Năm mươi năm được sống trong độc lập tự do, hưởng hạnh phúc cùng toàn dân tộc, tôi luôn biết ơn và trân trọng những gì mà người chiến sĩ cách mạng trên mọi mặt trận đã cống hiến, hy sinh để giành lại hoà bình, ấm no hôm nay.
- Các hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025)
- Khai mạc Hội thao kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước
- Bắn pháo hoa tầm cao nhân kỷ niệm 50 năm thống nhất non sông
Tôi may mắn được gặp gỡ những người kháng chiến là giải phóng quân, là văn nghệ sĩ và nhiều ngành nghề khác trong thời điểm sau ngày hoà bình, được nghe kể về quá khứ hào hùng và cảm xúc trào dâng của họ trong những ngày vui đại thắng. Tôi đã ghi chép cẩn thận, để rồi hôm nay có dịp nhắc lại trên trang viết này dù những nhân chứng có người không còn nữa.
Ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngày mong chờ bao nhiêu năm đã đến! Những giây phút vỡ oà hạnh phúc đã đến khi Đài phát thanh Sài Gòn loan tin Dương Văn Minh đầu hàng quân giải phóng. Qua ngày hôm sau, hàng vạn cán bộ, chiến sĩ, bà con nông dân, thanh niên nam nữ từ vùng giải phóng ở tỉnh Cà Mau náo nức tiến về thị xã Cà Mau.
Tại Cà Mau, đêm 30/4/1975, quân ta tập trung lực lượng tiến công thị xã, kết hợp lực lượng quần chúng nổi dậy chiếm các vị trí quan trọng. 5 giờ sáng 1/5, các mũi tiến công của ta đã vào nội ô thị xã kết hợp phong trào quần chúng nổi dậy giải phóng thị xã Cà Mau lúc 10 giờ ngày 1/5/1975. (Ảnh: TTXVN)
Tôi được nghe những người trong chiến khu kể lại cảm xúc của mình, họ đã trải qua những đêm không ngủ khi chuẩn bị một cuộc đối đầu, một trận đánh quyết định kết thúc chiến tranh. Nhưng điều ấy không xảy ra mà đoàn quân chính trị, lực lượng vũ trang đã hiên ngang thẳng tiến vào các cơ quan đầu não của nguỵ quân, nguỵ quyền ở trung tâm tỉnh lỵ, không tốn một viên đạn nào.
“Một ký ức đẹp, một dấu ấn cực kỳ sâu sắc, niềm vinh quang to lớn, hạnh phúc vô bờ ….”, biết bao ngôn từ thật đẹp, thật tự hào được dùng để diễn tả niềm vui sướng trước sự đổi thay thần kỳ của lịch sử.
Buổi sáng tháng năm lịch sử
Sáng ngày 1/5/1975, những chiếc tàu, xuồng máy “giòng” theo sau nhiều chiếc xuồng ba lá đầy ấp người đổ về ngã ba Công Chánh, dưới chân cầu quay cũ, ngã ba Chùa Bà… thuận lợi nơi đâu thì ghé vô nơi đó.
Bỗng chốc thị xã Cà Mau đón lượng người đông chưa từng có. Chợ Cà Mau rợp cờ Mặt trận dân tộc giải phóng xanh đỏ sao vàng. Trên đường phố, những vị trí quan trọng ngập tràn băng rôn, khẩu hiệu. Bức chân dung Bác Hồ được treo ở sân Bạch Đằng, trung tâm thị xã Cà Mau. Ồn ào, tấp nập như thế nhưng không hề xảy ra bất cứ biến cố nào, bởi Uỷ ban Quân quản đã có kế hoạch cho sự kiện này rất chặt chẽ, nhanh chóng triển khai công tác giữ gìn, ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự xã hội. Lực lượng vũ trang phối hợp với các đoàn thể quần chúng các cơ sở hoạt động nội thành và thanh niên tiến bộ đã làm tốt vai trò nòng cốt này.
Chợ Cà Mau, các hàng quán bày bán bình thường, chủ yếu phục vụ thị dân, còn cán bộ, chiến sĩ lúc đó thận trọng việc ăn uống, họ tự nấu ở cơ quan hay ăn tại nhà người quen, thân nhân. Ra đường chủ yếu là đi bộ, những anh lính trẻ tò mò, thích khám phá, nên chọn xe lôi, xe lam, xe ôm đi từ nơi này sang nơi khác để ngắm nhìn phố thị. Lúc đó ai mà chở bộ đội trên xe mình dạo phố đều thấy vinh dự lắm!
Nhà văn Nguyễn Thanh (Mười Thanh) lúc sinh thời kể lại: “Tim tôi đập rộn ràng khi nhìn thấy cây cầu bến đò Rạch Rập mà tuổi thơ tôi ngày hai lượt đi về… rồi bao kỷ niệm của thời thơ ấu. Không khí sôi sục, háo hức ngay thời điểm Ban biên tập, phóng viên, hoạ sĩ của Tạp chí Lúa Vàng nơi anh công tác, hoà vào dòng người từ căn cứ Giáp Nước gồm nhiều cơ quan cấp tỉnh tiến ra bến đò Rạch Rập bằng xuồng máy, xuồng chèo, đi bộ… Đoàn người đi trong hân hoan, hối hả, hình dung một chút nữa thôi họ sẽ sống trong hạnh phúc tột cùng khi “Đất trời đã về ta!”.
Nhà báo Nguyễn Minh (Minh Nối) cho biết: “Chiều ngày 1/5, loa truyền thanh trong thị xã Cà Mau đã vang lên tiếng nói cách mạng đầu tiên, người đọc bản tin đặc biệt này là ông Nguyễn Minh Gấm (Ba Gấm), Phó tiểu ban Tuyên truyền, ông dẫn mũi tiếp quản đài truyền thanh. Giọng đọc vừa hùng hồn, vừa truyền cảm bài xã luận “Nhiệt liệt chào mừng thị xã Cà Mau hoàn toàn giải phóng” do nhà báo Lê Hữu Nghiêm (Út Rô), Phó tiểu ban Thông tấn báo chí, viết ngay thời điểm hừng hực khí thế chiến thắng. Đây được xem là “chiến công” đầu tiên của Tiểu ban Tuyên truyền, để lại dấu ấn khó quên trong lòng người dân thị xã với lời xướng “Đây là đài phát thanh Cà Mau giải phóng”…”.
Các cơ quan hoạt động liên tục, đó là Uỷ ban Quân quản, Bưu điện, Nhà đèn, Bệnh viện… Lúc này Viễn thông Cà Mau chỉ có trên dưới 200 số, muốn điện thoại phải qua tổng đài chứ không quay số trực tiếp nên nhân viên phải trực 24/24.
Tuy chưa có trụ sở đầy đủ, phần lớn cán bộ dân chánh ở tạm nhà dân nhưng không vì thế mà hạn chế công việc. Còn bộ đội thì tập trung ở các doanh trại. Nhà báo Phạm Văn Tri nhớ lại những ngày đầu được bà con đón tiếp nồng nhiệt, chân tình và chu đáo, bà con dành cho cán bộ, chiến sĩ ta những gì tốt đẹp nhất mà họ có. Đối với giáo viên và học sinh không bao lâu đã thân quen, hoà nhập không còn e dè, lo lắng bởi họ được cán bộ tuyên truyền giải thích chủ trương, chính sách của cách mạng rất rõ ràng, hợp tình, hợp lý.
Nghệ sĩ Huỳnh Khánh nhắc về giây phút đội “cảm tử quân” gặp lại Đoàn Văn công trong thị xã: “Anh em ôm chầm nhau, mấy cô gái oà khóc trong vui mừng sum họp”. Diễn viên Thanh Xuân và Việt Tiên diễn tả, giây phút đó họ như trở về lứa tuổi 14-15, rồi bày tỏ: “Hồi đó, chỉ biết giải phóng rồi thì không bị máy bay bỏ bom, không bị biệt kích bắn giết bà con mình, chứ không hiểu được ý nghĩa lớn lao về độc lập đâu. Lần đầu tiên mấy tụi tui thấy phố phường, được đi chợ, nhìn xe chạy, món ăn thích nhất là cây cà rem, tối đến đèn điện sáng trưng, nhìn hoài không biết chán…”.
Cố Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh từng kể rằng: “Ngày đầu tiên tôi và mấy anh em Lê Thông, Đức Thượng, Biên Cương, Bình Đại, Quang Thắng… là những nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh đặt chân trên phố vừa quen vừa lạ, quen vì có anh đã từng sống ở đây, lạ đối với người lần đầu tiên chạm chân lên đường phố, nhưng tất cả đều cảm giác đây là chốn trở về.Trong thời khắc thiêng liêng này, các anh, chị rong ruỗi khắp nơi và khám phá rất nhiều điều thú vị”.
Hoạ sĩ Nguyễn Hiệp kể rằng, anh nhận nhiệm vụ vẽ chân dung Bác Hồ từ ngày 15/4 , lãnh đạo dặn dò rất kỹ để anh thể hiện tác phẩm. Bức chân dung vẽ chưa xong thì được lệnh hành quân từ Giáp Nước tiến về nơi tập kết, để tiếp cận nhanh khi thị xã Cà Mau giải phóng. Anh phải vừa hành quân vừa vẽ.
Hoạ sĩ Lê Việt Hồng, Giang Minh Chánh, Trần Thanh Hoàng… cũng tất bật để hoàn thành các bức tranh cổ động, khẩu hiệu và cả chân dung Bác Hồ để kịp phục vụ trong ngày giải phóng. Khi có lệnh hành quân, các anh đã sẵn sàng mọi thứ và hết sức phấn chấn. Anh Lê Việt Hồng vẫn nhớ như in hình ảnh những người lính nguỵ còn nguyên quân phục trên đường về quê, họ tay vẫy chào đoàn quân giải phóng dọc 2 bờ kênh Rạch Rập chiều 30/4.
Nhà báo Phạm Văn Tri cho biết một chi tiết lúc anh nhận nhiệm vụ từ người lãnh đạo là Nguyễn Kiên Định (Sáu Kiên), Trưởng tiểu ban Văn nghệ thuộc Ban Tuyên huấn Tỉnh uỷ, anh đã sắp đặt từng công việc để khi tiếp thu là triển khai ngay. Anh cho rằng, thời điểm này không còn việc gì quan trọng hơn, không còn vấn đề gì đáng quan tâm hơn, tất cả anh em nhà báo, văn nghệ sĩ toàn tâm toàn ý hoàn thành tốt nhiệm vụ cho ngày tiếp quản thị xã Cà Mau.
Những ngày đầu tiên vào thị xã, đâu đâu cũng thấy hình bóng thân quen, gần gũi. Đó là anh bộ đội với mũ tai bèo, mang dép râu và bộ đồ lục quân màu cỏ úa. Đó là các chị trong bộ bà ba đằm thắm với chiếc khăn rằn thong dong trên phố xá. Thị xã Cà Mau lúc nào cũng tấp nập, đông vui, bà con trong quê ra chợ ăn mừng mang theo cá mắm, chuối, dừa, rau củ… gặp được một người sẽ tìm được nhiều người quen, nhiều bà con trong quê ra thành, ở lại cơ quan đôi ba ngày để có nhiều thời gian gặp gỡ, tìm kiếm nhiều anh em cán bộ, chiến sĩ đã từng gắn bó với làng xóm, gia đình mình trong vùng giải phóng.
Bến Năm Căn (Cà Mau) sau ngày giải phóng. (Ảnh TTXVN)
Trong không khí ấm áp, sum vầy, hạnh phúc, nhiều gia đình có con em đi kháng chiến, những đồng chí hoạt động bí mật nhiều năm không biết mặt nhau, nay tay bắt mặt mừng. Bên cạnh nụ cười chiến thắng, tràn ngập niềm vinh quang lại có những dòng cảm xúc âm thầm lặng lẽ, những giọt nước mắt tuôn rơi vì nỗi đau thương, mất mát người thân trong cuộc chiến tranh kéo dài 30 năm qua.
Mỗi người khi kể lại cảm xúc của mình đều bùi ngùi, tiếc thương đồng đội, người thân, bạn bè đã ngã xuống vì tự do, độc lập của dân tộc. Những người ở lại được sum vầy, cùng hưởng hoà bình thống nhất với trách nhiệm tiếp tục giữ gìn sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc phải luôn trân trọng thành quả cách mạng được đổi bằng núi xương, sông máu.
Thắm tươi thành phố cực Nam
Năm mươi năm trôi qua, nhiều nhân chứng đã ra đi, người trẻ thời ấy bây giờ cũng đã cao niên, thế nhưng ký ức một thời máu lửa, những năm tháng hào hùng ấy cứ tươi mới trong trí nhớ và tình cảm của mỗi người. Mỗi lần có dịp gặp nhau trong các sự kiện lịch sử, trọng tâm của những câu chuyện thường là ký ức ở chiến trường, ở căn cứ, rồi chuyện của những ngày gian khó sau khi đất nước vừa qua khỏi chiến tranh, chuyện nỗ lực của mỗi ngành thực hiện chủ trương “đổi mới” và tiếp tục hội nhập sâu hơn, hiệu quả hơn, để hôm nay Cà Mau vươn mình sánh vai cùng cả nước và trên thế giới, tiến vào kỷ nguyên mới mà toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đang nỗ lực để đạt mục tiêu đề ra.
Thành phố Cà Mau rợp cờ hoa chào mừng sự kiện lịch sử 50 giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ảnh: Mộng Thường
Sắp tới đây Cà Mau gánh thêm trọng trách gấp đôi khi 2 tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu hợp nhất, để khơi dậy, phát huy tiềm năng từ tài nguyên và nhân lực, biến vùng đất anh hùng trở thành một trong những vùng kinh tế trọng điểm của cả nước.
Tháng tư về, cờ, hoa rực rỡ từng con đường, từng ngôi nhà, trên từng chuyến xe và các con tàu ra khơi bám biển, như những ngọn lửa hồng bốn ngàn năm vẫn sáng mãi. Việt Nam ơi!
Lê Ngọc
Xem thêm bình luận