ĐT: 0939.923988
Thứ bảy, 10-5-25 03:11:02
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Vực dậy sân khấu dù kê

Báo Cà Mau (CMO) Nghệ thuật sân khấu dù kê của đồng bào Khmer Nam Bộ ra đời vào những năm đầu thế kỷ 19 và nhanh chóng được công chúng đón nhận nhiệt tình, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của người Khmer ở Nam Bộ. Dù kê là tổng hoà các loại hình nghệ thuật dân gian rất đặc sắc, giá trị độc đáo như: ca, múa, âm nhạc, vũ thuật, phục trang, hoá trang, hội hoạ và ẩm thực... mang đặc trưng riêng của đồng bào Khmer. Tương tự như tuồng cải lương của người Kinh, dù kê là loại hình nghệ thuật dân gian, luôn nhận được sự quan tâm, yêu thích của cộng đồng người Khmer Nam Bộ nói chung và Cà Mau nói riêng.

Cà Mau là địa phương có đông đồng bào Khmer sinh sống lâu đời cùng với các dân tộc anh em. Theo một số người lớn tuổi kể lại, thể loại sân khấu dù kê đã có mặt từ sớm và đồng hành cùng người Khmer tại vùng đất này. Nhưng những năm gần đây, nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer Cà Mau dần bị mai một theo thời gian, hiện nay chỉ còn 2 tỉnh là Trà Vinh và Sóc Trăng còn gìn giữ với nhiều đoàn chuyên và không chuyên, tổ chức đoàn biểu diễn và hoạt động truyền nghề theo các phum, sóc. Số lượng tác giả, tác phẩm cho tuồng kịch bản dù kê hiện nay chỉ đếm trên đầu ngón tay, trong đó số nghệ sĩ lớp trẻ được truyền nghề tiếp nối thế hệ đi trước cũng không còn nhiều như trước đây.

Ông Hữu Trung, Trưởng đoàn Nghệ thuật Khmer, cho biết: “Nói về thể loại sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ trước đây, hầu hết những địa phương có người Khmer sinh sống đều lập đoàn sân khấu dù kê, tuỳ thuộc từng địa phương để phục vụ bà con trong dịp lễ, tết tại phum, sóc. Thường những kịch múa hát dù kê luôn dựa vào cốt truyện cổ tích dân gian của người Khmer, ca ngợi quê hương, tình yêu chung thuỷ, lên án ách thống trị của bọn quan lại phong kiến xưa… Cho nên xưa nay, thể loại dù kê luôn được người Khmer yêu thích và đón nhận. Nhưng thời gian gần đây, nghệ thuật sân khấu dù kê ở các tỉnh ĐBSCL nói chung và Cà Mau nói riêng đang đứng trước nguy cơ bị mai một, ngoại trừ các đoàn chuyên nghiệp thì hầu hết các đoàn dù kê  “tự lập” đã tan rã. Một phần do thiếu kinh phí tự chủ và một phần do chưa tạo được sự thu hút từ phía người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Nhằm khôi phục lại nghệ thuật sân khấu dù kê, đoàn nghệ thuật chúng tôi luôn nỗ lực hết mình đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho các diễn viên trong đoàn. Qua đó, đoàn đã lên kế hoạch đi trình diễn sân khấu dù kê tại một số địa phương có đông đồng bào sinh sống. Đặc biệt mới đây, đoàn đã phục dựng chương trình nghệ thuật sân khấu dù kê tại ấp Cây Khô, xã Hồ Thị Kỷ, huyện Thới Bình với kịch bản “Hương sắc tình quê”, nhận được nhiều lời khen ngợi của người dân. Đây là kịch bản đoạt Huy chương Bạc toàn đoàn tại Liên hoan nghệ thuật sân khấu dù kê Khmer Nam Bộ lần thứ nhất ở tỉnh Sóc Trăng năm 2013”.

Nghệ thuật sân khấu dù kê là món ăn tinh thần của đồng bào Khmer. Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Cà Mau đang củng cố lại để phục vụ bà con trong dịp lễ, Tết truyền thống. 

Có thể nói, sân khấu truyền thống Khmer nói chung và nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ nói riêng có vai trò to lớn, đang giữ vị trí rất quan trọng trong đời sống văn hoá, xã hội của người Khmer. Mãi cho đến nay, sân khấu dù kê vẫn được đông đảo đồng bào yêu thích. Vì vậy, trước nguy cơ thất truyền do giới trẻ đang dần thiếu hiểu biết về loại hình nghệ thuật này thì nỗ lực của các ngành chức năng, địa phương và lớp nghệ nhân yêu nghề đang góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của một đặc sản văn hoá vùng đất Nam Bộ.

“Nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ nói chung, trong đó có Cà Mau tuy hiện nay có giảm về số lượng nhưng chất lượng nghệ thuật luôn được quan tâm cải tiến để nâng cao trình độ nghệ thuật trên các mặt: biên kịch, đạo diễn dàn dựng, thiết kế cảnh trí sân khấu, phục trang, âm nhạc, nghệ nhân, diễn viên… Sân khấu dù kê dù tiếp nhận nhiều yếu tố nghệ thuật khác, song vẫn giữ được bản sắc dân tộc độc đáo của riêng mình, có khả năng hoà nhập cao. Tuy nhiên, dưới tác động của nền kinh tế thị trường, trong giai đoạn hội nhập và phát triển hiện nay, phạm vi hoạt động và số lượng khán giả xem sân khấu dù kê ngày càng bị thu hẹp dần. Ngoài khán giả lớn tuổi, lớp trẻ, đặc biệt là lớp thanh thiếu niên, ít quan tâm đến nghệ thuật truyền thống của dân tộc mình, dẫn đến nguy cơ loại hình nghệ thuật này bị mai một”, ông Trung nhận định.

Một cảnh diễn trong vở “Hương sắc tình quê” của Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Cà Mau.

Tuy đã có nhiều hoạt động thiết thực để bảo tồn nghệ thuật dù kê và từng bước gắn với phát triển du lịch tại địa phương, dù không bị đối xử “lạnh lùng” nhưng với sự phát triển của kinh tế - xã hội nói chung và văn hoá nói riêng, sân khấu dù kê hiện nay thật sự đang đứng trước nguy cơ bị mai một. Nguyên nhân khách quan là do thiếu lớp diễn viên trẻ tài năng trong khi diễn viên gạo cội lùi dần khi không còn tồn tại nhiều đoàn dù kê như thời kỳ “hoàng kim”. Hơn nữa, nội dung vở diễn dù kê ít có sự đổi mới, nó chỉ sống tốt được trong môi trường văn hoá đặc trưng riêng của người Khmer chứ không thể “hoà trộn” với những không gian khác một cách tuỳ tiện.

Cho nên, để vực dậy nền sân khấu dù kê là một bài toán khó, nhưng không có nghĩa là không thể. Hiện nay, nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ nói chung, trong đó có Cà Mau, đã và đang được các ngành chức năng quan tâm khôi phục nhằm tạo điều kiện đưa nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer ngày càng vươn xa hơn trong tương lai.

Nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer hiện nay đã và đang được các ngành chức năng quan tâm khôi phục.

Năm 1985, nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ chính thức được Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch công nhận là loại hình sân khấu chuyên nghiệp ở Việt Nam. Tiếp đó, năm 2014, nghệ thuật sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ một lần nữa được Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia.

Đây là niềm tự hào chung cho các đoàn nghệ thuật sân khấu dù kê Khmer Nam Bộ nói chung và Cà Mau nói riêng, là động lực để tiếp tục duy trì, củng cố, phát triển rộng khắp các vùng có đông đồng bào Khmer sinh sống, góp phần làm phong phú, đặc sắc và độc đáo hơn kho tàng văn hoá, nghệ thuật của dân tộc Việt Nam./.

 

Danh Điệp

 

Dấu ấn Việt Nam tại triển lãm “Thế kỷ Nghệ thuật Châu Á 2025”

Cuộc triển lãm “Asian Art Century - Thế kỷ Nghệ thuật Châu Á” lần thứ I năm 2025, diễn ra tại Chiang Mai, Thái Lan, là một sân chơi nghệ thuật tầm cỡ, nơi hội tụ những sáng tạo đương đại đặc sắc của các hoạ sĩ đến từ khắp nơi trong khu vực. Với tinh thần giao lưu, hội nhập, các hoạ sĩ Việt Nam đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ mỹ thuật quốc tế.

Văn hoá, văn học - nghệ thuật phải mang hơi thở đương đại

“Văn hoá, văn học - nghệ thuật  là nền tảng, là động lực phát triển, tạo thành sức mạnh cộng hưởng để đóng góp và sự nghiệp phát triển của địa phương, mang hơi thở đương đại cuộc sống xã hội, trở thành nền công nghiệp văn hoá”, Phó bí thư Thường trực Tỉnh uỷ Nguyễn Đức Hiển nêu tại buổi Toạ đàm 50 năm nền văn học, nghệ thuật tỉnh Cà Mau sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025), chiều 29/4.

CẢM XÚC THÁNG NĂM

Chào tháng Năm ! Chào quê hương tươi đẹp thanh bình Tháng Năm vẫn trời xanh mây trắng Cánh đồng vàng thêm màu nắng Rơm rạ còn lưu dấu một mùa vui

Văn nghệ sĩ tỉnh Cà Mau với tất cả tấm lòng vì một cơ đồ Việt Nam

Chiều nay (28/4), tại Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Cà Mau diễn ra Lễ tổng kết, trao giải Cuộc thi sáng tác, quảng bá các tác phẩm văn học, nghệ thuật về chủ đề “Chung một cơ đồ Việt Nam”.

Bản hùng ca thống nhất

Hoà chung không khí cả nước mừng dấu mốc lịch sử trọng đại: Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Trung tâm Văn hoá tỉnh phối hợp Phòng Văn hoá, Khoa học và Thông tin các huyện, TP Cà Mau và xã, thị trấn tổ chức biểu diễn Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Bản hùng ca thống nhất”.

Chương trình nghệ thuật "Vang mãi bản hùng ca thống nhất"

Với chủ đề “Vang mãi bản hùng ca thống nhất”, tối 25/4, tại Khu dân cư Minh Thắng (Phường 9, TP Cà Mau), tỉnh Cà Mau tổ chức chương trình nghệ thuật kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025).

Khởi sắc vùng căn cứ

Di tích lịch sử Khu Căn cứ Tỉnh uỷ tại Lung Lá - Nhà Thể (ấp Trần Ðộ, xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước) là niềm tự hào của Nhân dân 2 tỉnh: Cà Mau và Bạc Liêu. Với sự quan tâm đầu tư của cấp uỷ, chính quyền các cấp, cùng sự nỗ lực vươn lên kiến thiết quê hương của người dân, vùng quê cách mạng đã và đang chuyển mình đi lên mạnh mẽ.

Giao thoa văn hoá 3 dân tộc

Trong quá trình gần 300 năm, đồng bào 3 dân tộc Kinh - Hoa - Khmer đã cùng nhau cộng cư trên mảnh đất Cà Mau với tinh thần đoàn kết, tương trợ cùng nhau phát triển. Mặc dù mỗi dân tộc có bản sắc văn hoá riêng, nhưng trải qua cuộc sống xen cư với nhau từ bao đời nay đã tạo nên sự giao thoa, gắn kết hài hoà, tạo nên bản sắc văn hoá độc đáo, đa sắc của xứ sở Cà Mau.

Trao kỷ niệm đẹp cho ngày trọng đại

Bỏ công sức để làm những chiếc cổng cưới lá dừa truyền thống thay lời chúc phúc, Xã đoàn Khánh Hải và Khánh Bình, huyện Trần Văn Thời đã góp sức tạo nên một đám cưới đáng nhớ cho các đoàn viên, thanh niên (ÐVTN).

Phim lịch sử trỗi dậy

Từ năm 2023 đến nay, các bộ phim về đề tài lịch sử nhận được sự quan tâm của công chúng. Các nhà làm phim cũng chỉn chu, đầu tư hơn hẳn cho thể loại phim đặc biệt này.