Trong kháng chiến chống Mỹ, Xẻo Trê (thuộc ấp Lý Ấn, xã Hưng Mỹ, huyện Cái Nước) được chọn làm nơi đóng quân của Ban Chỉ huy Tỉnh đội. Suốt 9 năm (1964-1973), căn cứ Xẻo Trê vẫn giữ được bí mật, an toàn tuyệt đối, tạo sức mạnh để tấn công kẻ địch. Ðó là nhờ vào lòng dân luôn đùm bọc che chở, hết lòng vì cách mạng, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ khu căn cứ.
- “Nghĩa tình đồng đội" về với khu căn cứ
- Tri ân vùng căn cứ
- Nguyện xứng danh Bộ đội Cụ Hồ
- Phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ
Những người trực tiếp đùm bọc, chăm sóc cán bộ, chiến sĩ Ban Chỉ huy Tỉnh đội ngày ấy giờ không còn, song câu chuyện máu thịt quân - dân được tiếp nối qua thế hệ con cháu của họ và sẽ mãi lưu truyền theo dòng chảy thời gian.
Những cựu chiến binh, con cháu của các gia đình trực tiếp đùm bọc, chở che cán bộ, chiến sĩ Tỉnh đội ngày ấy cùng nhắc nhớ về khu căn cứ ngày xưa.
Cựu chiến binh Lê Văn Bông (71 tuổi) nhớ lại, thời đó nhà ông không lớn, vậy mà lúc nào cũng có bộ đội ở. Mẹ ông (bà Trần Thị Ngọc) vừa chăm con nhỏ, vừa chu toàn cơm nước cho bộ đội. Bà luôn trong tâm thế cảnh giác, khi có động tĩnh là ra hiệu để mấy chú ẩn náu dưới hầm sau vườn.
“Mẹ thường dạy anh em chúng tôi phải noi theo các anh, các chú, đi đánh giặc. Lớn lên, tôi tham gia du kích ấp, bộ đội thị xã Cà Mau, rồi biên chế vào Tiểu đoàn U Minh 3 cho đến ngày thống nhất đất nước”, cựu chiến binh Lê Văn Bông bộc bạch.
Nhắc nhớ dấu ấn thời kháng chiến trên quê hương, những cụ ông, cụ bà cứ huyên thuyên những câu chuyện đầy cảm động của người dân Lý Ấn dành cho cách mạng, cho cán bộ, chiến sĩ.
Những cựu chiến binh ấp Lý Ấn tự hào truyền thống quê hương, giáo dục thế hệ trẻ tiếp nối dựng xây.
Theo lời kể của cựu chiến binh Phan Tuyết Mai (75 tuổi), có lần địch lùng sục vào nhà, ngay lúc bộ đội đến lấy cơm, bà Mai ra hiệu cho các chú rút, nhưng không kịp, một tên lính bắn bộ đội bị thương, rồi tiếp tục tra hỏi những người trong gia đình, đánh làm lưng bà bị thương, đến nay vẫn còn sẹo. Khi lính rút, gia đình bà kịp thời băng bó vết thương cho bộ đội trong khi chờ lực lượng quân y đến.
Chính nhờ cảm tình với bộ đội, một lòng theo cách mạng mà hầu hết các gia đình ở ấp Lý Ấn đều động viên người thân nhập ngũ, đánh giặc. Như gia đình cựu chiến binh Trịnh Văn Toán có 9 anh chị em thì có 3 liệt sĩ, 4 cựu chiến binh. Ông Toán hồi nhớ, đất này thời đó toàn dừa, chuối, tre, trúc, hầu như sau vườn nhà ai cũng đào 1-2 hầm trú ẩn, chủ yếu để che chở bộ đội. Vườn nhà ông Toán lúc đó là bệnh viện dã chiến, nên thường thấy bộ đội bị thương, có khi phải cưa tay, cưa chân chôn tại đất này.
“Tôi còn nhớ lúc đó nội tôi được các chú bộ đội kêu bằng má Chín (tên thật Châu Thị Có), bà là thành viên của Hội Mẹ chiến sĩ, đóng vai trò nòng cốt trong phong trào ủng hộ bộ đội, du kích và nuôi quân diệt giặc. Bà yêu thương những chiến sĩ như con cháu ruột thịt”, cựu chiến binh Trịnh Văn Toán bộc bạch.
Nói sao hết những tấm lòng, những nghĩa cử đầy cảm động của đồng bào, của các mẹ, các chị dành cho cách mạng trong những tình thế hiểm nghèo nhất. Vào dịp Tết hay mừng công chiến thắng, các chị, các mẹ xúm xít cùng bộ đội quết bánh phồng, gói bánh tét, ăn uống đơn sơ nhưng đậm nghĩa tình quân - dân. 63 gia đình trực tiếp đùm bọc, chở che cán bộ, chiến sĩ Tỉnh đội ngày ấy tuyệt đối giữ bí mật, đồng lòng góp từng nắm gạo, con cá, mớ rau nuôi bộ đội mạnh khoẻ, để bộ đội yên tâm làm việc lớn.
Từ khu căn cứ này, Ban Chỉ huy Tỉnh đội Cà Mau đã đưa ra nhiều quyết định sáng suốt chỉ đạo lực lượng vũ trang tỉnh lập nên những chiến công vang dội, góp phần cùng toàn dân đánh bại nhiều chiến dịch, chiến thuật, âm mưu, thủ đoạn của giặc, bẻ gãy từng trận, tiêu diệt, bức rút, bức hàng nhiều đồn bót của địch, bảo vệ quê hương đất nước, bảo vệ đồng bào, bảo vệ vùng căn cứ.
Tiếp nối truyền thống cách mạng, con cháu của những gia đình đùm bọc, chở che cán bộ, chiến sĩ Tỉnh đội hầu hết đều xung phong vào bộ đội, góp sức cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Thời kỳ xây dựng quê hương đổi mới, những cựu chiến binh ấy luôn tiên phong trong các phong trào thi đua, xứng đáng là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.
Ấp Lý Ấn đi đầu trong các phong trào thi đua, góp phần đưa xã Hưng Mỹ hoàn thành tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao.
Ông Trần Nhị Hùng, Bí thư Chi bộ ấp Lý Ấn, phấn khởi: “Nhân dân nơi đây chung sức, đồng lòng trong lao động sản xuất, xây dựng nông thôn mới nâng cao. Ấp có 632 hộ, hiện chỉ còn 1 hộ nghèo. Cùng với sản xuất tôm - lúa, bà con cải tạo vườn tạp trồng rau màu, chăn nuôi tăng thu nhập. Chúng tôi đang triển khai thực hiện mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến 2 giai đoạn chứng nhận quốc tế (ASC) cho 105 hộ, quy mô 150 ha. Năm 2024, Chi bộ được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và được Ðảng uỷ chọn tổ chức đại hội điểm”.
Di tích lịch sử Khu Căn cứ Tỉnh đội ở Xẻo Trê sừng sững Tượng đài chiến thắng - biểu tượng của tinh thần đấu tranh cách mạng hào hùng, tình đoàn kết quân - dân bền chặt trong trang sử vẻ vang của đất Cà Mau. Giá trị tốt đẹp ấy mãi trường tồn để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ tiếp nối dựng xây quê hương, đất nước, xây dựng vùng căn cứ ngày càng đổi mới./.
Mộng Thường