Tỉnh Cà Mau đã có nhiều nỗ lực trong sản xuất lúa gạo và xác định đây là 1 trong 5 ngành hàng chủ lực của tỉnh cần đầu tư và ứng dụng khoa học - kỹ thuật.
Tính đến nay, toàn tỉnh có 75.000 ha đất sản xuất lúa, bao gồm: chuyên canh lúa 2 vụ là 35.000 ha, lúa - tôm 37.000 ha, lúa mùa khoảng 3.000 ha. Năng suất bình quân đạt 5 tấn/ha. Nhờ lợi thế về điều kiện tự nhiên và sản xuất đặc thù, cùng với việc đa dạng hoá loại hình sản xuất, tỉnh có tiềm năng lớn trong phát triển sản xuất lúa theo tiêu chuẩn hữu cơ để xuất khẩu. Với sự nỗ lực của các kỹ sư nông nghiệp lẫn người nông dân, Cà Mau sản xuất được nhóm lúa chất lượng cao chiếm 60-65% diện tích, nhóm lúa đặc sản chiếm 30% và nhóm lúa chất lượng trung bình chiếm 5-10% diện tích.
Xác định lúa gạo là ngành hàng chủ lực, liên tục nhiều năm qua tỉnh Cà Mau đã có kế hoạch cụ thể, rõ ràng thúc đẩy phát triển ngành hàng này theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững. Ngành nông nghiệp tỉnh tích cực hướng dẫn nông dân thay đổi phương thức sản xuất, cách thức chọn giống, theo sát lịch thời vụ... để kịp thời có phương hướng khắc phục những rủi ro cũng như điều tiết sản xuất một cách tốt nhất.
Vài năm trở lại đây, đa số nông dân trong tỉnh quan tâm lựa chọn những giống lúa đạt chất lượng, gạo ngon cơm để gieo trồng. Về vấn đề này, ngoài việc luôn nhắc nhở nhà nông phải mua lúa giống ở những nơi uy tín, thì ngành chuyên môn cũng khuyến cáo, đối với giống lúa thơm đặc sản ST, nông dân tuyệt đối không lấy lúa thương phẩm, lúa lương thực để làm lúa giống gieo sạ.
Dù phải đối mặt nhiều khó khăn thách thức nhưng không thể phủ nhận, tiềm năng phát triển ngành lúa gạo Cà Mau theo hướng sinh thái, hữu cơ vẫn rất khả quan và hứa hẹn nhiều điều bất ngờ.
Bà Nguyễn Thị Kiều Khuyên, Phó giám đốc Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh, chia sẻ: “Giống lúa ST là giống hạt dài nên trong quá trình trồng, giống lúa này sẽ phân ly. Khi bà con không sử dụng giống đạt chất lượng, mà lấy lúa lương thực để làm lại giống thì sự phân ly này sẽ tăng lên, giống lúa sẽ không thuần, xuất hiện các biểu hiện như: lúa có nhiều tầng, không đều, hạt lúa sau thu hoạch có hạt ngắn hạt dài, hạt lỡ, hạt tròn làm người mua không thể xuất khẩu nên họ sẽ ép giá, làm người nông dân mất đi giá trị kinh tế đối với giống lúa ST. Khi người dân chọn sản xuất giống lúa ST, phải mua giống ở các đơn vị có uy tín và được đóng bao rõ ràng, trong mỗi bao phải có tem kiểm định”.
Khi chọn mua lúa giống, người nông dân cũng cần kiểm tra lúa giống bên trong bao, hạt giống thuần phải đúng giống thuần nhất về kích cỡ, màu sắc, không bị lẫn hạt cỏ, tạp chất và không có dấu hiệu của sâu bệnh. Ðối với bất kỳ vụ nào, giống lúa nào, người nông dân cũng nên kiểm tra tỷ lệ nảy mầm hạt giống trước khi mang đi ngâm ủ, gieo sạ. Theo khuyến cáo của ngành chuyên môn, nếu tỷ lệ nảy mầm của lúa giống đạt thấp hơn 80%, người nông dân nên đổi lại lô giống khác để gieo sạ nhằm đảm bảo quá trình sản xuất vụ lúa đạt như mong đợi.
Ngoài ra, ngành nông nghiệp cũng chú trọng hướng dẫn cho nông dân các biện pháp canh tác như: cày ải kỹ, san bằng vệ sinh mặt ruộng, bón vôi lân, cải tạo đất trước khi gieo sạ...
Tỉnh Cà Mau đặc biệt quan tâm đến việc phát triển các chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa gạo gắn với phát triển kinh tế tập thể. Theo đó, giai đoạn 2020-2024, tỉnh đã thực hiện trên 50 mô hình sản xuất lúa các loại như: lúa an toàn, lúa hữu cơ, lúa sinh thái...xây dựng 3 vùng nguyên liệu lúa gồm: vùng lúa chất lượng cao 25.000 ha, vùng lúa thơm đặc sản 10.000 ha và vùng lúa chế biến (OM 576, OM 2517) 5.000 ha.
Phó chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam Lê Thanh Tùng cho rằng: “Ngành nông nghiệp và người sản xuất tỉnh Cà Mau nên lưu tâm lúc này là vấn đề sản xuất lúa hàng hoá. Yếu tố giống quyết định việc sản xuất lúa hàng hoá thành hay bại. Thế nên, việc lựa chọn giống sao cho phù hợp với điều kiện tự nhiên, đảm bảo mang nét đặc trưng riêng của vùng đất là rất quan trọng. Ðồng thời, chúng ta cũng cần cân nhắc và áp dụng đúng các kỹ thuật canh tác để nâng chất lượng thương hiệu lúa gạo”.
Người nông dân được hướng dẫn chọn giống lúa khá kỹ.
Bên cạnh những thuận lợi, sản xuất lúa gạo còn đối mặt nhiều thách thức. Ông Nguyễn Trần Thức, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: “Từ năm 2015 kéo dài đến nay, chúng ta đã chịu thiệt hại khoảng 100.000 ha lúa với tổng giá trị là 160 tỷ đồng. Nguyên nhân là từ tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan như: El Nino, La Nina...Không chỉ thế, trong quá trình triển khai các cơ chế chính sách, xây dựng thương hiệu, công tác thông tin... vẫn nhiều hạn chế. Ðiều quan trọng hơn cả là tại địa phương, việc tổ chức sản xuất còn manh mún, kinh tế hợp tác và liên kết sản xuất cũng như khả năng tiêu thụ của thị trường chưa cao; chuyển đổi số cũng như việc cơ giới hoá sản xuất còn chậm, chưa tận dụng sản phẩm phụ ngoài lúa gạo”.
Dù phải đối mặt nhiều khó khăn, thách thức, nhưng không thể phủ nhận, tiềm năng phát triển ngành lúa gạo Cà Mau theo hướng sinh thái, hữu cơ vẫn rất khả quan và hứa hẹn triển vọng. Hiện tại, tỉnh đang triển khai Ðề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” (Ðề án). Nếu thực hiện tốt, Cà Mau có thể khai thác tối đa lợi thế về sản xuất lúa gạo, đưa hạt gạo của tỉnh nhà đến nhiều nước trên thế giới. Ngay từ lúc này, nhiều giải pháp đã được triển khai thực hiện.
Huyện Trần Văn Thời, một trong những huyện có diện tích đất trồng lúa tương đối lớn và đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, đã đăng ký thực hiện Ðề án với diện tích 8.129 ha, với 19 ô khép kín, có 5.952 hộ dân trong khu vực tham gia. Phó chủ tịch UBND huyện Hồ Song Toàn cho biết: “Huyện đang tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận của từng hộ nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp trong việc triển khai Ðề án đồng bộ và hiệu quả nhất. Việc tăng cường phối hợp quy hoạch vùng nguyên liệu ổn định, bền vững để phát triển cây lúa chất lượng cao, phát thải thấp cũng được chú trọng. Huyện cũng quan tâm ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng thương hiệu lúa chất lượng cao, truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng... để tạo uy tín sản phẩm trên thị trường”.
Trong năm 2025, tỉnh Cà Mau dự kiến thực hiện thí điểm mô hình sản xuất lúa chất lượng cao phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh với quy mô 1.180 ha; hướng đến hình thành vùng trồng với diện tích 23.000 ha tham gia Ðề án. Ông Lê Văn Sử, Phó chủ tịch UBND tỉnh, cho biết: “Ðể đạt được mục tiêu mà Ðề án đề ra, UBND tỉnh tổ chức nhiều giải pháp quan trọng. Ðiều đầu tiên phải thực hiện là triển khai kế hoạch sản xuất lúa gạo tỉnh Cà Mau năm 2025 một cách sát sao và hiệu quả. Muốn đảm bảo việc tiêu thụ lúa gạo hàng hoá với mục tiêu ổn định và tăng hiệu quả cho người sản xuất, phải thực hiện tốt các khâu tuyển chọn giống lúa có chất lượng và năng suất cao, áp dụng các tiến bộ khoa học - công nghệ trong sản xuất; công tác quy hoạch và tổ chức sản xuất... Người nông dân cũng cần quan tâm, xây dựng mối liên kết giữa ngành nông nghiệp, các hợp tác xã lẫn thương lái thu mua trong quá trình tổ chức sản xuất lúa gạo. Ðiều này cũng là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh, ổn định và phát triển thị trường, tăng giá trị sản phẩm hàng hoá và thu nhập cho người nông dân”./.
Lam Khánh
Xem thêm bình luận