Bài 1: Khổ vì bệnh thành thích
Bài 2: Những chính sách hỗ trợ nông dân trong sản xuất: Vừa thừa, vừa thiếu
Bài 3: Nông dân có được hưởng lợi từ những chính sách hỗ trợ?
Có rất nhiều chính sách hỗ trợ nông dân và chủ yếu thông qua hai hình thức là đầu tư trực tiếp hoặc gián tiếp. Song, trên thực tế, nông dân hưởng lợi từ những chính sách này không nhiều, thậm chí không thể tiếp cận được. Vậy mà, có những chính sách vẫn tồn tại trong thời gian dài và người nông dân chẳng được hưởng lợi là bao.
Ông Vương Anh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Điền Hải, huyện Đông Hải: Chỉ có doanh nghiệp và những người đầu cơ được hưởng lợi Ngành quản lý cứ phản ánh về nạn muối tồn đọng và yêu cầu Nhà nước phải có chính sách hỗ trợ để các doanh nghiệp thu mua muối cho diêm dân. Song, thật ra, diêm dân chẳng được hưởng lợi từ chính sách này. Đa số diêm dân đều là hộ nghèo. Khi thu hoạch, họ phải bán ngay để lấy tiền trang trải, thậm chí phải bán cả muối “non” thì làm gì còn muối dự trữ mà có muối tồn đọng? Thực tế trong nhiều năm qua cho thấy, khi Nhà nước hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp thu mua muối và tăng giá thu mua, thì người hưởng lợi chủ yếu là các doanh nghiệp, đặc biệt là các hộ giàu chuyên đầu cơ muối. Cứ sau mỗi vụ muối, các hộ này lãi vài tỷ đồng, còn diêm dân vẫn cứ khó khăn, vì giá muối dù có tăng nhưng diêm dân đâu còn muối để bán!
Hỗ trợ kiểu “đem muối bỏ biển” 
Một trong những bất cập dễ thấy nhất là hỗ trợ theo kiểu “đem muối bỏ biển”. Đơn cử như việc thực hiện Quyết định 102/QĐ-TTg về việc hỗ trợ đời sống vật chất, hoặc cây - con giống. Đó là người dân có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, người dân thuộc hộ nghèo ở các xã biên giới, xã bãi ngang, hải đảo, vùng khó khăn (khu vực II) được hỗ trợ 80.000 đồng/người/năm; và người dân thuộc hộ nghèo vùng khó khăn (khu vực III) được hỗ trợ 100.000 đồng/người/năm. Mức hỗ trợ đã thấp, nhưng tiền hỗ trợ lại theo hình thức “nhỏ giọt” chia ra làm 2 lần/năm. Vì vậy, nhiều hộ nghèo chẳng muốn nhận tiền hỗ trợ này. Bởi, mỗi lần nhận tiền chỉ được 40.000 - 50.000 đồng, nhưng phải bỏ cả công ăn việc làm, thậm chí không đủ tiền xe ôm khi lên xã nhận tiền. Thêm vào đó, phần lớn lao động nghèo đều phải xa quê đi kiếm sống ở các khu công nghiệp nên không thể bỏ việc và tốn hàng trăm ngàn đồng để đi về quê nhận vài chục ngàn đồng. Tuy nhiên, nếu không về nhận tiền thì bị địa phương “làm khó”, rồi không chịu chứng giấy, không cho hưởng các chính sách khác vì tiền Nhà nước đầu tư mà giải ngân không được?
 |
| Bà Quách Thị Hà phản ánh với phóng viên Báo Bạc Liêu về việc chậm được nhận tiền hỗ trợ thiệt hại trong sản xuất. Ảnh: P.Đ |
Ông Trần Văn Phương, Trưởng phòng Dân tộc huyện Hòa Bình, cho biết: “Việc lấy nguồn vốn từ Quyết định 102 để mua muối là không hợp lý. Hòa Bình là nơi sản xuất muối thì làm gì thiếu muối. Mặt khác, một hộ nghèo hiện nay có đến 5 - 7 khẩu, không lẽ phải nhận mấy chục ký muối đem về nhà ăn? Những năm trước đây, chẳng có hộ nào chịu lên xã nhận muối hỗ trợ. Từ đó, UBND xã phải đem muối đi cho, hoặc bỏ đi!”. Qua tìm hiểu, nguyên nhân của việc “gánh củi về rừng” này nhằm tạo đầu ra cho Công ty Muối Bạc Liêu, nhưng lại lấy từ nguồn vốn hỗ trợ các hộ nghèo vùng khó khăn?!
Ai được hưởng lợi?
Đối với hình thức hỗ trợ gián tiếp thông qua các doanh nghiệp, hay các ngành, địa phương, hiệu quả mang lại cũng không cao. Đơn cử như việc thu mua lúa gạo cho nông dân, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi về vốn, lãi suất cho các doanh nghiệp thu mua lương thực, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp không được mua thấp hơn giá sàn quy định. Mục đích của việc làm này nhằm giúp nông dân giảm bớt khó khăn trong tiêu thụ lúa gạo và bảo đảm sản xuất có lãi trên 30%.
Biết vậy, nhưng việc thu mua lúa gạo của các doanh nghiệp đầu mối hiện nay đều thông qua hệ thống thương lái (chiếm trên 90%). Do vậy, thương lái không thể thu mua lúa của nông dân theo giá sàn để rồi phải bán lại doanh nghiệp với giá sàn để chịu lỗ. Vì lẽ đó, thương lái phải ép giá nông dân bán lúa thấp hơn giá sàn quy định. Còn người nông dân cũng không thể không bán, vì việc thu mua lúa lâu nay đều lệ thuộc vào thương lái. Nếu muốn doanh nghiệp thu mua theo đúng giá sàn quy định, người nông dân phải tự chở lúa đến Công ty Lương thực. Điều đó sẽ làm cho chi phí sản xuất tăng cao, lại mất nhiều thời gian, nên nông dân đành chấp nhận bán lúa cho thương lái.
Theo tính toán của Bộ Tài chính, vụ đông xuân 2013, giá thu mua lúa phải từ 4.700 đồng/kg trở lên thì nông dân mới có lãi (vì giá thành sản xuất từ 3.134 - 4.447 đồng/kg). Tuy nhiên, nông dân Bạc Liêu chỉ bán được với giá từ 4.350 - 4.500 đồng/kg. Đó là giá thu mua ở những nơi giao thông thuận lợi, còn đối với những địa bàn xa, hoặc nằm sâu trong các kênh nội đồng thì giá lúa còn thấp hơn.
Ngay cả việc hỗ trợ thiệt hại sản xuất thông qua các ngành, địa phương cũng thế. Người nông dân cứ đợi cả năm trời mà vẫn không thấy tiền hỗ trợ đâu. Bà Quách Thị Hà (ấp Mỹ Phú Nam, xã Vĩnh Bình, huyện Hòa Bình) bức xúc nói: “Năm qua, 10 công ruộng mới sạ của tôi bị mưa lớn làm ngập, thiệt hại hơn chục triệu đồng. Cán bộ ấp đã xuống thống kê và hứa sẽ hỗ trợ. Nhưng, gần cả năm rồi mà vẫn chưa thấy ai đến hỗ trợ”.
Cần tính lại bài toán hỗ trợ
Thực tiễn trên cho thấy, các chính sách hỗ trợ cho nông dân chỉ mang tính đối phó, thiếu ổn định nên đã tạo ra nhiều kẽ hở cho một số phần tử có cơ hội trục lợi. Việc làm trên vừa gây lãng phí nguồn vốn đầu tư của Nhà nước và làm mất đi niềm tin của người nông dân vào các chính sách của Đảng và Nhà nước. Do vậy, việc hỗ trợ nông dân phải đáp ứng kịp thời cái nông dân cần, cái nông dân mong mỏi và điều quan trọng là phải phát huy được hiệu quả từ những chương trình hỗ trợ. Nếu không, những chính sách hỗ trợ nông dân cũng chỉ là khẩu hiệu và nông dân chẳng được hưởng lợi ích gì từ những chính sách này.
LƯ DŨNG
Bài 4: Vì sao chính sách hỗ trợ chưa được phát huy?
Thông tin phản hồi Sau khi báo Bạc Liêu phản ánh về những bất cập trong thực hiện các chính sách tín dụng cho nông nghiệp - nông thôn, ông Vũ Đức Khoan, Phó Giám đốc Ngân hàng NN&PTNT tỉnh, cho biết: Với những cơ chế chưa hợp lý trong thực hiện Nghị định 41 và Quyết định 63 của Chính phủ, Ngân hàng NN&PTNT tỉnh đã có kiến nghị với Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam sớm điều chỉnh cơ chế cho phù hợp như mở rộng đối tượng cho vay, cho nông dân mua máy gặt đập liên hợp Kubota do Nhật sản xuất. Trong thời gian đợi điều chỉnh cơ chế mới, Ngân hàng NN&PTNT tỉnh sẽ chỉ đạo các chi nhánh đẩy mạnh đầu tư cho nông dân. Đồng thời cho vay không theo định mức như trước đây, mà đầu tư theo chi phí thực tế nếu như bà con có dự án, mô hình sản xuất hiệu quả.
Xem thêm bình luận