Hướng mở cho sản xuất nông nghiệp hiện đại

Nông nghiệp công nghệ cao (CNC) là một nền nông nghiệp được ứng dụng kết hợp những công nghệ mới, tiên tiến để sản xuất. Trong nền nông nghiệp CNC, tổ hợp tác (THT), hợp tác xã (HTX) được xem là “bà đỡ” cho các hộ nông dân liên kết chuyển từ sản xuất nhỏ, manh mún thành sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn, hiệu quả và giá trị cao. Ứng dụng CNC vào sản xuất nông nghiệp là hướng đi tất yếu mà Bạc Liêu quyết tâm thực hiện. Vấn đề đặt ra là làm sao phát huy được hiệu quả của mô hình THT, HTX để đưa nền sản xuất nông nghiệp CNC đi đến đích.

Bài 1: Nâng chất và phát triển HTX hoạt động hiệu quả

Liên minh HTX tỉnh trao giấy chứng nhận cho các thành viên HTX.

Trang trại nuôi heo của HTX Kinh tế Xanh (xã Vĩnh Trạch, TP. Bạc Liêu) - một trong những HTX làm ăn hiệu quả. Ảnh: M.Đ

THT, HTX được xem là nơi liên kết nông dân cùng sản xuất để tạo nên sản phẩm hàng hóa lớn cung ứng cho thị trường, tránh tình trạng trúng mùa rớt giá. Thời gian qua, nhiều THT, HTX đã ra đời, song hoạt động và hiệu quả mang lại chưa cao. Để nâng cao chất lượng của THT, HTX, ngành chức năng tỉnh đề ra nhiều giải pháp hướng đến xây dựng những mô hình kiểu mới phù hợp với sự phát triển hiện nay.

Lượng nhiều - chất ít!

Toàn tỉnh hiện có 660 THT với 15.116 thành viên, 130 HTX với 22.774 thành viên. Trong đó, có 86 HTX hoạt động lĩnh vực nông nghiệp, 37 HTX lĩnh vực phi nông nghiệp, 7 quỹ tín dụng nhân dân.

Mặc dù có khá nhiều THT, HTX, nhưng số THT, HTX hoạt động hiệu quả rất ít; nhiều THT, HTX đã giải thể, chờ giải thể, hoặc chỉ tồn tại cho có. Nguyên nhân chính là các THT, HTX còn chạy theo phong trào và nhiều người xem việc tham gia THT, HTX là để nhận các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, hoặc đủ tư cách pháp nhân để vay vốn ngân hàng. Mặt khác, không ít HTX hoạt động nhưng không phải là thành viên của Liên minh HTX tỉnh. Một số HTX được UBND các huyện, thị, thành phố cấp giấy chứng nhận hoạt động. Vì vậy, việc quản lý các THT, HTX này không gom về một mối (Liên minh HTX tỉnh) mà chỉ chịu sự quản lý của địa phương (huyện, thị, thành phố).

Thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững gắn với thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, những năm qua, Bạc Liêu đã gặt hái nhiều kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, việc xây dựng các mô hình HTX nông nghiệp kiểu mới liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị chưa đạt kết quả như mong muốn.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh các sản phẩm hàng hóa, thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp - nông thôn, việc củng cố, phát triển HTX là một vấn đề đáng quan tâm. Bởi, HTX là chủ thể quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ và kết nối sản xuất cho các thành viên, hộ nông dân để tạo ra sản phẩm có năng suất và chất lượng cao; gắn kết với doanh nghiệp trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Điển hình như việc xây dựng các cánh đồng mẫu lớn là tập hợp, liên kết nông dân sản xuất, vì vậy rất cần có HTX để làm “đầu tàu”.

Theo ông Phạm Ngọc Hoàn, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh: “Thời gian qua, toàn tỉnh đã xây dựng nhiều cánh đồng mẫu lớn sản xuất lúa, song vẫn còn một số cánh đồng mẫu không thành lập được HTX. Nguyên nhân là do đi ngược quy trình. Bởi, trước khi thành lập HTX cần phải họp dân phổ biến các vấn đề về liên kết sản xuất, hoạt động của HTX để người dân nắm rõ, đồng tình. Nhưng ngược lại, không ít cánh đồng mẫu lớn được quy hoạch, cải tạo hệ thống thủy lợi, xây dựng dự án và thực hiện các chính sách hỗ trợ, sau đó mới thành lập HTX… Đây là quy trình đi ngược làm cho việc thành lập HTX gặp không ít khó khăn”.

Tập trung nâng chất

Mặc dù có khó khăn, nhưng thời gian qua nhiều THT, HTX, nhất là lĩnh vực nông nghiệp đã được củng cố, đổi mới về tổ chức và hoạt động, có chuyển biến về quy mô, công nghệ sản xuất. Hình thức tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm thông qua hợp đồng liên kết được HTX triển khai thực hiện mang lại hiệu quả tích cực. Trong tỉnh xuất hiện nhiều HTX kiểu mới hoạt động có hiệu quả, điển hình tiên tiến, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Để nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các HTX, thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh đẩy mạnh củng cố và nâng cao hiệu quả của 18 HTX nông nghiệp được đánh giá là có hiệu quả. Tập trung xây dựng mô hình HTX phát triển sản xuất gắn với chuỗi giá trị sản phẩm, trong đó, xây dựng các HTX mô hình ứng dụng CNC; mở các lớp đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng để nâng cao năng lực quản trị cho cán bộ quản lý các HTX. Củng cố, kiện toàn 100% các HTX đã đăng ký tham gia chương trình mỗi xã một sản phẩm; thực hiện phương án đầu tư sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Nâng cao chất lượng hoạt động của các HTX, nhất là HTX nông nghiệp hoạt động yếu kém. Tăng cường liên kết giữa các thành viên HTX, huy động mọi nguồn lực của HTX, thu hút các nguồn lực bên trong và bên ngoài để cơ cấu lại HTX. Tuyên truyền, vận động thành lập mới và tạo mọi điều kiện để HTX nông nghiệp phát triển; tiến tới thành lập Liên hiệp HTX nông nghiệp đối với các HTX hoạt động có hiệu quả; xử lý dứt điểm việc giải thể, chuyển sang loại hình khác đối với các HTX nông nghiệp đã ngừng hoạt động kéo dài.

Cùng với đó là tập trung thực hiện công tác tư vấn, hướng dẫn xây dựng nhãn hiệu, xuất xứ hàng hóa cho các HTX có nhu cầu. Hỗ trợ các HTX ứng dụng khoa học - công nghệ mới, nhất là HTX được thí điểm mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị. Tiếp tục phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện công tác hỗ trợ, tạo điều kiện cho các HTX có nhu cầu vay vốn để mở rộng sản xuất, đổi mới công nghệ...

Minh Đạt