Tuổi thơ của tôi luôn gắn liền với… phế liệu. Ba là người nhặt và thu mua ve chai nên lúc nào ngôi nhà cũng đầy ắp sắt, nhựa vụn. Tôi còn nhớ, hồi đó cứ mỗi khi ba đi làm về, tôi thường ùa vào đống đồng nát ấy để tìm ra những món đồ chơi. Kết quả là chiếc giường của tôi có rất nhiều món đồ chơi bằng nhựa. Có đôi lần tôi tự hỏi: “Chúng còn quá đẹp, quá tốt, sao mọi người lại vứt đi?”. Ba tôi bảo: “Họ giàu có, chơi theo thời, chán rồi thì bỏ để mua thứ khác, có gì lạ đâu con?”. Quả là xa xỉ!

Nó chợt nhớ đến mẹ. Nó nhớ những đêm trời nóng bức, mẹ tay cầm cái quạt mo đã cũ quạt cho nó ngủ. Tay kia cầm chiếc khăn ướt lau mặt cho nó, và nó ngủ thiếp đi trong làn gió mát từ bàn tay mẹ.

Em đã được học 5 điều Bác Hồ dạy ngay từ khi bước vào những buổi học đầu tiên. Rồi em được nghe biết bao nhiêu bài hát ngợi ca Bác Hồ. Dù chưa một lần được gặp Bác nhưng trong lòng em đã được nhen nhóm tình thương đối với Bác, càng ngày càng lớn, càng sâu đậm.

Ðược biết đến với tác phẩm "Con đến như một phép màu" và nổi đình nổi đám với "Mật ngữ rừng xanh", lần này, Lê Hữu Nam cho ra tập sách tản mạn viết về Ðà Lạt - vùng đất nơi mình được sinh ra và Sài Gòn - vùng đất đã bao dung, chở che cho mình trong những ngày đầu lập nghiệp, cả những ngày chữa trị căn bệnh tim bẩm sinh. Với Hữu Nam, Ðà Lạt là mảnh đất để luyến nhớ, tìm về còn Sài Gòn là nơi để những ước mơ đơm hoa và chờ ngày kết trái…

Ông nói mơ ước cuối cùng của cuộc đời ông là được một lần trở lại miền Nam. Dĩ nhiên điều đó chẳng quá khó khăn vì sức khoẻ ông không quá yếu và thời buổi này cũng đâu phải trèo đèo lội suối như cái thời “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”.

“Không ai quên được những người lính - những người đã hy sinh cả tuổi thanh xuân, mồ hôi, công sức và cả máu đào - cho nền độc lập dân tộc, cho cuộc sống thanh bình hạnh phúc của Nhân dân.

Gần đến ngày 30/4 mẹ tôi lại mở rương đồ cũ ra phơi, bà đã làm công việc này 40 năm qua.

Với nếp sinh hoạt của đại đa số gia đình Việt, việc đi chợ, nấu ăn là những việc làm hằng ngày chứ hiếm khi đi chợ, nấu ăn bỏ tủ lạnh cho cả tuần. Một phần là do thói quen thích ăn đồ tươi mới mỗi ngày, một phần là việc đi chợ dường như là việc dẫu có thong dong hay tất bật thì đó vẫn là một trong những việc khó lòng khinh suất, nhất là đối với những người của gia đình, người mẹ, người vợ…

Từng được biết đến với “Gió heo may đã về…”, “Già ơi, chào bạn!”, “Những người trẻ lạ lùng!”, “Cành mai sân trước”… và cả những tập thơ như: “Tình người”, “Giữa hoàng hôn xưa”, “Vòng quanh”, Bác sĩ kiêm Nhà văn Ðỗ Hồng Ngọc có số lượng tác phẩm đáng mơ ước, kể cả đối với một cây bút chuyên nghiệp.

Mẹ thường nói rằng, ngày tôi sinh ra cha vẫn còn ở trong quân ngũ. Ðơn vị cha đóng ở mãi tận chiến trường miền Nam đầy máu lửa, khi chiến tranh chống Mỹ còn đang trong giai đoạn ác liệt và cái sống, cái chết chẳng thể biết trước được đối với bất cứ ai.

Tôi im lặng nghĩ xem ai đã ra nhà tôi. Vì con trai tôi không mấy khi về quê, nó biết rất ít họ hàng bên nội. Tôi đoán chắc có ông chú, ông cậu nào đó ra tìm tôi. Tôi dặn con, con nói với cụ bố về ngay. Con nhớ đón rước cẩn thận nhé, mời nước chu đáo, chỉ chỗ công trình phụ nữa đấy. Vâng ạ! Con trai trôi hăng hái đáp lời.

Ðó là tín ngưỡng thờ cá Ông phổ biến khắp nơi trên huyện đảo với nhiều lăng thờ ở xóm Cồn, Ðường Bào, Bần Quỳ, Thổ Châu, Cửa Cạn, Dương Tơ, Hàm Ninh... Người Phú Quốc xem Ông Nam Hải (cá voi) - một vị thần chủ của biển khơi, giúp họ vượt qua những khắc nghiệt của biển cả để hướng tới một vụ mùa bội thu.

Là một nước nông nghiệp, bước chân ra tới sân là đã thấy cây, thấy ruộng… nên trong tâm thức người Việt, cây cỏ, thiên nhiên, rau trái quanh nhà đi vào lời ăn, tiếng nói, tình cảm ghét thương và cả trong ca dao, câu hò, lời ca, tiếng hát…

Nghệ nhân Dân gian, theo cách gọi chính thức của Tổ chức Giáo dục - Khoa học - Văn hoá của Liên Hiệp quốc (UNESCO), là “Living Human Treasures” (nghĩa là “Báu vật nhân văn sống”). Ðây là những con người thật, với khả năng, năng lực thật sự đã tham gia sáng tạo, thực hành, giữ gìn và lưu truyền những giá trị văn hoá dân tộc.

Từng đoạt giải Nhất giải thưởng Văn học tuổi 20 nên với tập truyện “Nhật kí một người cô đơn”, tác giả Nhật Phi có hẳn lợi thế rõ rệt để tiếp cận với độc giả. Tự gắn mác cho nhân vật của mình là “người cô đơn” và xưng tôi, người đọc ngầm hiểu đây là tự truyện của chính tác giả.

Tháng Tư nhón ngón gió khẽ khàng đặt vào giỏ xe phiến lá xà cừ loang loang màu thu. Tháng Tư lửa cháy trong tán gạo, vun tròn bụm khói tím biếc trên cành xoan. Tháng Tư thả dập dìu gánh hoa loa kèn trắng muốt trên chiếc xe đạp cà tàng rong ruổi phố. Tháng Tư hoài niệm nắng xuân, gọi nắng hè, chập chờn như có như không, tôi ngập ngừng ngón tay trên bàn phím chẳng thể nào gọi tên màu nắng mơ hồ ấy.

Nhà ở cách bờ kinh cả chục công đất, con mương phèn đã cạn từ lâu nên phải dùng trâu kéo mấy bao lúa và chiếc xuồng ba lá bằng cộ xuống con kinh cạn. Hai mẹ con chống từng nhát dầm đẩy xuồng lúa một cách nặng nhọc, cả buổi mới tới một khúc nước sâu. Má gây chèo còn tôi cầm dầm bơi tiếp, đi hơn 2 tiếng đồng hồ, phải sang một con đập mới tới được nhà máy chà gạo.

Đi làm, đạp xe đến đầu xóm, trời đã nhọ mặt người, Khang tự trách mình không cứng rắn trước mấy lời nói khích của bạn bè, anh phải vào với chúng làm mấy cốc bia hơi với mấy cái bánh đa chấm tương ớt. Về muộn thế này chắc vợ lại cằn nhằn: chỉ biết nhàn cái thân. Vợ anh hay nói thế, việc ở nhà ngập đến đầu một mình làm mờ cả mắt. Nhiều hôm, nghe vợ chì chiết, anh nổi nóng vặc lại...

Cứ như là chút tình thơm thảo, những chuyến thăm của những bà con dưới quê luôn có những món cây nhà lá vườn, các thức quà quê… tay xách, nách mang lỉnh kỉnh làm quà cho người ở phố. Với nếp nghĩ “dĩ thực vi tiên” nên những thức quà thường liên quan đến thức ăn, chẳng hạn như kí khô vừa mới phơi qua một vài nắng, mớ mứt chuối đậu phộng, non kí bồn bồn muối chua, trái mít vừa mới chín tới được mợ, được dì gửi “cho xấp nhỏ ăn cho vui”…

Khi những bao lúa đầy ắp bắt đầu được nông dân chở về và phơi dọc hai bên vệ đường báo hiệu mùa gặt đã đến.

Sự trùng lặp, trớ trêu như định mệnh. Tôi không biết nên cười hay nên khóc. Tôi thấy thương tôi, thương cả cho anh. Lần đầu sau hai mươi năm chia tay, tôi nhìn anh - không với vẻ dửng dưng. Nước mắt tôi chực nhoè xuống bờ mi kẻ chì xanh. Quay đi, luống cuống lục đồ trang điểm. Tấm gương con vô tình soi mái đầu tôi chớm bạc…

Má bệnh thèm bánh lá, tôi chạy xe vòng vèo từ chợ này qua chợ khác, hầu như khắp các chợ ở Cà Mau nhưng không tìm được loại bánh đúng ý. Người ta cũng bán bánh lá, nhưng không đúng món bánh lá mà má con tôi làm trước đây từ hình dáng đến hương vị, nên khi tôi mua về má chỉ ăn một miếng nhỏ rồi lắc đầu, đẩy dĩa bánh ra.

Ngoài đất Tổ Phú Thọ, Cà Mau là một trong số ít tỉnh, thành trong cả nước có Đền thờ Vua Hùng. Điều này thể hiện tấm lòng của những người con phương Nam thời mở cõi với cội nguồn dân tộc, ý chí thống nhất về lãnh thổ. Đây cũng là chỗ dựa tinh thần to lớn để người Cà Mau vượt qua những gian khó ở mảnh đất hoang sơ, nê địa.

Đôi khi bạn cảm thấy xung quanh có quá nhiều áp lực và muốn buông xuôi hết cho xong. Nhưng bạn ơi, cuộc sống mà, nếu không vươn lên bạn sẽ tuột lại phía sau như một kẻ bại trận. Quy luật là như thế rồi...

Nhà thơ Tản Ðà từng cảm thán: “Văn chương hạ giới rẻ như bèo”, ấy vậy mà chính ông, cùng biết bao người suy nghĩ như ông vẫn sống và chết cùng thứ rẻ bèo ấy. Người ta gọi đó là cái nghiệp, người nghệ sĩ đâu cách nào khác phải như con tằm, rứt ruột để nhả tơ, nhả cho tới chết và sung sướng với cái chết ấy.

Bầu nấu với hến từ bấy lâu nay không chỉ là món canh ngon, ngọt, hấp dẫn trong bữa cơm hằng ngày của nhiều người dân thôn quê dân dã, nó cũng được xem là món khoái khẩu của rất nhiều gia đình nơi thành phố.

Nơi vùng đất cực Nam của Tổ quốc có hàng trăm loài cây trái. Một trong những loài cây gần gũi, thân thiết nhất là cây dừa. Dừa đồng hành với người Cà Mau không chỉ trong chiến đấu mà còn góp phần đắc lực trong phát triển kinh tế và sinh hoạt hằng ngày. Dù qua bao thăng trầm của cuộc đời, dừa vẫn gắn bó với con người như hình với bóng. Người Cà Mau “đầu đội trời, chân đạp đất” từ buổi khai thiên lập địa đến bây giờ, từ cái ăn, cái ở, từ phút giây cất tiếng khóc chào đời đến lúc ra đi về cõi vĩnh hằng, luôn đắm mình trong ngọt ngào mát rượi của dừa xanh.

Nhà điêu khắc Tô Sanh, sinh năm 1928 tại tỉnh Cà Mau. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, làm việc ở Hội Mỹ thuật Việt Nam và giảng dạy tại Trường Mỹ thuật Ðông Dương (nay là Trường Ðại học Mỹ thuật Việt Nam, số 42, Yết Kiêu, Hà Nội). Sau ngày thống nhất đất nước, ông trở về sống và làm việc tại TP Hồ Chí Minh.

Thứ nước ngọt lịm đó từ lâu tưởng như vô hồn trong vòng xoáy quên lãng thì nay lại sống dậy ngọt ngào trong ký ức tôi.

Thư xót xa nhìn con giấu kín nỗi nhớ thương ba trong lòng, nhưng lại hạnh phúc khi thấy con khôn lớn mỗi ngày. Thư nói sẽ phải sống khác đi, tập thích nghi với mất mát như con trẻ. Nhưng cũng sẽ bao dung để tha thứ lỗi lầm nếu ai đó quay trở lại. Tiễn Thư chiều mưa, tôi ao ước được gặp lại bạn trong một ngày nắng ấm…