành hay nông thôn, ai ai cũng mong chờ những điều may mắn, vạn sự như ý, sức khoẻ dồi dào, thành công trên chặng đường kế tiếp. Hãy giữ cho ngày Tết những giá trị bất biến mà cha ông từ bao đời gìn giữ, truyền lại. Ngày Tết hãy hướng lòng về nguồn cội, về những giá trị thiêng liêng mà nếu đã mất đi không cách gì tìm lại được./.
Bài và ảnh: Quốc Rin
Xem thêm bình luận