Năm 1960, sau Nghị quyết 15 của Trung ương Ðảng, xác định con đường phát triển của cách mạng miền Nam, Tỉnh uỷ Cà Mau ra lời Hiệu triệu kêu gọi Ðồng khởi. Trong khí thế cách mạng dâng trào, Ban Tuyên huấn Tỉnh uỷ chủ trương thành lập Tiểu ban Văn nghệ để trực tiếp lãnh đạo và phát triển sự nghiệp văn học, nghệ thuật của tỉnh. Tiểu ban Văn nghệ thành lập Ðoàn Văn công Giải phóng Cà Mau và Tạp chí Lúa Vàng. Ðây chính là mảnh đất ươm mầm và phát hiện, bồi dưỡng cho đội ngũ văn nghệ sĩ cách mạng ở Cà Mau.
- Bảo vệ giá trị văn học, nghệ thuật trên không gian mạng
- Nhiều điểm sáng văn hoá, nghệ thuật, du lịch
- Ngày Thơ Việt Nam lần thứ XXII tại Cà Mau: Giàu cảm xúc, đậm chất thơ
Các đại biểu tham quan khu trưng bày Tạp chí Văn nghệ Cà Mau và các ấn phẩm văn học nghệ thuật tại buổi Toạ đàm kỷ niệm 80 năm ra đời “Ðề cương về Văn hóa Việt Nam 1943-2023”. Ảnh: QUỐC BÌNH
Tạp chí Lúa Vàng, tiền thân của 2 tạp chí Văn nghệ Cà Mau, Văn nghệ Bạc Liêu xuất hiện từ năm 1960 - năm cả miền Nam nổi dậy giành lấy chính quyền từ tay Mỹ nguỵ. Từ căn cứ cách mạng giữa rừng đước bạt ngàn, nơi chỉ cách Chi khu Năm Căn chừng 10 cây số đường chim bay, đã làm nên nhịp cầu nối với bạn viết, bạn đọc, qua đó nhen nhóm, lan ra một đời sống văn học nghệ thuật đầy sức sống, sức chiến đấu lúc bấy giờ.
Năm 1964, được sự đồng ý của Tỉnh uỷ, Ban Tuyên huấn đã chỉ đạo Tiểu ban Văn nghệ (trực thuộc Ban Tuyên huấn) gấp rút tổ chức Ðại hội Văn nghệ với đại biểu là những văn nghệ sĩ vừa cầm bút sáng tác vừa cầm súng chiến đấu. Ðại hội I thành lập Phân hội Văn nghệ, tổ chức từ ngày 11 - 15/6/1964 tại căn cứ kháng chiến kênh Tư Là, xã Hàm Rồng (nay là xã Hàng Vịnh, huyện Năm Căn). Ban Chấp hành có 21 thành viên. Chủ tịch Phân hội: Nguyễn Hải Tùng, Phó chủ tịch: Tam Nghị. Thường vụ: Ðoàn Minh Hoàng, Bảo Nam. Thư ký: Thanh Tâm, Nguyễn Mai. Các Uỷ viên: Út Bé, Năm Chi, Huỳnh Hảnh, Anh Ðạo, Tám Liễu, Quang Khánh, Hữu Cơ, Bá Thời, Thiện Bình, Phạm Huỳnh, Văn Thống, Công Khanh, Văn Chất, Lê Lương, Công Uẩn. Phân hội Văn nghệ Giải phóng chính là tổ chức tiền thân và ngày 15/6 cũng được chọn làm ngày thành lập Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cà Mau.
Từ những hạt mầm kể trên, lần lượt làm nảy nở nhiều ngòi bút có khả năng sáng tạo văn học như: Nguyễn Phong Triều, Nguyễn Kiên Ðịnh, Nguyễn Xuân Bắc, Lê Chí, Ngọc Tám, Trần Thanh Tùng, Nguyễn Thanh, Phạm Văn Tri, Giang Bĩnh Sanh, Hồng Nhiên, Nguyễn Duy Vinh, Quang Thắng...
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chuyên ngành sân khấu tập trung hầu hết ở Ðoàn Văn công Giải phóng, có nhiều cống hiến xứng đáng cho sự nghiệp VHNT tỉnh nhà. Những tác phẩm tiêu biểu như: hoạt cảnh “Nổi dậy” của Huỳnh Hảnh, “Anh Ba Gật” của Nguyễn Hải Tùng, “Ngọn lửa hờn” của Ðỗ Hồng Phước, “Nhạc phi bái mẫu” của Lâm Tường Vân, “Dá ăn lính Diệm” của Anh Ðạo, “Chiến dịch sình ương” của Trọng Nguyễn...
Ngày thơ Việt Nam lần thứ XXII năm 2024, do Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cà Mau tổ chức.
Về âm nhạc, đã nảy nở những khả năng mới với nhiều ca khúc như: “Du kích Tân Hưng Ðông” của Lê Lương, “Những cánh chim từ Ðất Mũi” của Thế Phương, “Bài ca Nguyễn Văn Hài” của Trần Thanh Hoà, "Hát về đất biển quê ta” của Thanh Tâm.
Về nhiếp ảnh, xuất hiện nhiều tác phẩm ảnh của Võ An Khánh, Phạm Hiến, Nguyễn Hiệp, Nguyễn Khâu, Lê Thông, Kiên Hùng, Văn Ngàng, Ðức Thượng..., đã chuẩn bị điều kiện vững chắc cho phong trào nhiếp ảnh sau này. Về mỹ thuật, xuất hiện nhiều tranh ký hoạ, tranh cổ động, tranh đả kích của Văn Bình, Văn Nhiệm, Hồng Hải...
Văn nghệ sĩ hôm nay luôn ghi nhớ và tự hào với những người cầm máy ảnh đã ngã xuống trong cuộc chiến đấu như: Hai Nhiếp, Bảy Dũng, Lê Kia, Bạch Ðằng... ; những diễn viên Ðoàn Văn công Giải phóng Cà Mau như: Bảy Ðảo, Bảy An, Út Trà, Tám Vui, Út Thiết...; những người làm công tác mỹ thuật như: Tư Phương (Anh Mộng)...; những người cầm bút như: Lê Vĩnh Hoà, Thanh Trần, Trần Thanh Tùng... Ðặc biệt, Nguyễn Mai đã để lại cho chúng ta khí phách của một nhà văn, nhà báo cộng sản với 81 phát đạn cạc-bin, một bá súng do ông đập bể trong điều kiện chiến đấu nghiệt ngã và ông đã anh dũng hy sinh trong dịp đi làm báo Tết trên tuyến lộ Rau Dừa (Cái Nước). Càng thương nhớ nghệ sĩ múa Năm Châu những ngày lặn lội sưu tầm dân ca Nam Bộ, dân ca Khmer ở Tân Lộc (Thới Bình), đã trực tiếp chiến đấu với một đại đội địch trên cánh đồng lúa và ngã xuống trong chuyến đi ấy.
Sau khi nước nhà thống nhất, 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu sáp nhập thành tỉnh Minh Hải. Ban vận động thành lập Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Minh Hải (1983-1984), Trưởng ban: Nghệ sĩ Sân khấu - Nhà báo Nguyễn Hải Tùng; các Phó ban: Nhà văn Nguyễn Thanh (thường trực), Nghệ sĩ Sân khấu Nguyễn Trọng Nguyễn, Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Võ An Khánh.
Ban Chấp hành lâm thời (1985-1991), Chủ tịch: Nguyễn Hải Tùng; các Phó chủ tịch: Nguyễn Thanh (kiêm Tổng thư ký), Trọng Nguyễn, Võ An Khánh.
Ðại hội lần thứ II Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Minh Hải (1992-1996), diễn ra ngày 3 và 4/6/1992. Ban Chấp hành có 11 người. Ban Thường trực: Tổng thư ký Trần Thanh Phong; các Phó tổng thư ký: Nguyễn Thanh, Trọng Nguyễn.
Ðến năm 1997, sau sự kiện tái lập 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu, Hội Văn học Nghệ thuật của 2 tỉnh lần lượt được thành lập, với lực lượng nòng cốt là cán bộ của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Minh Hải. Kể từ giai đoạn ấy, văn học nghệ thuật của cả 2 tỉnh phải gầy dựng lực lượng lại gần như từ đầu. Về nhận nhiệm vụ tại tỉnh Bạc Liêu là: Trọng Nguyễn, Thanh Quang, Nguyễn Văn Thanh...; người ở lại Cà Mau là: Nguyễn Thanh, Lê Ðình Trường, Huỳnh Thiện Hùng, Ngô Thanh Hùng...
Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Bạc Liêu ban đầu chỉ trên dưới 30 hội viên, qua gần 27 năm chia tách tỉnh đã phát triển trên 500 hội viên, trong đó có trên 120 hội viên chuyên ngành Trung ương. Cùng anh em sinh đôi ở tỉnh Bạc Liêu, hiện nay đội ngũ văn nghệ sĩ là hội viên của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cà Mau cũng đã phát triển lên con số gần 300 người, với gần 130 hội viên các chuyên ngành Trung ương, hiện diện ở 9 chuyên ngành: Âm nhạc, Ðiện ảnh, Kiến trúc, Múa, Sân khấu, Nhiếp ảnh, Mỹ thuật, Văn học, Văn nghệ dân gian. Có 2 Nghệ sĩ Nhân dân, 15 Nghệ sĩ Ưu tú và 2 Nghệ nhân Ưu tú.
.jpg)
Đoàn Văn nghệ sĩ tỉnh Cà Mau đi thực tế sáng tác tại tỉnh Quảng Nam. Ảnh: Quốc Bình
Chỉ tính riêng giải thưởng văn học nghệ thuật Phan Ngọc Hiển - tỉnh Cà Mau, qua 4 lần tổ chức, đã trao tặng cho 60 tác phẩm, công trình của 60 tác giả, nhóm tác giả. Ðây là giải thưởng lớn đồng thời cũng là sự tri ân, công nhận của tỉnh đối với những đóng góp không ngừng nghỉ của văn nghệ sĩ Cà Mau trên lĩnh vực văn học nghệ thuật.
Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cà Mau ngoài 9 chuyên ngành còn có Tạp chí Văn nghệ Cà Mau (tiền thân là Tạp chí Văn nghệ Lúa Vàng), cơ quan ngôn luận trực thuộc Hội và cũng là diễn đàn của văn nghệ sĩ tỉnh nhà. Lực lượng sáng tác trẻ xuất hiện trên diễn đàn Tạp chí Văn nghệ thường xuyên như: Nguyễn Ngọc Tư, Lê Minh Nhựt, Nguyễn Thị Việt Hà, Huỳnh Thuý Kiều... cũng đã thật sự tạo nên tên tuổi, ghi sâu dấu ấn trong lòng độc giả bằng những sáng tác sâu lắng, mang đậm hơi thở vùng đất, con người Cà Mau trong từng giai đoạn phát triển. Ðặc biệt, Nguyễn Ngọc Tư đã tạo nên điểm nhấn, cho tên Cà Mau được bạn đọc cả nước biết đến và nhắc tới thường xuyên.
Nếu tính mốc từ năm 1964 - lần đại hội đầu tiên ở rừng đước, đến nay, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cà Mau đã trải qua 60 năm. Trong suốt chặng đường gần một đời người, dẫu trong thời chiến tranh mưa bom bão đạn hay khi đất nước đã hoà bình thống nhất, bước vào trận địa mới đầy gian nan thử thách thời kinh tế thị trường, mảnh đất từng được xem là tận cùng Tổ quốc vẫn không ngừng đóng góp cho nền văn học nghệ thuật của nước nhà những gương mặt văn nghệ sĩ tiêu biểu, thông qua những tác phẩm mang đặc trưng của vùng đất đang tích cóp từng hạt phù sa, ngày đêm miệt mài vươn ra biển lớn.
60 năm xây dựng và phát triển, Hội Văn học Nghệ thuật Cà Mau luôn nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh; sự giúp đỡ về chuyên môn, nghiệp vụ của Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, các Hội chuyên ngành Trung ương cùng các Hội khu vực đồng bằng sông Cửu Long, cộng với sự nỗ lực, phấn đấu không mệt mỏi vì tôn chỉ, mục đích đã định. Ðó là cơ sở và nền tảng vững chắc để các thế hệ văn nghệ sĩ Cà Mau có thêm niềm tin, vững bước trên con đường sáng tạo nghệ thuật của mình, góp phần xứng đáng xây dựng quê hương giàu đẹp, xây dựng nếp sống văn hoá văn minh của con người vùng đất Mũi Cà Mau./.
Trịnh Thanh Vũ
Xem thêm bình luận