(CMO) Sau khi nhà máy xử lý rác thải bề thế với quy mô xử lý 200 tấn rác/ngày được đưa vào sử dụng năm 2012, đồng loạt các bãi rác trước đó ở các huyện được “lệnh” ngưng nhận rác.
Cứ ngỡ sứ mệnh các bãi rác tạm đã kết thúc. Nào ngờ 2 năm sau đó (2016), tại “kỳ nghỉ dưỡng” lần đầu của nhà máy, rác ứ đọng hàng ngàn tấn ngay tại trung tâm TP. Cà Mau.
Rút kinh nghiệm 2 năm trước, “kỳ nghỉ dưỡng” của nhà máy rác lần này (2018), tỉnh đã “lệnh” cho phép nhập rác ở các bãi rác tạm trước đó.
Lần khởi động lại này, nhiều bãi rác tạm đã không thể đảm bảo các yếu tố kỹ thuật khi tiếp nhận. Thậm chí ở huyện Phú Tân và Trần Văn Thời, chính quyền còn cho phép “nhập” rác vào 2 bãi rác trong phạm vi đất rừng phòng hộ biển Tây.
Bài 1: Khủng khiếp chuyện rác thải
Từ khi Nhà máy Xử lý rác thải TP. Cà Mau tạm ngưng hoạt động vào cuối tháng 7/2018 với lý do bảo trì, bảo dưỡng, nhiều địa phương đối mặt với khó khăn trong việc tập kết và xử lý rác thải trên địa bàn. Các huyện đang phải tận dụng lại bãi rác cũ có từ trước để tập kết, chôn lấp rác.
Mục đích ban đầu là chôn lấp tạm thời để chờ chuyển về Nhà máy Xử lý rác thải TP. Cà Mau. Nhưng đến nay chưa có dấu hiệu nào cho thấy Nhà máy Xử lý rác thải TP. Cà Mau sẽ sớm hoạt động trở lại.
Điều đó dẫn đến thực trạng các địa phương đang lúng túng, bị động trong việc “kết thúc” sứ mệnh bãi rác tạm hay tiếp tục “vận hành”. Điều đáng nói là có những bãi rác nằm ngay trên diện tích rừng phòng hộ.
Để biển… cuốn trôi đi
“Trước áp lực phát triển của đô thị biển Sông Đốc, năm 2002, UBND huyện Trần Văn Thời cho phép thị trấn Sông Đốc lập bãi rác tạm tại Khóm 1”, Phó chủ tịch UBND huyện Trần Văn Thời Sử Văn Minh cho biết.
 |
| Vợ chồng ông Út ở Bà Kẹo phát hiện bãi rác ở thị trấn Sông Đốc. Ông Út cho hay, sáng 5/11 đã có 2 chuyến phà vừa chuyển rác ra bãi. Ảnh: Phong Phú |
Năm 2002, UBND huyện Trần Văn Thời có công văn (số 528, ký ngày 15/10/2002) cho phép UBND thị trấn Sông Đốc xây dựng bãi rác ở địa điểm trên. Tiếp đến, UBND thị trấn Sông Đốc có tờ trình (số 39/Tr-UB ngày 31/10/2002) gửi Chi cục Kiểm lâm và Ban Quản lý rừng phòng hộ biển Tây xin sử dụng 2.000 m2 đất rừng phòng hộ để làm bãi rác.
Đến khi tỉnh Cà Mau có nhà máy xử lý rác thải, bãi rác này ngừng hoạt động vì toàn bộ rác thải của thị trấn được chuyển về Nhà máy Xử lý rác thải TP Cà Mau.
Khu vực cho phép lập bãi rác 16 năm trước cũng là vị trí bãi rác hiện hữu. “Bãi rác Khóm 1 thuộc Khoảnh 15, Tiểu khu 5B1 nằm trong khu vực rừng phòng hộ rất xung yếu của biển Tây, diện tích khoảng 1.200 m2, đang sử dụng đổ rác khoảng 400 m2”. Đó là xác nhận của Chi cục Kiểm lâm Cà Mau về thông tin lập bãi rác tạm trong rừng phòng hộ thời gian qua.
Anh Hồng Vũ Trường, hành nghề chạy đò bao ở thị trấn Sông Đốc, chỉ tay vào bãi rác, ca thán: “Nó vướng vào nhánh cây rừng phòng hộ và mắc kẹt lại đây khi nước triều lên xuống”.
Từ mé biển vào chưa đầy 40 m là khu vực trung tâm bãi rác. Phía trong bãi rác là vàm kênh Quảng Thép. Khu vực này ước chừng 400 m2, xung quanh có bờ đất đắp nhô lên, giữa bãi có 1 đường đi tầm 1,5 m được phủ đầy rác thải. Phía đối diện với bãi chuyển rác lên là một hố sâu, rộng khoảng 100 m2 (có thể là hố sạt lở). Ở hố này, những lớp rác đang chông chênh theo nhịp sóng.
Để “giữ” rác khỏi trôi ra biển, chính quyền địa phương đã cho rào lưới ngang khu vực hố sâu. Kèm theo đó là hơn chục thân cây dừa được cắm sâu vào lòng đất để làm trụ. Nhưng lớp lưới rào nhiều đoạn đã đứt dây, đoạn chìm xuống dưới lớp rác, đoạn thì tuột xuống đến gần mặt nước. Phía đối diện bãi rác thị trấn Sông Đốc là một vệt rừng phòng hộ khác, dưới lớp đất trồi lên từ mặt nước biển toàn là rác.
 |
| Rác được tập kết ven bờ Sông Đốc, Khóm 9, thị trấn Sông Đốc. Ảnh: P.Phú |
Trách nhiệm này ai chịu?
Anh Trường không giấu nỗi băn khoăn: “Nước lớn là ngập đến đầu gối. Rác đổ sát mép biển như vầy làm sao ngăn được sóng mà không trôi mất. Tôi chạy đò bao ở cửa sông này lâu rồi, có bữa đi vài cây số mà chân vịt quấn bọc ni lông mấy lượt”.
Ông Sử Văn Minh cho biết, huyện chỉ đạo UBND thị trấn Sông Đốc có biện pháp rào chắn an toàn. Theo thông tin vừa báo cáo, thị trấn đang mua bạt về để đậy rác lại, tránh rơi vãi. Còn việc để rác trôi dạt theo sóng biển là do lưới rào bị đứt dây.
Ông Sử Văn Minh ước lượng: “Rác thải ở thị trấn Sông Đốc mỗi ngày khoảng 10 tấn. Địa phương cũng đã hợp đồng thu gom và chuyển rác ra bãi”.
Báo cáo của Chi cục Kiểm lâm, khu vực bãi rác của thị trấn Sông Đốc hiện khoảng 400 m2. Bãi rác này cao chưa quá đầu người, lượng rác thải tồn tại hiện hữu rất ít. Thử làm phép tính mỗi ngày 10 tấn rác, trong 1 tháng sẽ có 300 tấn rác chuyển ra đây, thế nhưng phần lớn nó đã chu du năm châu cùng sóng biển.
Đã có đơn vị nào thuộc trách nhiệm quản lý tiến hành kiểm tra, đánh giá tác động về môi trường khi rác tập kết rồi “tự do” trôi ra sông, ra biển? Đồng thời, tổ chức, cá nhân nào sẽ phải chịu trách nhiệm về vấn đề này trong khi kinh phí tỉnh vẫn hỗ trợ, tiền thu gom vệ sinh mỗi hộ gia đình ở Sông Đốc vẫn đóng đủ hàng tháng?
Để tiếp tục tháo gỡ khó khăn về rác, ngày 1/11/2018, UBND huyện Trần Văn Thời kiến nghị sở, ngành tỉnh và UBND tỉnh Cà Mau cho phép đơn vị thu hồi 10.000 m2 đất công tại Khóm 9, thị trấn Sông Đốc (phần đất này do lực lượng công an quản lý) để xây dựng bãi chôn lấp rác thải sinh hoạt trên địa bàn. Kiến nghị vẫn đang chờ ý kiến./.
| Theo Chi cục Kiểm lâm Cà Mau, bãi rác tạm của Sông Đốc xây dựng tạm trong rừng phòng hộ xung yếu như hiện nay là không đúng quy định hiện hành. Và hiện tại lượng rác được tập trung tại bãi rác này khoảng 200 tấn. Như vậy, 3 tháng qua, khi Nhà máy Xử lý rác TP Cà Mau ngưng hoạt động thì lượng rác ở thị trấn Sông Đốc chuyển ra bãi phải tương đương 900 tấn. Con số này thể hiện nỗi khủng khiếp, bởi rác ở đây cứ vơi đi theo từng con nước thuỷ triều. Thị trấn Sông Đốc được Bộ Xây dựng công nhận đô thị loại 4 vào năm 2012. Từ một thị trấn sầm uất quy mô 27 ngàn dân năm 1999, đến nay Sông Đốc đã đạt mốc 49 ngàn người. Trung bình mỗi hộ dân đóng góp 20 ngàn đồng tiền vệ sinh thu gom rác hàng tháng cộng với khoản chi hỗ trợ của tỉnh trong 3 tháng qua, con số này là hàng tỷ đồng. |
Phong Phú - Đặng Duẩn
Bài 2: “LỆNH” NHẬP RÁC KHÓ BỀ LO LIỆU
Xem thêm bình luận