Đạo diễn Nguyễn Tiến Dương: “Tôi còn nợ quê hương”

Đạo diễn Nguyễn Tiến Dương (hiện là Giám đốc Trung tâm Văn hoá tỉnh Cà Mau) ví von rất “ngộ” về nghề đạo diễn: “Nghề này giống như làm dâu, mà là làm dâu trăm họ”. Theo “gu” thẩm mỹ, thị hiếu, sự cảm thụ của từng người, rất khó lòng để vừa ý tất cả. Bởi vậy, cốt lõi hơn cả là người đạo diễn phải không ngừng nỗ lực, vừa tiếp cận được với thị hiếu khán giả, vừa giữ được nét riêng, “cái duyên” của chính mình. Sự tự mãn và lặp lại, như Ðạo diễn Tiến Dương thừa nhận “là cái kết buồn” cho những ai dấn thân vào con đường nghệ thuật.

Đạo diễn Nguyễn Tiến Dương.

Đạo diễn Nguyễn Tiến Dương (hiện là Giám đốc Trung tâm Văn hoá tỉnh Cà Mau) ví von rất “ngộ” về nghề đạo diễn: “Nghề này giống như làm dâu, mà là làm dâu trăm họ”. Theo “gu” thẩm mỹ, thị hiếu, sự cảm thụ của từng người, rất khó lòng để vừa ý tất cả. Bởi vậy, cốt lõi hơn cả là người đạo diễn phải không ngừng nỗ lực, vừa tiếp cận được với thị hiếu khán giả, vừa giữ được nét riêng, “cái duyên” của chính mình. Sự tự mãn và lặp lại, như Ðạo diễn Tiến Dương thừa nhận “là cái kết buồn” cho những ai dấn thân vào con đường nghệ thuật.

Nhạy cảm và đa tài

Thân phụ của anh Dương trong dòng cán bộ, chiến sĩ từ Hoà Tân (TP Cà Mau) tập kết ra Bắc sau Hiệp định Geneve. Nguyễn Tiến Dương sinh ra tại Triệu Sơn (Thanh Hoá), đến mãi năm 1978 mới về Cà Mau, lúc đó chàng thanh niên tròn 18 tuổi. Ngay sau đó, năm 1979, anh làm diễn viên Phòng Thông tin cổ động. Anh tâm sự: “Anh em diễn viên hầu hết là tay ngang, nhưng được lựa chọn bởi cái khiếu. Làm nghề này đôi khi học hành bài bản lại không ăn thua, năng khiếu bẩm sinh, khả năng của từng người mới là điều quyết định. Có những cái rất ngược đời và nghề diễn thuộc kiểu không giống ai như thế…”. Hoạt bát, biết hát, đánh đàn, thổi sáo lại rất ham học hỏi, thích những trải nghiệm, thử thách mới đã từng bước giúp anh trưởng thành, hoàn thiện các kỹ năng, vốn tri thức, vốn sống cho riêng mình. Tất cả đều để chuẩn bị cho nghiệp đạo diễn về sau này - lĩnh vực làm nên tên tuổi của anh.

Trong giới văn nghệ sĩ, Nguyễn Tiến Dương được xếp vào loại “nhiều tài”, anh bộc bạch: “Cũng là tài lẻ cả thôi, nhưng mình làm nghề, biết nhiều thứ thì thuận lợi hơn. Mình cứ thấy gì hay hay là học, học hỏi vừa là nhu cầu vừa là niềm vui, riết rồi cái gì cũng biết chút chút…”.

Gắn với nghiệp diễn vào những năm thời kỳ “bao cấp”, anh Dương nhớ lại: “Lúc đó ai cũng vậy nên mình cũng không thấy cực khổ gì, tuổi trẻ được diễn là vui rồi. Về những vùng quê cách trở, bà con đón nhận nồng nhiệt lắm. Diễn ở sân nhà dân, không dàn âm thanh, không ánh sáng, nhưng tôi vẫn nhớ như in ánh mắt, những tràng vỗ tay rôm rốp của bà con”. Thời gian đầu gắn với nghiệp diễn, Tiến Dương đi học lớp… tạp kỹ ảo thuật do Cục Văn hoá cơ sở mở. Nhưng tâm trí của anh để ở nơi khác - Những quyển sổ chi chít các ghi chép, khởi thảo ý tưởng cho các loại kịch bản.

Tiết mục múa mừng Đảng, mừng Xuân Giáp Ngọ 2014 do đạo diễn Nguyễn Tiến Dương biên đạo.

Một điều thú vị khác ở anh Dương, trong lĩnh vực thông tin cổ động ở khu vực ÐBSCL, anh và Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Hậu Giang Dương Thanh Tùng là 2 người được xếp hạng “lâu đời”. Anh Dương có đóng góp lớn để Cà Mau vươn lên trở thành điểm sáng của toàn quốc về lĩnh vực thông tin cổ động qua các chập diễn, kịch bản sân khấu ở các hội thi. Anh có những chia sẻ rất thật về mình: “Ban đầu mình “ăn may” một vài kịch bản, vừa làm vừa học, vừa sửa, rút kinh nghiệm, cố gắng giữ được cái đầu tỉnh táo và trái tim nhiệt tâm, mỗi kịch bản mình đều cố gắng sao đạt được mức tốt nhất có thể”. Từng bước, từng bước, đảm nhiệm vai trò tổng đạo diễn của các chương trình lớn mà Cà Mau tổ chức, đạo diễn Tiến Dương tâm sự: “Tất nhiên là không phải điều gì cũng có thể theo ý mình, nhưng bản thân tôi lúc nào cũng ý thức được trách nhiệm, làm việc với tinh thần cao nhất”.

Ngoài sự nhạy cảm, đa tài, Ðạo diễn Nguyễn Tiến Dương luôn không ngừng học tập. Ngoài chuyên ngành Ðạo diễn sân khấu, anh đã hoàn thành chương trình Ðại học Luật. Thói quen hằng ngày của anh vẫn là làm bạn với những trang sách, anh nói: “Mình còn muốn làm nhiều thứ cho nghề, cho Cà Mau. Nhưng nhiều thứ cứ cuốn phăng thời gian, bào mòn khát khao… rồi mình sẽ làm, sẽ tiếp tục, cứ làm mới biết dở hay”.

Khát vọng với nghề

Qua nhiều năm gắn bó với lĩnh vực thông tin cổ động, điều Ðạo diễn Tiến Dương trăn trở nhất vẫn là cuộc sống của những người gắn bó trực tiếp với công việc này và sự đầu tư cho các chương trình. Anh khẳng định: “Muốn có chương trình, tác phẩm hay nhất định phải có sự đầu tư phù hợp. Anh em nếu có điều kiện sống thoải mái hơn thì chắc chắn cống hiến cũng sẽ nhiều hơn. Nói thật, bây giờ dù đã khá hơn trước nhiều nhưng anh em vẫn loay hoay với chuyện đời sống thường nhật, ít có cơ hội để học tập, sống trọn với đam mê của mình”. Một điều nữa mà anh cùng với các thế hệ đồng nghiệp đang quyết tâm thực hiện là tổ chức lưu diễn để phục vụ bà con vùng nông thôn Cà Mau, những nơi còn chịu nhiều thiệt thòi.

Tuổi nghề của anh cũng chính là khoảng thời gian anh gắn bó với Cà Mau. Anh bộc bạch: “Từ thời thanh niên, rồi trưởng thành, được sống và hiểu thêm đất, người Cà Mau, tôi mới thấm thía những gì gọi là hào sảng, nghĩa tình”. Vùng đất mới Cà Mau với Tiến Dương còn muôn vàn bí ẩn cần khám phá, anh chia sẻ: “Trong các kịch bản, tác phẩm sắp tới, bản thân tôi sẽ nỗ lực để giới thiệu với mọi người những khía cạnh độc đáo, riêng có của Cà Mau. Ðó có thể là chuyện rất nhỏ thôi nhưng không thể tìm thấy ở bất cứ nơi đâu”. Anh nói, anh còn nợ quê hương những kịch bản chất lượng. Mà với nghề đạo diễn, cho dù có bao nhiêu huy chương, bao nhiêu giải thưởng mà không có tác phẩm để mình ưng ý thì thật không thể chấp nhận.

Sau những chương trình, sự kiện lớn hoàn thành, người ta hay thấy Ðạo diễn Nguyễn Tiến Dương trầm tĩnh, tự thưởng cho mình ly cà phê, tách trà. Anh tâm sự: “Ðó là lúc lòng mình cảm thấy nhẹ nhàng, tĩnh tại lại để xem xét từ đầu đến cuối xem còn khiếm khuyết gì không để rút kinh nghiệm”. Làm công việc sáng tạo, anh nói, sự bình tĩnh và dám đón nhận khuyết điểm chưa bao giờ là dễ dàng. Thông tin cổ động đã từ giai đoạn thiếu thốn cả nhân lực và vật lực để vươn lên, nhưng chặng đường sắp tới với Ðạo diễn Nguyễn Tiến Dương vẫn ngổn ngang biết nhiêu là chuyện phải làm.

Khi nói về thế hệ kế cận, anh dè dặt: “Bản thân tôi và các đồng nghiệp đi trước luôn luôn sát cánh cùng anh em để chia sẻ, trao đổi. Nghề này nói vậy chứ nội lực bản thân mới là chìa khoá dẫn đến thành công”. Anh cũng khẳng định, Cà Mau đã có một số nhân tố hết sức hứa hẹn tính riêng ở lĩnh vực kịch bản. Vấn đề còn lại là môi trường phát triển, sự quan tâm đầu tư của những đơn vị liên quan. Không ai nói trước được điều gì, nhưng như một quy luật, có sự chăm chút mới có được thành công. Cà Mau không thiếu những hạt giống hứa hẹn như lời anh Dương khẳng định, nhưng từ triển vọng đến những kịch bản hay còn là quãng đường xa. Và tất cả vẫn còn ở phía trước…

Bài và ảnh: Phạm Nguyên